Prins van Oranje

Prins van Oranje is een dynastieke titel, oorspronkelijk verbonden aan het soevereine prinsdom Oranje (Orange) in het zuiden van Frankrijk. Het prinsdom was geen deel van Frankrijk. De prins was geen vazal van de koning van Frankrijk. De titel mag zowel door leden van het Huis van Oranje-Nassau als van het Huis Hohenzollern worden gedragen. De dragers van de titel uit deze huizen zijn respectievelijk prins Willem-Alexander en prins Georg Friedrich van Pruisen. Vanwege het souvereine karakter van de prinsentitel komt hij vóór alle niet-souvereine. Ook de leden van het Franse geslacht van de Markiezen de Mailly-Nesle noemen zich Prinsen van Oranje.

Inhoud

1 Geschiedenis van de titel
2 Drager van de titel in het Koninkrijk der Nederlanden
3 Zie ook
4 Externe links

[bewerk] Geschiedenis van de titel

De titel Prins van Oranje kwam na het overlijden van René van Châlon in 1544 in handen van Willem van Oranje en zijn nakomelingen: eerst erft zijn zoon Filips Willem de titel, nadat die kinderloos komt te overlijden in 1618 erft diens halfbroer Maurits de titel. Maurits overlijdt zonder wettige nakomelingen in 1625 en een andere halfbroer, Frederik Hendrik erft de titel op zijn beurt.

Frederik Hendrik geeft de titel door aan zijn zoon Willem II, en die op zijn beurt aan diens zoon, koning-stadhouder Willem III.

Toen koning-stadhouder Willem III in 1702 kinderloos overleed, ontstond over de erfenis een verschil van mening. De Friese stadhouder Johan Willem Friso (een neef van Willem III via zijn voorvader Jan van Nassau die een broer was van Willem van Oranje, de overgrootvader van Willem III) baseerde zijn aanspraken op het testament van de Stadhouder-Koning, dat van Maurits & dat van René van Chalon. Koning Frederik I van Pruisen (een zoon van keurvorst Frederik Willem I van Brandenburg en Louise Henriëtte van Nassau) maakte aanspraak op de titel Prins van Oranje en de daaraan verbonden goederen op basis van het testament van Frederik Hendrik, de vader van Louise Henriëtte en halfbroer van Prins Maurits, waarin stond dat als er geen mannelijke nakomelingen waren, de nakomelingen van Louise Henriëtte zouden erven.

Omdat de Staten, als executeurs, op dat moment liever een verzwakte Nassau-erfgenaam zagen, werd de erfstrijd een slepend conflict. Dat conflict werd pas opgelost in 1732 met het Traktaat van Partage. De koning van Pruisen had al in het Verdrag van Utrecht in 1713 afstand gedaan van zijn rechten op het prinsdom Orange. Nu deden ook de Nassaus afstand, waardoor het geannexeerd kon worden door de Franse koning Lodewijk XIV, die het bij Frankrijk voegde. Zowel de prins als de koning behield zich echter het recht voor op de titel Prins van Oranje.

Lodewijk XIV verleende vervolgens de titel, die in zijn ogen vacant was, omdat er geen directe mannelijke erfgenamen waren, aan Louis de Mailly. De (niet-souvereine) titel Prins van Oranje wordt tot op de dag van vandaag dan ook gebruikt door de nazaten van Louis de Mailly, wat betekent dat er drie prinsen van Oranje zijn. De overlijdensadvertentie van "Jean Arnoult Auguste Marquis de Mailly-Nesle, Prince d'Orange" verscheen in het dagblad Le Figaro op 14 oktober 2001).

[bewerk] Drager van de titel in het Koninkrijk der Nederlanden

Bij Proclamatie van 16 maart 1815 werd de titel door koning Willem I der Nederlanden behouden, en reeds onmiddellijk aan zijn oudste zoon gegeven. Tot de grondwetswijziging van 1983 voerde de "oudste zoon des Konings" automatisch die titel. Sedertdien zal de titel Prins(es) van Oranje worden verleend aan de Nederlandse prins of prinses die de eerste is in de lijn van opvolging. Op dit moment is prins Willem-Alexander derhalve: Prins van Oranje, Prins der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, Jonkheer van Amsberg. Hij wordt dus in het spraakgebruik aangeduid als "De Prins van Oranje". Aan het hof en in alle officiële documenten wordt steeds de titel "Prins van Oranje" gebruikt. In de 19e eeuw, tot aan het overlijden van de laatste der zonen van Koning Willem III was het begrip "Prins van Oranje" in Nederland overal gebruikelijk. Bij de troonsbestijging van Koningin Beatrix bleek dat de schrijvende pers de titel niet meer kende en per abuis zelfs over "de prinsen van Oranje" schreef wanneer de zonen van Koningin Beatrix werden bedoeld. Het begrip kroonprins is een insluipsel uit Duitsland.

De oudste zoon of dochter van de Nederlandse kroonprins(es) van Oranje wordt Erfprins(es) van Oranje genoemd, een naam die dus thans wordt gedragen door prinses Catharina-Amalia, de eerste dochter van prins Willem-Alexander. Zodra prins Willem-Alexander de troon bestijgt, gaat zijn titel over op zijn dochter Catharina-Amalia, die dan Prinses van Oranje wordt. Het gaat bij de aanduiding "erfprins" om een beleefdheid; de titel "erfprins" komt in de Nederlandse adel en in de Nederlandse wet niet voor.

Vóór de grondwetswijziging van 1983 kwam de titel, als gezegd, alleen toe aan direkte erfgenamen in de mannelijke lijn. De vorige drager van de titel Prins van Oranje uit het Huis van Oranje-Nassau was de in 1884 overleden kroonprins Alexander, een zoon van koning Willem III en koningin Sophie. Toen kroonprins Willem-Alexander in 1980 door de troonbestijging van zijn moeder Prins van Oranje werd, was de titel dus bijna een eeuw niet gebruikt.

De titel "Prins van Oranje" moet trouwens niet verward worden met de titel Prins/Prinses van Oranje-Nassau, de laatstgenoemde geldt voor alle leden van het Nederlandse Koninklijk Huis.