P.G. Wodehouse

Sir Pelham ('Plum') Grenville Wodehouse (Guildford, UK, 15 oktober 1881 – Southampton, UK, 14 februari 1975) (spreek uit woedhaus) was een Brits-Amerikaans humoristisch schrijver wiens werk zich kenmerkt door een subtiele humor, een fijn gevoel voor nuance, perfecte plots, en een volledig voorbijgaan aan de ernst van het leven. Hij schreef eigenlijk musicals in proza.

Wodehouse had een versnipperde jeugd en werd grotendeels opgevoed door mensen die niet zijn ouders waren. Zijn vader was een hoge ambtenaar in de koloniën (o.a. rechter in Hongkong) en de jonge Plum heeft zijn ouders tussen de leeftijd van 2 1/2 en 15 jaar in totaal ongeveer 6 maanden gezien.

Wodehouse ging tussen zijn 12e en zijn 18e school op Dulwich College, wat de meest vormende ervaring van zijn leven bleef (en wat misschien de rotsvaste trouw van zijn figuur Bertie Wooster aan zijn oude schoolvrienden verklaart), en werkte aanvankelijk twee jaar bij een bank. Daarna schreef hij stukjes in de London Globe en andere publicaties. Hij emigreerde in 1910 naar de Verenigde Staten na een eerder succesvol verblijf aldaar in 1909 (hij verkocht een paar stukjes voor een goede prijs)

Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog bevond Wodehouse zich in Frankrijk en werd opgepakt. Hij bracht tijd in een krijgsgevangenenkamp door en werd uiteindelijk daaruitgelaten door de Duitsers in ruil voor het verzorgen in 1941 van vijf korte, enigszins komische radio-uitzendingen, die op zich zeer onschuldig waren. Ze vielen wel net in een tijd dat de oorlog voor het Verenigd Koninkrijk slecht ging en de Duitse expansiedrift maximaal was, met de invasie van Rusland (operatie Barbarossa). De uitzendingen werden hem door de publieke opninie in de Britse pers echter dermate kwalijk genomen dat hij nooit meer naar Engeland heeft durven terugkeren om er te wonen, en nauwelijks om bezoeken af te leggen. Zelfs de auteur van Winnie de Poeh, A.A. Milne werd een fel tegenstander. Wodehouse heeft deze publieksreactie zelf nooit begrepen en heeft eigenlijk tot aan zijn dood op hoge leeftijd geworsteld met het probleem of hij nou wel of niet gecollaboreerd had.

Wodehouse werd in 1955 tot Amerikaan genaturaliseerd.

In 1975 werd hij voor zijn literaire verdiensten door de Engelse koningin alsnog geridderd, zeer kort voor zijn dood - dit had hij gemeen met een andere Brit met een niet onbesproken verleden, Charlie Chaplin, die in dezelfde lintjesregen met een titel werd bedacht.

Zijn werk is eigenlijk onvertaalbaar, al is het wel vertaald. Om het ten volle te kunnen waarderen moet de lezer vertrouwd zijn met het Engels, met de Britse geschiedenis, en met de Britse wereldliteratuur. (Bertie Wooster, een van Wodehouse's creaties, citeert voortdurend halve zinnen Shakespeare, Tennyson en de Bijbel, die hij dan echter meestal abusievelijk aan zijn butler Jeeves toeschrijft.)

Wodehouses' productie concentreert zich om een aantal thema's, waaronder

Blandings Castle, bewoond door Lord Emsworth, zijn zuster en personeel, die zich vooral met zijn prijsvarken 'de Keizerin van Blandings' bezighoudt,
de rijke nietsnut Bertie Wooster en zijn butler Jeeves die onder het toeziend oog van de indrukwekkende tantes Dahlia en Agatha romances van schoolvrienden van Bertie proberen te lijmen, te voorkomen of tot stand te brengen, en
de Golfclub, waar vele verhalen worden verteld door het oudste lid.

De tijd is in de verhalen eigenlijk blijven stilstaan in het Engeland van de jaren net voor de Eerste Wereldoorlog en de meeste hoofdpersonen leven van geërfd geld en hoeven zich niet bezig te houden met saaie dingen als in hun levensonderhoud voorzien.

Wodehouse schreef niet alleen humoristische boeken, maar ook succesvolle musicals (o.a. Anything Goes, 1934). Zijn boeken werden heel lang niet serieus genomen door de literatuurcritici maar het zijn taalkundig onnavolgbare juweeltjes waarvan er vele nog constant in druk zijn en populair blijven.

[bewerk] Bibliografie

Wodehouse schreef meer dan negentig boeken verspreid over tientallen jaren, waaronder (met tussen haakjes de Nederlandse poging tot vertaling):^[1]

1921 - Love among the Chickens (Amor in het kippenhok)
1921 - Indiscretions of Archie (Archie ontdekt Amerika)
1924 - The Inimitable Jeeves (Vooruit maar, Jeeves!)
1934 - Thank you, Jeeves (Bedankt, Jeeves)
1934 - Right-ho, Jeeves (Bravo, Jeeves)
1931 - If I Were You (Als ik jou was)
1947 - Joy in the Morning (Aan Venus ontvloden)
1955 - Bertie Wooster Sees It Through
1971 - Much Obliged, Jeeves (Dit is het einde, Jeeves)

Andere boeken die in het Nederlands werden vertaald, zijn:

Bloot op Blandings castle
Borreluurtje
De avonturen van Sally
De das met de blauwe hoefijzers
De dienstwillige dienaar
De dolende schurk
De hammenkoning
De krakende butler
De linke golfspeler
De lokkende miljoenen
De onnavolgbare Jeeves
De ontvoerde zeug
De verlegen vrijgezel
De verliefde butler
Diefje met verlos
Dokter Sally
Een heer op vrijersvoeten
Er zit een luchtje aan
Geld op de bank
Geld zat!
Getapte verhalen
Gevleugelde varkens
Goudklompje
Gussie en Katvis
Henry's grote liefde
Herberg De Rustende Hengelaar
Het blazoen van de woosters
Het meisje in het blauw
In de soep
Jeeves blijft in de plooi
Jeeves fixt 't
Jeeves met vakantie
Lachgas
Lentekoorts
Liefdesperikelen
Malle mensen
Maneschijn in de zomernacht
Met Jeeves door dik en dun
Mickey Mouse en het parelsnoer
Nieuwe bezems
Oom Fred versiert het
Oompje dynaniet
Piccadilly Jim
Plumpudding
Psmth knapt het op
Rumoer op Blandings Castle
Sam en de schat
Tantes zijn geen heren
Uitstekend, Jeeves
Volle maan
Vrijgezellen
Wodehouse over Wodehouse
Zeepneus en co
Zonsondergang op Blandings

Wodehouse heeft ook een aantal boeken samengesteld, waaronder

A century of humor

[bewerk] Personages

Enkele belangrijke figuren in Wodehouse verhalen:

Augustus Fink-Nottle, “Gussie”
Roderick Spode
Bertram Wilberforce Wooster
Watkyn Bassett
Stiffy Byng
Algy Wyndmondham-Wyndmondham
Augustine Mulliner
Tuppy Glossop
Jeeves
Lord Elmsworth
Galahead Threepwood
Freddie Threepwood
Stanley Featherstonehaugh Ukridge
Baxter

[bewerk] Literatuur

Er zijn al minstens achttien biografieën over hem verschenen, de lijst wodehouse.ru lijkt de meest volledige. Een recente en goed ontvangen biografie is Wodehouse: A Life door Robert McCrum uit 2004.^[2]