Onderbewustzijn
Met het onderbewustzijn, formeel het onbewuste, worden gedachten en denkwijzen bedoeld die gebeuren zonder dat we daar bewust mee bezig zijn. Het onderbewustzijn is echter niet duidelijk meetbaar of waarneembaar, en dient om de ingewikkelde processen in de hersenen te kunnen omschrijven. Het concept van het onbewuste is afkomstig van de Franse arts en filosoof Pierre Janet en verder uitgewerkt door Sigmund Freud.
Inhoud |
[bewerk] Onbewust waarnemen
Het onderbewustzijn wordt ook wel het tweede bewustzijn genoemd. Bij het eerste bewustzijn worden waarnemingen bewust waargenomen en overdacht. Bij het onderbewustzijn worden waarnemingen wel waargenomen, maar dat gebeurt dan onbewust. Je denkt niet bewust na over de waarneming die je doet, maar toch neem je ze waar, onbewust. Onbewust worden die waarnemingen in het geheugen opgeslagen. Op een later tijdstip kunnen die onbewust opgeslagen waarnemingen, bewust gemaakt worden. Een gedachtegang kan dan zijn : "Hé heb ik dat niet eerder gezien (of gehoord, geroken, geproefd, gevoeld)?"
[bewerk] Het onbewuste bewust maken
Vanwege het onbewuste onthouden, is het onderbewustzijn minder helder dan het normale bewustzijn. Het onderbewustzijn geschiedt in eerste instantie d.m.v. het kortetermijngeheugen. Waarnemingen kunnen vervolgens in het langetermijngeheugen opgeslagen worden, waarbij het moeilijker wordt je die informatie te herinneren. Hiervoor kan desgewenst hypnose worden toegepast. Die gewaarwording is intuïtie.
[bewerk] Dromen
Het onderbewustzijn kan ook in dromen bewust worden. In de droom ben je je dan bewust van hetgeen je droomt. Wanneer je echter wakker wordt hoef je je niet per se meer bewust te zijn van wat je gedroomd hebt. Het blijft dan onderbewustzijn en kan mogelijk later bewust worden. Sigmund Freud stelt dat dromen 'een kijkje in het onderbewustzijn is'.
[bewerk] Collectief onderbewustzijn
Carl Gustav Jung postuleerde dat er ook een onderbewustzijn is dat alle mensen gemeenschappelijk hebben: het collectief onderbewustzijn. Hij bedoelde dit in de zin van een gemeenschappelijke structuur van het onderbewustzijn zoals ieder mens in principe een zelfde lichamelijke structuur heeft. Het collectieve onderbewustzijn bevat de algemeen menselijke archetypen zoals: de figuur van de vader en de moeder, de zon, het vuur, enz. Volgens een algemene misinterpretatie zou Jung een collectief onbewuste voorgesteld hebben als een reële verbinding van alle menselijke onderbewustzijnen in een soort gemeenschappelijke zee van de geest. Hiervan zouden dan begaafde demagogen gebruikmaken om massahysterie te 'sturen' voor hun eigen doeleinden. Hitler wordt wel eens voorgesteld als iemand die met welhaast bovennatuurlijke macht greep kon krijgen op het collectieve onderbewustzijn van de Duitsers om hen te gebruiken voor zijn eigen doeleinden. Feit is echter dat Hitler de symboliek in collectieve culturele herinneringen wist te gebruiken om voor menig Duitser een "messiaanse voorstelling van zaken" voor te spiegelen.
