Wikipedia:Kwaliteitsverbetering
|
|
Wikipedia Richtlijnen | |
Zie ook Helpmenu |
Deze pagina probeert een handleiding te vormen om tot een betere kwaliteit te komen, wat dat ook moge zijn. Deze pagina is, zoals zo veel op Wikipedia, nog niet af. Schrijf mee of discussieer mee op de overlegpagina!
Zie ook Wikipedia:Kwaliteitsverbetering/Archief
Het doel van Wikipedia is het maken van een encyclopedie.
Kwaliteitsverbetering op Wikipedia kan bijvoorbeeld inhouden: controleren van spellingsregels; maar ook, kwaliteitscontrole van de inhoud van artikels; komen alle onderwerpen gelijkmatig aan bod (m.a.w.: waar zitten de grootste gaten...)?
Het in orde houden van de spelling op de Nederlandstalige Wikipedia gebeurt tot op heden zonder veel expliciete structuur. Maar misschien kan dit ook gezien worden als een onderdeel van een meer algemene aanpak van kwaliteitsverbetering?
[bewerk] Hoe kunnen we kwaliteitsverbetering aanpakken?
[bewerk] Kwaliteitsverbetering is een constant proces
Kwaliteitsverbetering is een constant proces, maar ook met eenmalige projecten op een afgebakend terrein kan je aan de slag.
[bewerk] Kwaliteitsverbetering is meer dan melden dat iets niet deugt
Het plaatsen van een wiu-, weg-, wikify-, of beg- sjabloon alleen leidt niet tot kwaliteitsverbering. Probeer, waar mogelijk, ook het artikel te verbeteren.
[bewerk] Kwaliteitsverbetering bij artikelen
Een overzicht van de aspecten die voor ieder afzonderlijk artikel gelden, met erachter de minimale actie die je kunt ondernemen om aan te geven wat er met een artikel moet gebeuren om de kwaliteit van Wikipedia te verbeteren:
- Onzin-artikelen: meteen weggooien en melden op de overlegpagina van de schrijver.
Adviezen voor overige artikelen:
- Onderwerp:
- Is het onderwerp wikiwaardig (inclusief alle nl-projecten)? zo nee, nomineer het voor verwijdering.
- Is het onderwerp geschikt voor wikipedia? Zo nee, verwijs naar een ander wiki-project.
- Titel:
- Past de titel bij de inhoud? Zo nee, kijk of de inhoud onder een andere artikelnaam bestaansrecht heeft, of samen te voegen is met een bestaand artikel.
- Is de titel goed en voor de hand liggend gekozen? Zo nee, wijzig de titel.
- Zijn er voor de hand liggende alternatieve titels? Zo ja, controleer of er onder die namen al artikelen bestaan en voeg de informatie samen waar nodig. Zo nee, maak redirects om dubbeling te voorkomen.
- Inhoud:
- Is de inhoud feitelijk juist?
- Is de bron traceerbaar? Zo ja, rusten er rechten op? Bij copyrightschending: voor verwijdering nomineren, liefst met bronvermelding van de originele tekst, plus een auteursrechtensjabloon op de pagina.
- Bevat het artikel voldoende feiten om informatief te zijn (minimaal 3 voor een beginnetje)? Zo nee, nomineer het voor verwijdering en plaats er een wiu-sjabloon op. Zo ja: plaats, indien nodig, een beginnetjessjabloon.
- Is het artikel in leesbaar Nederlands geschreven? Zo nee, plaats een wiu-sjabloon er op en nomineer het voor verwijdering.
- Wikificatie
- Titel:
- Linken andere pagina's naar het artikel? Zo nee, probeer een link ernaar te leggen in een ander artikel.
- Titel:
-
- Opmaak
- Probeer de opmaak zo veel mogelijk af te stemmen op andere artikelen.
- Opmaak
-
- Wiki-links
- Link alleen jaartallen die voor het artikel als zodanig relevant zijn.
- Link ieder nieuw begrip indien gewenst, maar liefst niet vaker dan 1 maal (bij lange pagina's: hoogstens 1 maal per hoofdstuk).
- Controleer of de wiki-links naar doorverwijspagina's leiden. Zo ja, pas ze aan.
- Rode wiki-links zijn geen gebrek van een pagina.
- Leg links, maar met mate. Voor het artikel niet-belangrijke begrippen niet linken, tenzij ze vrij onbekend zijn.
- Wiki-links
-
- Interwiki's
- Leg bij voorkeur een interwikilink naar minimaal 1 andere taal.
- Link bij voorkeur ook vanuit die andere taal terug naar het artikel op nl.wikipedia.
- Interwiki's
-
- Categorisatie
- Probeer het artikel te categoriseren in minimaal 1 categorie, maar liefst niet meer dan 5 categorieën. Maak alleen een nieuwe categorie aan wanneer het artikel niet goed plaatsbaar is in ten minste 1 bestaande categorie.
- Denk aan catsort.
- Wanneer het artikel niet te categoriseren lijkt, gebruik dan het sjabloon nocat. Op die manier kunnen anderen het artikel bekijken en misschien wel categoriseren.
- Categorisatie
-
- Afbeeldingen
- Wanneer er geen afbeelding bij het artikel is, is er wellicht iets te vinden op Commons.
- Afbeeldingen
- Eenzijdigheid:
- nogal wat artikelen worden vanuit eigen Nederlandse of Vlaamse situatie geschreven; logisch omdat men die het beste kent. Voor de lezer uit de andere taalgroep komt dit dan als "eenzijdig" over. Probeer dus eerst zelf de twee kanten te belichten: zoek voorbeelden of afbeeldingen niet uit één korf, expliciteer de verschillen tussen Vlaanderen en Nederland als die er zijn. Als dat allemaal niet lukt, vraag hulp ("aanvulling vanuit .... gewenst")
- nogal wat artikelen worden vanuit eigen Nederlandse of Vlaamse situatie geschreven; logisch omdat men die het beste kent. Voor de lezer uit de andere taalgroep komt dit dan als "eenzijdig" over. Probeer dus eerst zelf de twee kanten te belichten: zoek voorbeelden of afbeeldingen niet uit één korf, expliciteer de verschillen tussen Vlaanderen en Nederland als die er zijn. Als dat allemaal niet lukt, vraag hulp ("aanvulling vanuit .... gewenst")
[bewerk] Kwaliteitsverbetering bij categorisatie
Een overzicht van verschillende aspecten van categorisatie, met erachter de minimale actie die je kunt ondernemen om de kwaliteit van Wikipedia te verbeteren:
- Categorisatie dient als zoekmiddel binnen Wikipedia en is geen doel op zich. We moeten opletten dat we geen over- of ondercategorisatie maken. Overcategorisatie en ondercategorisatie zijn niet constant, maar veranderen naarmate Wikipedia groeit. Hieronder een paar vuistregels:
- Overcategorisatie: daar waar categorieën ontstaan die de komende maanden naar verwachting niet meer dan 3 artikelen zullen bevatten, is Wikipedia overgecategoriseerd. Grover categoriseren is de oplossing hiervoor.
- Ondercategorisatie: daar waar categorieën ontstaan met meer dan 250 artikelen, raakt het overzicht zoek. We kunnen dan kijken of we een fijnere categorisatie kunnen maken.
- Categorisatie is altijd een verfijning (in rechte lijn, dus op hetzelfde vlak als de "ouder-categorie"). Wanneer we een onderverdeling maken die niet in rechte lijn is (bijv. personen naar nationaliteit), maken we een zijsprong. Een en ander is in de Wikipedia-artikelen voor categorisatie uitgelegd.
- Veel categorieën hebben logischerwijs 2 ouders, van wie ze beide eigenschappen erven. Fictief voorbeeld: Categorie:Rode vrucht kan als ouders hebben: Categorie:vrucht en Categorie:Rood voorwerp.
- Naamgeving
- Is de naam van de categorie passend voor het doel? Zo nee, nomineer de categorie voor verwijdering en maak eventueel een nieuwe, passender categorie. (het hernoemen van categorieën is iets ingewikkelder dan het hernoemen van pagina's).
- Past de naam in een hiërarchie vanaf Categorie:Alles? Zo ja: is de categorie zelf op een logische plaats in 1 of meer (liefst niet meer dan 3) categorieën gecategoriseerd? Zo nee, categoriseer de catgorie logischer.
- Denk aan de conventies. Op nl.wikipedia is gekozen voor enkelvoud in de categorienamen, met enkele uitzonderingen die beschreven staan op de pagina's die over categorisatie gaan.
- Tekst en afbeeldingen op categorieën
- Om categorieën als zoekmiddel te laten werken, is het praktisch om een minimale hoeveelheid tekst op de categorie zelf te plaatsen. Bij landen is gekozen voor een sjabloon met een aantal herkenbare afbeeldingen (vlag, wapen plus kaart), plus een zestal links (hoofdartikel, regeringsvorm, staatshoofd, volkslied, hoofdstad en alliantie) , voor ieder land op dezelfde plaats. In principe kan een dergelijke indeling ook voor andere regelmatig terugkerende categorieën worden gemaakt. Vuistregel: alles moet verticaal zo min mogelijk ruimte innemen, zodat de inhoud van de categorie niet te veel onder uit beeld loopt.
- Wikificatie
- Geen enkele categorie hoort "los" te hangen. Iedere categorie, met uitzondering van Categorie:Alles, is zelf minimaal in 1 categorie ingedeeld.
- Interwiki's: hiervoor geldt hetzelfde als voor artikelen: probeer er minimaal 1 te vinden en leg, als het even kan, ook een link terug naar de Nederlandstalige Wikipedia.
[bewerk] Verschillende kwaliteitsniveaus binnen Wikipedia
- Etalage - Artikelen die in de Wikipedia:Etalage verkozen zijn. Nomineren van artikelen gebeurt op Wikipedia:Etalage/Aanmelding kandidaten.
- Uitgelicht - Artikelen die voldoende goed zijn dat ze op de hoofdpagina mochten verschijnen. Zie Wikipedia:Uitgelicht. Er is geen procedure die bepaalt wanneer een artikel goed genoeg is voor 'Uitgelicht', noch zijn hier criteria voor.
Ook zijn er niveaus voor artikelen die nog niet goed genoeg zijn:
- {wiu} - werk in uitvoering, te kort of niet goed genoeg om te mogen blijven bestaan in deze vorm
- {beg} - beginnetje, minimaal 1 lopende zin maar te kort voor een volwaardig artikel. Ooit is de grens per stemming vastgesteld op minimaal 3 niet-triviale feiten.
Overigens is het laatste eerder een kwantiteitsporbleem dan een kwaliteitsprobleem. Die 3 niet-triviale feiten kunnen best van hoge kwaliteit zijn. Verder zijn er natuurlijk onderwerpen waar gewoon niet zo veel over bekend is. Dat geld bijvoorbeeld voor veel personen uit de oudheid.
[bewerk] Verschillende pagina's voor artikelen waaraan wat verbeterd moet worden
- Op Speciaal:Newpages staat een automatische lijst van alle nieuwe artikelen. Deze worden door wikipedianen gecontroleerd op: minimale hoeveelheid tekst, indeling in categorie, eventuele interwiki's, wikificatie. Als dit het geval is wordt het artikel 'gemarkeerd als gecontroleerd'. De software ziet dat dit artikel gecontroleerd is door iemand. Hierbij wordt overigens niet nagegaan of de vermelde feiten daadwerkelijk kloppen.
- Wikipedia:Dit kan beter. Hier kunnen artikelen die nog matig van kwaliteit zijn geplaatst worden.
- Wikipedia:Review, artikelen die al bijna af zijn kunnen door auteurs hier geplaatst worden, waarna andere wikipedianen hierop opbouwende kritiek leveren of toevoegingen doen.
[bewerk] Projecten
- Wikiprojecten - Behandeld deelonderwerpen systematisch. Zie bijvoorbeeld Wikipedia:Wikiproject planten
[bewerk] Nadelen van Wikipedia
[bewerk] De meerderheid heeft niet altijd gelijk
Omdat absolute objectiviteit niet mogelijk is, berusten artikelen vaak op consensus, een vorm van "de meerderheid heeft gelijk", terwijl de meerderheid helemaal niet gelijk hoeft te hebben. Wanneer Wikipedia bijvoorbeeld in 1400 zou zijn gemaakt, zou dit mogelijk leiden tot de vermelding dat de aarde plat is. Onder wetenschappers was toen al lang bekend dat de aarde rond is, maar onder de meerderheid van de bevolking niet. Een hedendaags voorbeeld is het artikel van de Slag bij Gettysburg ([1]) op de Engelse wikipedia. Volgens velen is dit de grootste veldslag uit de geschiedenis van (Noord-)Amerika. Dat is echter niet waar, Gettysburg had ongeveer 7000 slachtoffers maar de Slag bij Celaya had er ongeveer 10.000, en mogelijk hebben er tijdens de verovering van Amerika nog bloediger veldslagen plaatsgevonden (bij de belegering van Tenochtitlan zijn zeker 100.000 mensen om het leven gekomen). Toch staat in het Engelse artikel dat het "the largest battle ever fought in North America" was. Ik heb dit meerdere keren veranderd (o.a. in "one of the largest battles" en "possibly the largest battle") maar telkens is het na een paar weken teruggedraaid. In dit soort situaties, maar ook in edit wars, 'wint' vaker de partij die het langste aan blijft houden en/of degene die in de meerderheid is dan degene die gelijk heeft.
[bewerk] Voortdurend bewerken is geen garantie dat een artikel beter wordt
Goede artikelen zullen, doordat er constant aan geëdit wordt, snel weer slechter worden. Een academicus heeft nou eenmaal meer verstand van datgene waar hij zich professioneel mee bezig houdt dan de eerste de beste internetgebruiker, maar toch kan de laatste zonder al te veel problemen aan een artikel van de eerste gaan klooien. Vooral kleine veranderingen in de verkeerde richting blijven vaak onopgemerkt.
[bewerk] Malloten en moedwillig verkeerde bijdragen worden snel serieus genomen
Doordat wikipedia pretendeert een encyclopedie te zijn, kan elke malloot die er iets op plaatst serieus worden genomen. Vooral mensen die weinig ervaring met wikipedia hebben zullen niet snel doorhebben dat zoiets flauwekul kan zijn. Echte onzinbijdragen worden vaak wel opgemerkt en verwijderd, maar bij vooral obscure onderwerpen gebeurt dat lang niet altijd. Zo heeft er op de Engelse wikipedia gedurende lange tijd (ik weet 't niet precies, maar meerdere maanden, mogelijk zelfs meer dan een jaar) een artikel gestaan over een niet-bestaand persoon, naar ik meen moest het een broer van Leif Erikson voorstellen. Vandaag nog merkte ik in "deze dag in de oudheid" op dat 23 juni 73 de geboortedatum zou zijn van een Mexicaanse mythologische figuur genaamd Nosferatucoatl. Ik wist zeker dat deze niet bestaat en na een korte zoektocht op google bleek de geboortedatum van deze Nosferatucoatl ooit op de Franse wikipedia toe te zijn gevoegd door een anonieme gebruiker. Het is op 6 maart op de Franse wiki toegevoegd, en staat er nu nog steeds. Deze fout had gedurende korte tijd ook zijn weg naar de Nederlandstalige Wikipedia gevonden (het is inmiddels alweer verwijderd), wat me meteen bij het volgende punt brengt.
[bewerk] Wikiklonen verspreiden foute informatie, en overwoekeren andere informatiebronnen
Informatie uit Wikipedia verspreidt zich razendsnel over het internet, mede dankzij een groot aantal klonen. Niet alleen de juiste informatie wordt overgenomen, maar ook de onjuiste. Wanneer zo'n fout zich eenmaal over Internet heeft verspreid is het onmogelijk die weer overal weg te halen, ook al wordt het op Wikipedia zelf gecorrigeerd.
[bewerk] Spelfouten
Spelfouten komen veel voor.
[bewerk] Niet neutraal door beperkt aantal bewerkers
Bij artikelen die geschreven worden door slechts een of enkele personen, kan een artikel niet-neutraal worden.
[bewerk] Obscure onderwerpen krijgen soms buitensporig veel aandacht
Aangezien er geen vooraf opgezet plan is wat prioriteit heeft om beschreven te worden, kunnen obscure onderwerpen door sommige schrijvers heel belangrijk gemaakt worden, terwijl andere, relevantere onderwerpen juist geen of weinig aandacht krijgen.
[bewerk] Positieve of negatieve informatie kan best neutraal zijn
Aan de andere kant zijn er juist weer stukken die gekleurd over komen, terwijl de informatie die erin staat wel waar is. Zelf ben ik op de Engelse wikipedia eens in een conflict gekomen over de verkiezingen in El Salvador van 2004. De Amerikaanse regering had bij die verkiezingen gedreigd sancties te nemen wanneer de 'verkeerde' kandidaat zou winnen. Ik kan me voorstellen dat dat niet leuk is om te horen voor Amerikanen, maar het is wel gewoon waar. Telkens werd die informatie echter weer uit het artikel verwijderd omdat het 'anti-Amerikaans' zou zijn. Aan dit probleem verwant is de onmogelijkheid fatsoenlijke artikelen te krijgen over controversiele onderwerpen. Wat voor artikel je ook schrijft over de evolutietheorie of de Armeense genocide, er zullen altijd mensen zijn die het er niet mee eens zijn, zelfs al is het een goed uitgebalanceerd artikel, en die zullen er altijd aan blijven sleutelen.
[bewerk] Vergelijkingen met andere encyclopedieën
In het najaar 2004 behaalde de de Duitstalige Wikipedia de hoogste quotering bij een inhoudelijke vergelijking met twee andere digitale encyclopedieën, in een studie uitgevoerd door het magazine 'ct. Dit werd besproken op de Metawiki. Wat kon men hieruit leren? Onder andere hetvolgende:
- Alle Wikipedias uit andere talen (ook de Engelse, bij monde van Jimbo Wales) dachten dat er wel wat te leren viel uit het kwaliteitscontrolesysteem dat de Duitse als eerste Wikipedia hanteert.
- Het enige punt waarop de Duitse Wikipedia zwak presteerde in vergelijking met andere encyclopedieën, waren eenvoudige artikels: het blijkt gemakkelijker vrijwilligers te vinden voor het heel gesofistikeerde dan voor het triviale... een kwaliteitsverbetersysteem kan misschien motiveren om ook die basisinhoud van een encyclopedie vollediger aan te pakken.
[bewerk] Artikel van hoofdredacteur Encyclopedia Britannica
Op 15 nov 2004 schreef Robert McHenry, de ex-hoofdredacteur van de EB, een artikel over Wikipedia, getiteld: "The faith-based encyclopedia" [2].
De belangrijkste bezwaren van de auteur zijn:
- De filosofie van wikipedia is om uiteindelijk een soort stabiel artikel te krijgen, dat gebaseerd is op het feit dat iedereen het er wel mee eens is en niemand wat beters toe kan voegen. ('quasi-darwinistisch' 'asymptotische benadering van de waarheid'). Dit is volgens de auteur gebaseerd op geloof en is zonder een diepgaande verificatie van de feiten.
- Verkeerde feiten (auteur geeft het voorbeeld van en:Alexander Hamilton)
- Matige tot slechte schrijfvaardigheden van de auteurs (in vergelijking, uiteraard, met professionele schrijvers)
- Iets wat je zou kunnen samenvatten als de 'middelmaat van de gemeenschap', die scherpe randjes van artikelen af kan halen om maar tot een voor veel mensen aanvaardbare tekst te komen.
Tenslotte vergelijkt de auteur Wikipedia met een openbaar toilet: het ziet er vies uit of het ziet er (verradelijk) schoon uit, maar je hebt geen zekerheid dat niet iemand anders een bacilletje heeft achtergelaten...
[bewerk] Radio 1 test
Sterrenkundige Govert Schilling vergeleek twaalf artikelen tussen Wikipedia NL met WinklerPrins Online. Uitgezonden bij radio-online op dinsdagavond 20 december 2005.
- Cijfer
- WinklerPrins Online: 8
- wikipedia-nl: 7-
- Artikels
- goed: parsec ("uitgebreid"), pi, 2003UB313 ("prachtig verhaal")
- slecht: exoplaneet ("wemelt van de fouten"), Onzekerheidsrelatie van Heisenberg (Wikipedia legt het volgens Schilling toegankelijker uit, maar er zit een fout (met 'factor 2') in formules)
- Opmerkingen
- 3 fouten in de twaalf WinklerPrins artikelen
- "Bestaat uit blokjes tekst die het totaalverhaal een wat rommeliger karakter geven" "niet zo evenwichtig". (Sommige WinklerPrins online kunnen ook onevenwichtig zijn).
- Minpunt: slordigheid.
- Pluspunt: "Lekker de ruimte genomen om iets uit te leggen".
- Pluspunt: "Zeer actueel"
- een compliment voor de Nederlandstalige Wikipedia
- Uiteindelijk kiest Schilling voor de Engelstalige Wikipedia.
- Schilling vindt het 'te ingewikkeld' om bij te dragen aan Wikipedia...
[bewerk] Vergelijking met andere media/kranten/tijdschriften
De vergelijking met andere documenterende media, zoals een (kwaliteits)krant, kan Wikipedia gemakkelijk doorstaan. Ook in kranten komen spelfouten voor, soms zelfs in titels en koppen. Er wordt foute informatie verspreid of overgenomen zonder eerst de bron te controleren en er worden POV-standpunten door de auteur (vaak 1 per artikel) ingenomen. Wikipedia heeft het voordeel dynamisch te zijn en (spel)fouten of ongefundeerde informatie kan direct teruggedraaid worden. Wat echter blijft spelen is de self-fulfilling prophecy van de reputatie; kwaliteitskranten worden eerder geloofd omdat het kwaliteitskranten zouden zijn. De fouten die erin staan, worden zo echter of niet erkend, of er wordt niet kritisch naar gekeken. Op die manier sluipen fouten binnen en worden ze uiteindelijk "waarheid". Dit systeem is bij Wikipedia moeilijker gemaakt door de brede schare bijdrages (je controleert elkaar) en de mogelijkheid elkaars bijdragen te bediscussiëren.
[bewerk] Gebruik van sjablonen
Door een bepaald sjabloon te gebruiken, kan je informatie geven over de tekst. In de Nederlandstalige wikipedia worden onder andere de volgende sjablonen gebruikt:
- Sjabloon:wiu. Zie Wikipedia:Werk in uitvoering. Dit sjabloon wordt gebruikt om op een vriendelijke manier aan te geven dat dit artikel nog niet aan de Wikipedia:conventies voldoet.
- Sjabloon:beg. Zie Wikipedia:Beginnetje, dit geeft aan dat het al wel een minimale tekst is, maar dat het nog wel erg weinig is. Een losse afspraak is dat bij minimaal drie feiten, het artikel geen beginnetje meer is.
- Sjabloon:Twijfel. Zie Wikipedia:Twijfel. Er wordt betwijfeld of één of meerdere feiten wel kloppen. Op de overlegpagina hoort een toelichting te staan.
- Sjabloon:NPOV. Zie Wikipedia:Neutraal standpunt. De 'Neutral Point of View' is geschonden, de tekst is volgens de plaatser niet neutraal. Op de overlegpagina hoort een toelichting te staan.
Zie ook Categorie:Sjablonen kan beter voor alle relevante sjablonen.
[bewerk] Ter inspiratie
Pagina's uit andere Wikipedia's om ideeën op te doen:
- w:en:Wikipedia:Approval mechanism - vage toekomstplannen om artikelen met hoge kwaliteit (vgl. Encyclopedia Britannica) een min of meer officieel waarmerk te geven.
- w:en:Wikipedia:Forum for Encyclopedic Standards - Discussieforum op engelse pedia