Koinē
Het nieuwtestamentische Grieks, dat afwijkt van het klassieke Grieks, wordt ook aangeduid als Koinē of Koinè-Grieks (van Κοινή, "gemeenschappelijk"). Dit was het alledaagse Grieks dat vanaf ongeveer 323 v. Chr. (dood van Alexander de Grote) tot de teloorgang van het West-Romeinse rijk (te plaatsen tussen 330 en 395 na Chr.) in een groot gebied werd gesproken. Het gebied omvatte onder andere de oostelijke regio van het Romeinse Rijk, waar het Nieuwe Testament voor een gedeelte is ontstaan, en liep door tot in Noord-India. Hierdoor konden heel veel mensen in een taal die hun eigen was - het Grieks - bereikt worden.
[bewerk] Oorsprong
Het Koinē stamde af van het Attisch, één van de Ionische dialecten, en verschilde hier weinig van. Het Attisch had (als dialect) zijn overwicht te danken aan de indrukwekkende reeks van Klassieke schrijvers uit het Athene van de 5e en 4e eeuw v. Chr. Het Koinē wordt in de oudheid ervaren als de minder edele variant van het Grieks van die klassieken, en is de eerste taal die over het volledige door Griekenland gedomineerde grondgebied verspreid raakt: het Koinē wordt voor het eerst genoemd als die variant van het Grieks die Alexander de Grote in de laatste helft van de 4e eeuw verspreidde in alle gebieden die hij veroverde.
[bewerk] Enkele kenmerken
Hoewel het Koinē over het algemeen correct Grieks is, heeft het toch eigen trekken, die voortvloeien uit het feit dat het vaak gebruikt werd door mensen die de taal als tweede taal spraken. Zo is er een duidelijke tendens tot het vermijden van de meer ingewikkelde grammaticale vormen en constructies. In het Bijbelse Grieks komen nogal wat semitische zinsconstructies voor ("Hij sprak, zeggende..."), die erop wijzen dat de auteurs van de betrokken boeken in het dagelijks leven waarschijnlijk Aramees spraken.
[bewerk] Verspreiding
Koinē is als schrijftaal niet beperkt tot (Joods-)Christelijke teksten: ook invloedrijke auteurs als Polybios (die als eerste een volledig relaas geeft van de opkomst van de macht van Rome), Dio Cassius, Plutarchus en Lucianus van Samosate bedienden zich van deze variant van het Grieks. Sommige van de auteurs uit de late Koinē-periode zullen zichzelf evenwel een flair van Atticisme geven.
In de Romeinse tijd kan de betekenis het Grieks als "tweede taal" nauwelijks worden overschat: Grieks (op dat ogenblik dus het Koinē) stond hoog aangeschreven als taal voor artistieke creatie en geschiedschrijving, zodat Robert Graves, in zijn inleiding tot Claudius the God zonder overdrijving kon stellen dat Keizer Claudius zich naar alle waarschijnlijkheid van het Grieks zou bediend hebben voor het opschrijven van zijn persoonlijke memoires. Tacitus beschrijft dat Keizer Nero het literaire Grieks als taal introduceert in de officiële Romeinse feestvoorstellingen. Zelfs als bestuurstaal moest het Koinē in het Oostelijke deel van het Keizerrijk niet onderdoen voor het Latijn: Toen Keizer Tiberius het testament van zijn voorganger liet beitelen in de muren van enkele tempels in Klein-Azië, werd de Griekse vertaling er meteen bijgebeiteld.
| Indo-Europese talen > Kentum-talen > Grieks: | ||
|
||
