Keramiek
Keramiek is een benaming voor voorwerpen die van gebakken klei gemaakt zijn. De harding van keramiek vindt onder verhitting plaats, bijvoorbeeld in een oven. Het woord komt van het Griekse keramos, wat drinkvat of aardewerkvat betekent.
Er zijn zeer veel soorten en typen keramiek. Ze worden gemaakt van uiteenlopende kleisoorten, diverse toeslagstoffen en allerlei procédés (bijvoorbeeld een verschillende oventemperatuur).
Inhoud |
[bewerk] Materiaalkundig
Er zijn twee verschillende types:
- Ionaire keramiek, een verbinding van een metaal en een niet-metaal, bijv. NaCl (keukenzout), MgO, ZrO2 (zirconium); de ionen stapelen zich in een zo dicht mogelijke stapeling;
- Covalente keramiek, een verbinding van twee niet-metalen, zoals SiO2 (silicaat), C (diamant). De moleculen stapelen zich als kettingen, bladvormige structuren of tetraëdrisch.
[bewerk] Mechanisch gedrag
Keramische materialen zijn zeer harde stoffen en bezitten een hoge vloeigrens. Ze zijn erg slijtvast en hittebestendig. Dergelijke materialen zijn echter niet ductiel of plastisch, het materiaal zal snel bezwijken door het ontstaan van scheuren.
[bewerk] Soorten
- Aardewerk wordt gebakken van klei, tussen 800 en 1100°C, waarbij geen sintering of verglazing optreedt.
- Terracotta is ongeglazuurd aardewerk van roodbakkende klei.
- Steengoed of gres wordt gemaakt van een goedkope kleisoort; het wordt afgebakken bij hogere temperaturen (1200-1300°C); hierbij versintert de klei, nadat keukenzout of soda aan het bakproces is toegevoegd; het product geschikt is voor het bewaren van vloeistoffen (bier).
- Porselein, gebakken van een speciale witte kleisoort, gemengd met kwarts en veldspaat, gebakken bij 1200-1400ºC, waarbij het geheel verglaast. De basisgrondstof is kaolien of pe-tuntse, afkomstig uit China.
[bewerk] Gebruik
Er zijn diverse toepassingsgebieden voor keramiek:
- gebruiksvoorwerpen, zoals potten en schotels;
- kunstvoorwerpen (zie beeldhouwkunst)
- bouwmaterialen, bijvoorbeeld baksteen, straatstenen en tegels;
- elektronische componenten, zoals bepaalde condensatoren, behuizingen voor computerchips;
- zeer sterke mechanische componenten, bijvoorbeeld in kogellagers (het zogenaamde technisch keramiek).
Voor technische toepassingen zijn de eigenschappen van keramiek, zoals hittebestendigheid, hardheid en slijtvastheid, van belang.
Binnen de kunst staan vooral de vorm en kleur van keramiek centraal. Veelal wordt keramiek hierbij van een glazuurlaag voorzien.
De Schijf van Phaistos zou een keramisch artefact (= door handwerk gemaakt voorwerp) kunnen worden genoemd, aangezien het een door mensen gemaakte schijf van aardewerk is.
