Jan Brandts Buys
Jan Willem Frans Brandts Buys (Zutphen, 12 september 1868 - Salzburg, 7 december 1933) was een Nederlands-Oostenrijks componist. Zijn geboortehuis is het nog altijd bestaande pand Beukerstraat 33 te Zutphen. Hij groeide op in een bij uitstek muzikale familie van organisten en componisten (van vooral protestantse kerkmuziek). Zijn vader Marius Adrianus bekleedde verschillende muzikale ambten in Deventer en Zutphen. Ook de zeer begaafde Jan werd reeds op zijn twaalfde aangesteld als organist van de Broederenkerk te Zutphen, maar improviseerde liever op het grote Baeder-orgel in de Walburgiskerk. Hij speelde uitmuntend piano en componeerde enkele pianostukken, liederen en kamermuziekwerken.
Het gezin Brandts Buys ontving in hun huis (Zaadmarkt 98a) regelmatig belangrijke muzikale gasten en onderhield daar correspondenties mee: Henryk Wieniawski, Anton Rubinstein, Edvard Grieg, Julius Röntgen, Richard Hol. Zo kwam Jan in aanraking met de werken van de grote meesters van de negentiende eeuw en de uitvoerende virtuozen van zijn tijd.
Jan Brandts Buys vertrok in 1889 voor een academische muzikale opleiding naar Frankfurt en later (1892) naar Wenen waar hij onder meer door Johannes Brahms werd aanbevolen. Brahms zou hem hebben gewezen op zijn mogelijkheden op het gebied van de opera. Uiteindelijk zou dat zijn succesvolle weg worden: hij componeerde een groot aantal, meest luchtige, opera's. Zijn bekenste opera werd Die Schneider von Schönau, die ook in een Nederlandstalige versie werd uitgegeven. Ook kamermuziek en orkestmuziek bleven zijn interesse houden. De Romantische Serenade, opus 25 is een volwaardige tijdgenoot van de kamermuziekwerken van bekende late Romantici als Sibelius en Nielsen.
Veel van zijn werken werden tijdens zijn leven uitgegeven en uitgevoerd. Bovendien zorgden zijn arrangementen van werken van oude meesters voor veel inkomsten. Op zeker moment kon hij zich een succesvol en rijk man noemen, omdat zijn stijl aansloot bij de smaak van het Oostenrijkse publiek. Brandts Buys werd een uitgesproken Oostenrijks componist (hij woonde zijn hele volwassen leven in Wenen, Zuid-Tirol, Loznica bij Dubrovnik en Salzburg). Af en toe keerde hij terug naar Nederland, waar vele familieleden nog altijd actief waren in het Nederlandse muziekleven.
In 1933 overleed Brandts Buys in zijn woonplaats Salzburg, waar hij ook werd begraven. Hij vertegenwoordigde tot het laatst toe de late romantische stroming, maar zijn muziek raakte na de Tweede Wereldoorlog grotendeels in de vergetelheid. Toch moet hij als een van Nederlands belangrijkste internationale vertegenwoordigers van de laat-romantische stroming worden beschouwd.
Zijn oeuvre bestaat uit pianowerken, orgelwerken, kamermuziek, orkestwerken, solo/orkestwerken, liederen, koorwerken en cantates, opera's en veel arrangementen van grote meesters (o.a. pianoarrangementen van alle symfonieën van Schubert en Beethoven).
