Grasparkiet
| Grasparkiet IUCN-status: Veilig |
|||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
|||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
|
|||||||||||||
| Soort | |||||||||||||
| Melopsittacus undulatus Shaw, 1805 |
De grasparkiet (Melopsittacus undulatus) behoort tot de vogels en komt in het wild in grote zwermen in Australië voor.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
Ruim 100 jaar geleden werd dit vogeltje in Europa ingevoerd. In Nederland worden ze gehouden in een kooi of volière. Enkele zijn ontsnapt en leven in het wild.
[bewerk] Algemeen
Als parkieten alleen in een kooi worden gehouden hebben ze veel aandacht nodig omdat ze zich anders gaan vervelen; het zijn groepsdieren en daarom is het beter om er twee of meer te houden (bij voorkeur een even aantal). Speelgoed en/of klimgerei is nodig. Parkietjes zijn vrolijke ondernemende vogeltjes die erg tam kunnen worden, vooral als ze van heel jong af met mensen in aanraking zijn geweest. Ze kunnen een beetje leren praten.
[bewerk] Verenkleed
Een parkiet heeft donsveren en dekveren. De donsveren zorgen voor de warmte, de dekveren tegen beschadigingen. De veren zorgen voor een waterafstotende isolatie. Buitenshuis ruien de parkieten zo'n twee keer per jaar; binnenshuis soms wel vaker. Oorspronkelijk was het grasparkietje groen, nu zijn ze er in allerlei kleurslagen, waarvan blauw en geel de bekendste zijn.
[bewerk] Neusdop
Aan de neusdop is (meestal) te zien of het een mannetje of vrouwtje is. Dit is het stukje kaal vlees op de bovensnavel waarin de neusgaten zitten. Mannetjes hebben een felblauwe of roze neusdop. Vrouwtjes hebben een bruine neusdop. Jonge vogels hebben meestal een lichtbeige neusdop of lichtblauwe, waardoor het niet zo gemakkelijk is om te zien of het een mannetje of een vrouwtje is. De neusdop verkleurt na de jeugdrui (met ongeveer 12 weken). Bij volwassen vogels met een lichte kleur is het dikwijls niet zo makkelijk om het geslacht te bepalen. Volledig gele of witte vogels bezitten onvoldoende pigment om hun neusdoppen te kleuren waardoor de mannetjes een roze neusdop hebben en de vrouwtjes een beige/bruine.
[bewerk] Pootjes
Papegaai-achtigen, waaronder de parkiet, hebben 2 tenen naar voren en 2 tenen naar achteren, in tegenstelling tot zangvogels die 3 tenen naar voren en 1 teen naar achteren hebben. Hierdoor kunnen ze goed klimmen en zich (op muren en dergelijke) vasthouden.
[bewerk] Ogen
Vogels hebben in verhouding tot het hele lichaam grote ogen. De ogen van de parkiet zijn sterk naar opzij geplaatst. Parkieten zijn dus vrijwel onmogelijk ongemerkt te besluipen. Het gezichtsveld dat door beide ogen tegelijk wordt gezien, en waar ze dus diepte kunnen waarnemen, is maar klein. Om goed te kunnen zien moet de parkiet dus zijn kop bewegen. Parkieten kunnen razendsnel accommoderen (omschakelen van dichtbij naar ver weg zien).
[bewerk] Snavel en nagels
Sterk gekromde bovensnavel zoals alle papegaaiachtigen. De ondersnavel is in rust in het verenkleed verborgen. De snavel wordt natuurlijk gebruikt om te eten, maar ook om te klimmen. Parkieten kunnen als ze echt willen een gevoelige beet uitdelen in de teerdere delen van de menselijke huid (oorlel, lip). Bij sommige parkieten wordt de snavel wel eens te lang: die moet dan bij de dierenarts geknipt worden! Dit komt vaak voor met vogels die een leverafwijking hebben door een onvolwaardige voeding. Soms worden zijn nagels ook te lang. Als je die zelf wilt bijknippen: niet te veel, het 'leven' (nagelwortel) loopt verder door dan je denkt laat daarom eerst uw (vogel)dierenarts zien hoe het moet. Voor de snavel (en ook voor de nagels) van de parkieten is het aan te raden om de plastic zitstokken uit de kooi te halen en te vervangen door (dikkere) houten zitstokken, bij voorkeur wilgentakken. Ook zijn mineraalstokken een goed idee. De zandhoesjes die in de dierenwinkel worden aangeboden zorgen vooral voor irritatie van de gevoelige voetzooltjes...
[bewerk] Lichaamstemperatuur
Vogels zijn warmbloedige dieren. Ze hebben een normale lichaamstemperatuur van 40 tot 42 graden. Als de parkiet het koud heeft of een beetje ziek is zet hij zijn veren op ('bol zitten'). De laag warme lucht rond het lichaam wordt dan dikker. Om warmte kwijt te raken gaat hij sneller ademhalen (80 tot 100 keer per minuut is normaal) of met z'n vleugels uitgespreid zitten. Vogels kunnen niet zweten. Als er te grote temperatuurverschillen zijn in de omgeving van de parkiet dan gaat hij veel vaker ruien.
[bewerk] De kooi
De kooi moet in een zonnige of lichte kamer geplaatst worden, maar nooit in de directe zon en niet op de tocht. De parkiet heeft graag gezelschap en aanspraak. Hij kan niet goed tegen rook/kookdampen. Het is gezond als hij geregeld in de kamer los kan vliegen, waarbij de veiligheid wel voorop staat: ramen (zeker in het begin) bedekken, andere huisdieren de kamer uit, giftige kamerplanten verwijderen. Parkieten houden van schone en droge kooien. De kooi moet voldoende ruim zijn, zeker als de parkiet zelden/nooit los mag vliegen.
Het beste is een rechthoekige kooi met bij voorkeur horizontale tralies, aangezien parkieten ook graag over de tralies rondklimmen en bij voorkeur een vlakke bovenkant. De tralies mogen niet verder dan 12 mm uit elkaar staan, anders kan hij er met z'n kopje doorheen en misschien niet meer terug. In deze kooi horen houten (natuurlijke) zitstokken. Als deze stokken verschillende diktes hebben krijgt de parkiet minder gauw problemen met eeltknobbels op zijn voeten. Eventueel een zittouw. Ook vinden parkieten het leuk om op houten trapjes te klauteren en op een schommeltje te zitten/slapen. Een plastic vogeltje is niet nodig, net als een spiegeltje; maar er wordt wel druk mee gespeeld als ze aanwezig zijn. Dit is echter geen vervanging voor een levend speelkameraadje. Houd er rekening mee dat vogels af en toe rust moeten hebben ('s middags en 's nachts) en voldoende moeten (kunnen) slapen. Als de kooi in het midden van de kamer staat kan dat in dit opzicht ongunstig zijn. Beter is het de kooi tegen een muur te plaatsen, zo voelen ze zich ook veiliger. Plaats met helder weer de kooi eens buiten, maar niet op de tocht, want dan kunnen de vogels ziek worden. Zonlicht is van essentieel belang.
Als bodembedekking kunt u houtsnippers gebruiken van beukenhout of corbo van mais. Het ouderwetse schelpenzand is volgens sommigen minder geschikt maar wordt door velen tot volle tevredenheid gebruikt. Wel belangrijk is om de bodem van de kooi geregeld (b.v. elke 1-2 weken) te verschonen.
[bewerk] Eten en drinken
- In de natuur leven parkieten vooral van graszaden. zaad wordt daarom vaak gezien als volwaardige voeding, maar is het niet. Geïmporteerd uit landen waar volop gebruikgemaakt wordt van pesticiden en andere chemicaliën is het geven van zaad uiteindelijk de oorzaak van de meeste gezondheidsproblemen bij parkieten en papegaaien. De beste voeding is een compleetvoer, ook pellets genoemd, bij voorkeur bestaande uit uitsluitend biologische grondstoffen. Dit voer bevat alle benodigde voedingsstoffen en, heel belangrijk, in de goede verhouding. Geeft u een zaadmengsel, geef dan pas nieuw zaad als het bakje vrijwel geheel leeg is, om te voorkomen dat de vogel er de lekkerste zaadjes steeds uitpikt waardoor het dieet te eenzijdig wordt.
- extraatjes als groente en fruit en ook kruiden als peterselie en basilicum kunnen naast de pellets/zaden gegeven worden, maar in kleine hoeveelheden; let op! geef geen avocado, dit is giftig voor parkieten en papegaaien. Stukjes appelschil worden vaak gewaardeerd om aan te knabbelen.
- indien de parkiet in de rui is het aan te raden om eivoer te geven als extraatje.
- zeeschuim is het inwendig skelet van de Zeekat waar een parkiet zijn snavel aan kan scherpen en kalk uit kan opnemen, dit laatste is vooral van belang voor leggende vrouwtjes. Bij de meeste mensen bekend als sepia. Zelf op het strand gevonden sepia dient echter eerst langdurig te worden gespoeld of uitgekookt om het zeezout eruit te verwijderen.
- altijd vers drinkwater ter beschikking; hoewel hij uit droge streken komt en niet veel drinkt. Parkietjes gaan ook graag in bad (als hij dat niet wil kun je hem nevelen met een plantenspuit (niet direct besproeien), dan staat hij onder een soort douche. Gebruik geen middeltjes die door het drinkwater gegeven moeten worden als bijvoorbeeld extra vitaminen, aangezien er nauwelijks mee gedoseerd kan worden.
- het is belangrijk dat er in de kooi ook een bakje met grit, ook wel maagkiezel genoemd (voor de spijsvertering) en vogelmineralen (voor de kalkvoorziening) aanwezig is. Ook een mineralenblok is aan te raden.
Snoepstokken zijn overbodig vanwege teveel suiker, beter alternatief is trosgierst (wel vet, dus niet teveel geven). Dit is ook te gebruiken als beloning om je parkietjes iets te leren, tam te maken.
[bewerk] Praten
Parkieten kunnen, net als de meeste andere papegaaiachtigen, leren geluiden te imiteren en/of te praten. Met 'spraakles' kan men het beste vroeg beginnen, en dan het liefst met een mannetje; zij blijken beter te kunnen praten dan de vrouwtjes. Begin met het aanleren van eenvoudige woordjes als 'hallo' of met de naam van de vogel, als die tenminste niet langer is dan twee lettergrepen. De stem van een vrouw of kind is makkelijker te imiteren vanwege de hogere toon. Overweeg dit bij de beslissing wie in het gezin de logopedist mag worden. Geef elke dag even spraakles, liefst 's ochtends of in het begin van de avond, wanneer de vogel het actiefst is. Zorg dat de vogel tijdens de les niet wordt afgeleid door de televisie, de radio, of door andere mensen en vogels. Het moet heel rustig zijn, zodat je kunt rekenen op de volledige aandacht van de vogel. De sleutel tot succes is het blijven herhalen van een woord. Haal geen woorden door elkaar, en ga pas verder met een nieuw woord wanneer de parkiet het vorige woord onder de knie heeft.
Is het wel natuurlijk om de vogel te leren praten? Tenslotte leert hij dit alleen omdat hij graag communiceert en bij gebrek aan een soortgenoot neemt hij dan genoegen met de mens die hem verzorgt. Parkieten zijn vrij goede imitators die ook gemakkelijk kreten overnemen van vogels in een kooi waar ze naast staan, ook als dit een geheel andere soort is. Parkieten die zich bij gebrek aan een partner noodgedwongen meer op hun verzorger gaan richten worden wel makkelijker tam.
[bewerk] Jonge parkietjes
De vrouwtjes leggen steeds met tussenpozen van 2 dagen een eitje. Het vrouwtje gaat dag en nacht op haar eieren zitten om ze onder haar veren warm te houden. Alleen zo kunnen de kleintjes zich ontwikkelen. Parkietjes maken geen nestjes, maar broeden in een nestkastje met hierin wat zaagsel. Het vrouwtje komt niet uit het nestkastje als ze eitjes heeft. Ze krijgt dan eten van het mannetje die van alles bij haar brengt. Na 18 dagen komen de jonge vogeltjes uit het ei, ze zijn dan helemaal kaal en roze, maar kunnen hard piepen. De moeder eet de lege eischalen op en gebruikt ze als voedsel voor de jonge parkietjes. Het voeren gaat steeds in dezelfde volgorde: eerst de grootste daarna de kleinste. De vader helpt ook druk mee met het zoeken van eten, hij geeft het aan de moeder. Na 28 dagen hebben de jonge vogels veertjes. Kleine parkietjes slapen veel (daar groeien ze van). Na ongeveer 33 dagen gaan ze uit hun nestje; dan gaat vader parkiet voor ze zorgen. Pas na een poosje kunnen ze voor hun eigen eten zorgen.
[bewerk] Levensverwachting
Grasparkieten kunnen met de juiste voeding en verzorging tussen de 15 en 20 jaar oud worden. De meeste vogels halen deze leeftijd echter niet, door wegvliegen, ongelukken bij rondvliegen, verkeerde voeding en verzorging en andere oorzaken. Soms kan de dierenarts een zieke vogel met succes behandelen. Een goed geinformeerde eigenaar heeft meer kans op een langlevende parkiet. Laat u goed informeren voordat u een vogel aanschaft.
De oudste parkiet ter wereld heeft de leeftijd van 29 jaar bereikt. Hij droeg de naam Charlie.
[bewerk] Ziekten
Ingewandswormen: Grasparkieten zijn vrij sterke vogeltjes maar kunnen natuurlijk wel ziek worden. Bij worminfecties is dit niet altijd vast te stellen door onderzoek van de ontlasting op eieren, omdat de verblijftijd van het voedsel in de darm zo kort is dat er meestal niet veel eieren te vinden zijn. Een vogel die niet lekker is, veel 'bol zit' en weinig actief is kan een aanzienlijk wormenlast met zich meedragen. Een kuur met levamisol kan dan toch wel eens een flink aantal wormen laten uitpoepen (bijvoorbeeld 6 à 15). Geef echter nooit zomaar medicijnen zonder advies een van (vogel)dierenarts. Dierenwinkels zijn vaak erg bereid om adviezen en de bijbehorende medicijnen te verschaffen, maar hier ontbreekt bijna altijd voldoende deskundigheid. Saillant detail is bijvoorbeeld dat het verstrekken van antibiotica voor honden en katten aan strikte wetgeving gebonden is terwijl de schappen in de dierenwinkels met middeltjes voor vogels er vol mee liggen. Hier is sprake van een belang van de handel boven het belang van het dierenwelzijn. Bovendien is er veel onjuiste informatie in omloop en zijn de misverstanden en zogenaamde feiten hardnekkig en talrijk. De beste waarborg voor een gezonde vogel en het voorkomen van problemen is in de eerste plaats zijn dagelijkse voeding. Ruimte en gelegenheid om te vliegen en een schone kooi met schoon water (drinken/wassen) doen de rest.
Doorgegroeide nagels: De klauwnagels van parkieten groeien snel,vooral als ze geen geschikte zit- en klimstokken of stammen hebben. Met een scherp nagelschaartje kunnen de nagels worden ingekort. Pas wel op niet de fijne haarvaten te raken door in een keer te veel te willen afknippen.
Doorgeschoten snavels: Een misvormde snavel kan moeilijkheden veroorzaken bij het eten, maar kan op vrijwel dezelfde manier worden verholpen als te lange nagels. Pas ook nu weer op niet in het 'leven' te knippen.
Ontijdige rui: Gezonde parkieten ruien van tijd tot tijd, een normale situatie, maar soms treedt, vooral bij jonge vogels, de zogenaamde kruipersziekte op. De veren van de vogels, speciaal van staart en vleugels, vallen uit en de dieren zien er onmogelijk uit. De juiste oorzaak van deze 'aandoening' is niet bekend, maar lijkt verband te houden met een combinatie van dieet- en erfelijke factoren. Dergelijke vogels zijn niet geschikt om mee te fokken.
Schurftmijt (Cnemidocoptes pilae): Deze aandoening wordt veroorzaakt door een kleine parasitaire mijt en uit zich in kruimelige, schubachtige woekeringen rond de snavel, de washuid, poten en voeten. Er zijn speciale middeltjes voor in de handel, waarmee de plekken kunnen worden ingesmeerd.
Kou en verkoudheden: Deze worden gewoonlijk veroorzaakt door vocht en tocht. De ogen vertonen afscheidingen en de vogel ziet er ziek uit, zit ineengedoken met opgezette veren. De zieke vogel moet in een warm vertrek worden gebracht en krijgt wat vitamine-tonic in het drinkwater.
Verstopping: Droge, harde uitwerpselen tonen aan, dat de vogel een verstopping heeft. Verhoog de hoeveelheid groenvoer in het dieet en meng een druppel levertraan door het zaad.
Veerplukken: Een toestand bij poppen (vrouwtjes), die dan niet alleen hun eigen veren, maar ook die van de vogels in hun buurt plukken. Dit wordt beschouwd als een erfelijke afwijking die blijkbaar niet kan worden afgewend. De enige oplossing is het dier een afzonderlijke behuizing te geven.
Legnood: Als een pop problemen heeft met het leggen van een eitje, kunnen we haar helpen door wat slaolie onder het staartje te wrijven en eventueel de legopening in een wisselbadje (koud/warm) te dompelen, totdat het ei tevoorschijn komt.
Reumatiek: Door tochtige vogelverblijven, natte bodems, te dunne roest- en zitstokken en door kouvatten kan gemakkelijk reumatiek optreden. Aan de gedragingen van de vogel kan men zien dat er veel pijn wordt geleden. De vogel eet niet, heeft verdikkingen aan de gewrichten en kijkt lusteloos uit de ogen. De zit- en slaapstokken moeten worden verbeterd (doorsnede zitstok ongeveer 4 tot ca. 8 cm; variatie is wenselijk), evenals de algehele conditie van de volière en meubilair. De gewrichten smeren we in met kamferspiritus. De vogel wordt in een warme omgeving geplaatst en aan het drinkwater voegen we enkele druppels Geza-Sept toe. De gezwellen kunnen soms gaan etteren; verschillende zalfjes, pure Geza-Sept e.d., kunnen hier uitkomst bieden. Is het gezwel rijp, dan kan men het doorprikken en met het genoemde middel aanstippen. Geef in melk geweekt (wit-)brood, groen- en krachtvoer. Nabehandeling met slaolie kan bevredigende eindresultaten geven. Ook allerlei gezwellen kan men op deze manier behandelen.
[bewerk] Waarnemingen in Nederland
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Melopsittacus undulatus op Wikimedia Commons. |
