Goalkeeper
De Goalkeeper is een Nederlands verdedigingssysteem tegen vijandelijke raketten voor gebruik aan boord van oorlogsschepen.
Inhoud |
[bewerk] Achtergrond
Na de Tweede Wereldoorlog legden de mogendheden zich toe op de ontwikkeling van diverse type geleide wapens. Concentreerde de marine van de Verenigde Staten zich vooral op luchtdoelraketten en later op intercontinentale raketten (met nucleaire lading), de marine van de Sovjet-Unie ontwikkelde ook anti-schip- of zeedoelraketten om oppervlakteschepen uit te schakelen. Tot dan beschikten de westerse mogendheden over vele vliegdekschepen, die met straaljagers en bommenwerpers het gevecht ter zee voerden, waardoor het belang van zeedoelraketten niet evident was.
Pas in 1967, toen tijdens de Zesdaagse Oorlog een Egyptische patrouilleboot de Israëlische torpedobootjager Eilat met een Russische SS-N-2 Styx raket tot zinken bracht drong het belang van dergelijke wapens tot de westerse mogendheden door. In Frankrijk (Exocet), Italië (Otomat) en de Verenigde Staten (Harpoon) werden daarop raketten ontwikkeld en diverse landen zochten tevens naar een verdedigingssysteem tegen vijandelijke raketten.
[bewerk] Buitenlandse ontwikkelingen
De marine van de Verenigde Staten opteerde al snel voor de Phalanx. Hierbij werd het Vulcan kanon, dat op grote schaal gebruikt wordt als standaardbewapening van jachtvliegtuigen, op een affuit gemonteerd en voorzien van zoek- en richtradar.
De Engelse Royal Navy legde zich echter toe op de ontwikkeling van een nauwkeurige luchtdoelraket, de Sea Wolf, die behalve vliegtuigen ook in staat zou moeten zijn raketten te onderscheppen.
[bewerk] Nederlandse aanpak
De Nederlandse Koninklijke Marine oordeelde dat beide systemen te kort schieten. De Phalanx had als praktisch bezwaar dat het te groot en te zwaar zou zijn voor inbouw in Nederlandse oorlogsschepen en zowel kaliber (20 mm) als vuursnelheid (2000 schoten per minuut) werden onvoldoende geacht om een raket daadwerkelijk onschadelijk te maken. Systemen als de Sea Wolf boden onvoldoende tijd om bij een onverhoopte misser een tweede raket te lanceren.
Vanaf de jaren zeventig zocht de marine, in het project Ajax, naar een adequaat systeem. Eerst in de jaren tachtig leverde dit resultaat op. Een Amerikaans kanon van General Electric, de GAU-8 Avenger, werd hierbij gekoppeld aan nieuw ontwikkelde zoek- en richtradars van Hollandse Signaal Apparaten. In feite bestaat de GAU-8 uit 7 kanons, cirkelvormig opgesteld. Men spreekt daarom soms van Gatling kanon, naar het voorbeeld van de eerste mitrailleurs. Zowel kaliber (30 mm) als vuursnelheid (4200 schoten per minuut) bieden voldoende garantie om een raket niet alleen te raken, maar daadwerkelijk te vernietigen, zo is uit een serie proefnemingen gebleken.
De Goalkeeper is diverse malen gemoderniseerd, inmiddels is het ook voorzien van infrarood-detectieapparatuur en het is aan meerdere landen geleverd.
Vrij recent heeft de marine van de Volksrepubliek China een oorlogsschip in gebruik genomen dat voorzien is van twee stukken geschut, het Type 730, die een opvallende gelijkenis vertonen met de Goalkeeper.
[bewerk] Verschil Goalkeeper en Phalanx
In vergelijking met de Phalanx kost de Goalkeeper dubbel zoveel en hoewel lichter en compacter kan hij niet zomaar geplaatst worden: een deel bevindt zich onderdeks waarvoor een gat gemaakt dient te worden. De Phalanx kan daarentegen betrekkelijk eenvoudig op het dek van bestaande schepen geplaatst worden. De nieuwste versies van de Phalanx evenaren de Goalkeeper inmiddels in vuursnelheid. De Goalkeeper biedt echter nog andere voordelen: het kan meer doelen tegelijk volgen en onder vuur nemen en het geeft korte vuurstoten af, waardoor het zuiniger met de munitie omgaat. De munitietoevoer kan onderdeks bijgevuld worden en de projectielen hebben een grotere kinetische energie.
[bewerk] Opmerkingen
In feite vindt de verdediging tegen zeedoelraketten door schepen in lagen plaats. De buitenste verdedigingslinie bestaat idealiter uit jachtvliegtuigen van vliegdekschepen, die aanvallende vliegtuigen uitschakelen, voordat ze raketten kunnen lanceren. Mochten geen jachtvliegtuigen aanwezig zijn of slagen zij niet in hun taak dan zullen oorlogsschepen vervolgens luchtdoelraketten voor middellange en korte afstand lanceren. Moderne luchtdoelraketten zijn namelijk steeds beter geschikt om zeedoelraketten uit te schakelen. Pas als laatste redmiddel worden systemen als Goalkeeper en Phalanx gebruikt. Zo heeft de Engelse marine, na de ervaringen in de Falklandsoorlog, zowel Goalkeeper als Phalanx systemen aangeschaft als aanvulling op de Sea Wolf raketten.
