Entartete Kunst

Werk van Franz Marc

Entartete Kunst is een beruchte Duitse term die tijdens het Derde Rijk (1933-1945) werd gebruikt om daarmee de vermeende ontsporing van de moderne, vooral van de avant-garde kunst aan te geven. Het betekent in het Nederlands "ontaarde kunst", daarbij refererend aan de door het naziregime wel esthetisch en moreel juist geachte "Arische" kunst. Het betrof een campagne van de nazi-partij om de Duitse kunstwereld onder haar controle brengen, zodat deze voor propagandistische doeleinden van de staat kon worden ingezet.

Inhoud

1 Achtergrond
2 'Entartete Kunst' tentoonstelling in 1937
- 2.1 'Entartet' kunstenaars
3 'Entartet' kunststromingen

[bewerk] Achtergrond

Het is ironisch dat het concept Entartete Kunst' aan het eind van de negentiende eeuw voor het eerst werd voorgesteld door de zionistische leider Max Nordau, aangezien de nazi's juist de Joden als de kwade genii achter de moderne kunst zagen. In feite werden de Joden beschuldigd door middel van de kunsten onder andere het raciale bewustzijn, de politieke macht en de militaire weerbaarheid, maar bovenal de morele kracht van het Duitse volk te ondermijnen, aangezien deze zaken volgens het nazisme niet los van elkaar gezien konden worden. Aangezien de 'entartet'-verklaarde kunstenaars het werken al vlak na de nazi-machtsovername in 1933 onmogelijk was gemaakt door onder andere een Berufsverbot, emigreerden velen van hen. Verschillende kunstenaars met een Joodse achtergrond overleden in de concentratiekampen (Holocaust). Anderen, zoals Ernst Ludwig Kirchner, pleegden zelfmoord als gevolg van de deze kunstpolitiek. Andere controversiële kunstenaars, zoals Egon Schiele, werden doodgezwegen door de nazi's.

[bewerk] 'Entartete Kunst' tentoonstelling in 1937

Een van de stuwende kracht achter de bekende tentoonstelling met deze titel in 1937 was Wolfgang Willrich. In 1937 was hij met instemming van de nazi-autoriteiten hoofdverantwoordelijk voor de verwijdering van kunstwerken uit de Duitse musea die als ontaard werden beschouwd. 650 van deze werken werden op een tournee gestuurd, als speciale voorbeelden van 'Entartete Kunst'. De reizende expositie begon in München en bezocht daarna elf andere steden in Duitsland en Oostenrijk. Het was de grootste en best bezochte reizende tentoonstelling van die tijd.

Veel van deze 'enartete' kunstwerken werden in 1939 in Zwitserland geveild en wat overbleef werd later dat jaar -net zoals dat eerder met verfoeide boeken was gebeurd- op een brandstapel in de hoofdkazerne van de Berlijnse brandweer vernietigd. De opbrengsten van de veiling werden gebruikt om de collecties van verscheiende musea met 'echte' Duitse kunst op peil te brengen.