Berg (geologie)
Een berg is een gedeelte van het landschap dat zich herkenbaar verheft ten opzichte van haar omgeving.
Geologisch onderscheidt men bergen naar hoogte, ligging of wijze waarop ze zijn ontstaan.
Een berg is meestal het product van beweging in de lithosfeer, de aardlaag waarin de continentale platen zich bevinden. Dit kunnen orogenische of epeirogenische bewegingen zijn. Sommige bergen zijn het product van vulkanische activiteit. Hieronder zijn een aantal ogenschijnlijk kleine eilandjes die evenwel een grote hoogte hebben bereikt vanaf de zeebodem. Ook erosie, inwerking van zon, water en lucht bepalen het uiterlijk van een berg.
Door samendrukking, isostatische opheffing en intrusie van gesteentelagen worden rotsmassa's naar boven gedwongen. De hoogte van deze opheffingen bepaalt of dit een heuvel of berg wordt genoemd. De voornaamste bergen komen voor in lange bergketens hetgeen een aanwijzing is voor de grenzen van de tectonische platen en hun activiteit.
Het ontstaan van bergen vindt plaats tijdens een proces dat wordt aangeduid met de naam orogenese. Twee bergtypen worden onderscheiden naar de manier waarop de rots reageert op de tectonische krachten - blokvormige of geplooide bergen.
Blokvormige bergen zijn ontstaan doordat grote gebieden door kloven in stukken zijn gebroken en vervolgens verticaal zijn opgeheven. De opgeheven delen zijn blokbergen of horsten. De tussenliggende laaggelegen blokken worden slenken genoemd. Deze laatsten kunnen klein zijn of de vorm hebben van reusachtige rifvalleien. Dit soort landschap is te zien in Oost-Afrika, de Vogezen en de Rijnvallei.
Waar de rotslagen niet breken worden ze geplooid, hetzij symmetrisch of asymmetrisch. Een opwaartse plooi wordt anticlinaal genoemd en een neerwaartse plooi synclinaal. Asymmetrische plooien kunnen ook meerdere keren over zichzelf worden gevouwen. Het Juragebergte is een voorbeeld van plooiïngsgebergte. Na verloop van tijd kan erosie er voor zorgen dat de zachte rots wordt weggesleten waardoor anticlinale plooien soms lager komen te liggen dan de synclinale.
De hoogte van een berg wordt bepaald ten opzichte van zeeniveau. De relatieve hoogte van een berg is afhankelijk van de omliggende topografie. Zo kan een bepaalde berg hoger zijn dan een andere terwijl de top toch lager ten opzichte van het zeeniveau ligt.
De hoogste berg op Aarde is Mount Everest, gelegen in de voornaamste bergketen, de Himalaya. Als niet wordt gerekend vanaf zeeniveau maar vanaf de omringende vlakke bodem kan de op Hawaiï gelegen vulkaan Mauna Kea aanspraak doen gelden op deze titel want dan is deze veel hoger dan Mount Everest.
De hoogste bekende berg in ons zonnestelsel is Olympus Mons, gelegen op de planeet Mars die ongeveer 20 km hoog is.
Sommige bergen zijn zeer moeilijk te beklimmen of bieden spectaculaire uitzichten. Daardoor zijn mensen begonnen met de bergklimsport. In besneeuwde bergen is het skiën ontstaan.
In Limburg wordt met het begrip berg ook wel een onderaardse kalksteengroeve bedoeld en men spreekt er ook van berglopers. Een ijsberg dankt zijn naam aan de gelijkenis met een "aardse" berg.
[bewerk] Indeling naar hoogte
[bewerk] Zie ook
- aardwetenschappen
- bergen in België
- bergen in Nederland
- bergketen
- duin
- heuvel
- lijst van bergen
- lijst van bergketens
- ontstaan van bergen
|
|
 |
|---|---|
|
Afrika | Azië | Australië | Antarctica | Noord-Amerika | Zuid-Amerika | Europa | Oceanië | |
|
|
lijst van buitenaardse bergen |
|
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Mountains van Wikimedia Commons. |
