Kalksteengroeve

Een kalksteengroeve is een plaats waar in dagbouw of ondergronds kalksteen wordt gewonnen. De kalksteengroeven in Limburg worden ook wel mergelgroeven^[1] genoemd. De ondergrondse mergelexploitaties in Zuid-Limburg worden in de volksmond mergelgrotten^[2] genoemd.

Inhoud

1 Kalksteenwinning
2 Kalksteengroeven in Nederland
3 Externe links
4 Voetnoten

[bewerk] Kalksteenwinning

De winning gebeurt:

in dagbouw: de grond die zich boven de kalksteen bevindt wordt eerst weggegraven en vervolgens wordt de kalksteen met springstof losgeschoten en afgegraven.
ondergronds: de mergel wordt over het algemeen uitgezaagd (gebroken) of met springstof losgeschoten. Dat wat achterblijft is een gangenstelsel. De meeste mergel en mergelblokken werden in horizontale gangen met paard en wagen naar buiten gebracht. Daarnaast treft men ook schachten aan die voor de ventilatie en het transport van mergelblokken werden gebruikt. Minder algemeen zijn de putwinningen waar de mergelgroeve enkel toegankelijk is via een verticale schacht.

[bewerk] Bouwsteen

De oude term voor het loswerken van deze mergelblokken is blokbreken.Vroeger gebeurde dat met de sibbermethode

Om mergelblokken ondergronds te winnen moet er aan een aantal voorwaarden voldaan zijn:

de exploitant moet concessie hebben met de toestemming tot exploitatie;
de te ontginnen laag moet economisch bereikbaar zijn door middel van een horizontale ingang of verticale schacht;
de kwaliteit van de blokken moet voldoen aan een aantal voorwaarden;
de werkomstandigheden en veiligheid moeten voldoen aan wettelijke eisen die gecontroleerd worden door Staatstoezicht op de Mijnen.

[bewerk] Industriële kalk

De winning van industriële kalksteen geschiedt in open groeven. Hierbij wordt eerst de circa 15 meter deklagen verwijderd en wordt vervolgens het kalksteenpakket van boven naar beneden afgegraven.

[bewerk] Natuurontwikkeling en onderzoek

Oude gangenstelsels worden vaak als rustplaats en overwinteringsplaats gebruikt door vleermuizen.

Kalksteengroeven zijn belangrijke vindplaatsen van fossielen en daarmee belangrijk voor paleontologen.

Daarnaast zijn groeven het domein van berglopers.

Verlaten gangenstelsels zijn een toeristische attractie en krijgen diverse alternatieve bestemmingen.

[bewerk] Kalksteengroeven in Nederland

[bewerk] Ondergrondse winning

Alleen in de Sibbergroeve worden nog mergelblokken voor gebruik als bouwsteen gewonnen.

[bewerk] Dagbouw

Losse mergel voor industriële toepassing wordt in Nederland gewonnen in bovengrondse mergelgroeven (dagbouw). Momenteel wint de Eerste Nederlandse Cement Industrie (ENCI) nog mergel uit de ENCI-groeve te Maastricht als grondstof voor de cementproductie. In groeve 't Rooth te Margraten en de groeve Curfs te Valkenburg wint de firma Ankersmit kalk als grondstof voor de kunstmestbereiding en als hulpstof in gebruik voor de ontzwaveling van rookgassen.

In de afgelopen eeuwen zijn in de omgeving van Zuid-Limburg door de ondergrondse mergelwinning meer dan 250 grote en kleine gangenstelsels ontstaan. In de volksmond worden deze groeven de "grotten van Limburg" genoemd. (Zie hiervoor: Grotten van Limburg).

Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) is belast met het toezicht op de mergelwinning in Nederland met name met betrekking tot de aspecten veiligheid, gezondheid, milieu, bodembeweging ten gevolge van delfstofwinning en de doelmatige winning van delfstoffen.

[bewerk] Overige activiteiten

De Studiegroep Onderaardse Kalksteengroeven (SOK) verricht onderzoek in de Zuid-Limburgse Kalksteengroeven.
Door vleermuistelgroepen worden jaarlijks inventarisaties verricht van de overwinterende vleermuizen in de mergelgroeven.
De dagbouwgroeven van de ENCI te Maastricht en de groeve 't Rooth nabij Cadier en Keer worden regelmatig opengesteld om mensen in de gelegenheid te stellen fossielen uit het Krijt te zoeken.

[bewerk] Externe links

[bewerk] Voetnoten

^ In de geologie is mergel gedefinieerd als een mengsel van kalk en klei (35 tot 65% kalk). Plaatselijk bestaat de Limburgse "mergel" echter uit 90% - 96% zuivere kalk (CaCO₃). Naast mergel komen in Limburg een aantal van mergel afwijkende kalksteenformaties voor.
^ Geologisch gezien zijn grotten een karstverschijnsel. De Limburgse "grotten" zijn echter een vorm van mijnbouw en vallen niet onder deze definitie en men spreekt hier over ondergrondse mergelgroeven of kalksteengroeven. Overigens treft men in Limburg wel karstverschijnselen aan die zelfs een omvang hebben dat men er doorheen kan kruipen.

Categorie: Mijnbouw