Aphra Behn

Een schets van Aphra Behn naar een portret van George Scharf dat niet bewaard is gebleven

Aphra Behn-Johnson (Kent, 10 juni 1640 - Londen, 16 april 1689) was een Britse auteur en de eerst bekende vrouw in de Engelse literatuurgeschiedenis die met schrijven in haar levensonderhoud voorzag.

Behn was de dochter van Bartholomew Johnson en Elizabeth Denham. Als kind reisde ze vermoedelijk met haar familie of als gezelschapsdame naar Suriname, waar ze het materiaal verzamelde dat ze later in haar bekendste roman Oroonoko verwerkte. In 1658 kwam ze weer terug in Engeland en vermoedelijk in 1664 trouwde ze Mr Behn, een koopman van Nederlandse of Duitse afkomst, die kort daarop overleed. Over het huwelijk is verder niets bekend. Voor een weduwe zonder veel geld waren er in de 17e eeuw zo'n beetje drie mogelijkheden: opnieuw trouwen, in een klooster gaan of iemands maîtresse worden. Omdat ze - naar eigen zeggen - een huwelijk vanwege het geld als "een vorm van prostitutie" beschouwde, besloot ze om haar eigen geld te gaan verdienen.

Behn was een overtuigd royalist en had banden met het hof van Charles II. In de jaren 60 van de eeuw werkte ze als boodschapper of zelfs spion van de koning in de Nederlanden, onder andere in Antwerpen. Ze werd voor haar diensten niet of slecht betaald, en kwam wegens schulden in 1668 in de gevangenis. In 1670 werd haar eerste theaterstuk The Forced Marriage met veel succes uitgevoerd.

In de volgende negentien jaar schreef ze toneelstukken, proza en gedichten en was ze als vertaalster actief. Haar toneelstukken hadden een significant aandeel in het repertoire van de Londense gezelschappen van de Restoration. Haar meest populaire stuk, The Rover werd tussen 1703 en 1750 jaarlijks gespeeld.

Haar werken bleven tot het midden in de 18e eeuw geliefd, tot ze plotseling - vanwege de veranderende normen - van het toneel verdwenen. Haar scherpe analyse van de dubbele (huwelijks) moraal en van de "goede zeden" werd het publiek plotseling te veel. Het feit dat ze door een werkende vrouw geschreven waren werd plotseling een probleem.

Ook in haar eigen tijd had Behn problemen: ze werd in 1682 nog wegens te grote "vrijpostigheid" in haar stuk Like Father, Like Son enige tijd opgesloten.

Haar meesterwerk, de roman Oroonoko over een slaaf in Suriname, werd in de 18e eeuw in het Duits en Frans vertaald en speelde een rol in de Anti-slavernijbeweging.

De vrouwenbeweging eert Aphra Behn als een van haar eerste voorvechtsters. Haar werk werd mede hierdoor in de laatste 20 jaar herontdekt en bestudeerd.

[bewerk] Werk

1670 - The Forced Marriage (toneelstuk)
1671 - The Amourous Prince (toneelstuk)
1672 - Covent Garden Drollery (oorspronkelijkheid wordt betwist)
1673 - The Dutch Lover (toneelstuk)
1675 - Twee toneelstukken waarvan ook de oorsprong niet duidelijk is: The Revenge: Or a Match in Newgate en The Woman Turned Bully
1676 - Abdelazer (tragedie) en The Town Fop (toneelstuk)
1677 - The Rover - Behns meesty succesvolle toneelstuk. Hiervoor keerde Nell Gwynn op het toneel terug.
1677 - Twee toneelstukken, oorsprong niet geheel duidelijk: The Debauchee en The Counterfeit Bridegroom.
1678 - Sir Patient Fancy
1679 - The Feigned Courtesans (met Nell Gwyn) en The Young King in the fall (tragiKomedie).
1681 - The Rover (second part), The False Count en The Roundheads
1682 - The City Heiress (toneelstuk) end Like Father, Like Son (toneelstuk - een Flop)
1683 - Love Letters Between a Nobleman and His Sister (Roman)
1684 - Diverse gedichten
1685 - Miscellany (dichtbundel)
1686 - The Lover's Watch en The Lucky Chance (toneelstukken)
1687 - The Emperor of the Moon (toneelstuk, farce)
1688 - The Fair Jilt (Prosa), Agnes de Castro (prosa) en Oroonoko (Roman).
1689 - The Widow Ranter (toneelstuk, postuum uitgevoerd)
1696 - The Younger Brother (toneelstuk, postuum uitgevoerd)