CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
SITEMAP
Audiobooks by Valerio Di Stefano: Single Download - Complete Download [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Alphabetical Download  [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Download Instructions

Make a donation: IBAN: IT36M0708677020000000008016 - BIC/SWIFT:  ICRAITRRU60 - VALERIO DI STEFANO or
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
和名類聚抄 - Wikipedia

和名類聚抄

出典: フリー百科事典『ウィキペディア(Wikipedia)』

和名類聚抄(わみょうるいじゅしょう)は、平安時代中期に作られた辞書である。

承平年間 (931年 - 938年) 、勤子内親王の求めに応じて源順(みなもとのしたごう)が編纂した。

中国の分類辞典『爾雅』の影響を受けている。名詞をまず漢語で類聚し、意味により分類して項目立て、万葉仮名で日本語に対応する名詞の読み(和名・倭名)をつけた上で、漢籍(字書・韻書・博物書)を出典として多数引用しながら説明を加える体裁をとる。今日の国語辞典の他、漢和辞典百科事典の要素を多分に含んでいるのが特徴。

当時から漢語の和訓を知るために重宝され、江戸時代の国学発生以降、平安時代以前の語彙・語音を知る資料として、また社会・風俗・制度などを知る史料として国文学日本語学日本史の世界で重要視されている書物である。


目次

[編集] 書誌

和名類聚抄は「倭名類聚鈔」「倭名類聚抄」とも書かれ、その表記は写本によって一定してしない。一般的に「和名抄」「倭名鈔」「倭名抄」と略称される。

巻数は十巻または二十巻で、その内容に大きく異同があるため「十巻本」「二十巻本」として区別され、それぞれの系統の写本が存在する。

両者の関係については十巻本が先に成立して二十巻本がそれを増補したものとする説と、逆に二十巻本が先で十巻本は略本であるとする説があるが、いまだその関係については明らかではない。

なお二十巻本は古代律令制における行政区画であるの名称を網羅しており、この点でも基本史料となっている。

[例] 大和国葛下郡神戸郷・山直郷・高額郷・加美郷・蓼田郷・品治(保無智)郷・當麻(多以末)郷

[編集] 構成

本書の構成は大分類である「部」と小分類の「門」より成っており、その構成は十巻本二十巻本によってそれぞれ異なる。

[編集] 十巻本

24部128門より成り、各部は次の順に配列されている。

  1. 天地部=天文・気象・神霊・水・土石
  2. 人倫部=人間・家族
  3. 形体部=体の各部
  4. 疾病部=病気
  5. 術芸部=武芸・武具
  6. 居処部=住居・道路
  7. 舟車部=船・車
  8. 珍宝部=金銀・玉石
  9. 布帛部=布
  10. 装束部=衣類
  11. 飲食部=食物
  12. 器皿部=器・皿
  13. 燈火部=燈火
  14. 調度部=日用品
  15. 羽族部=鳥
  16. 毛群部=獣一般
  17. 牛馬部=牛・馬
  18. 竜魚部=爬虫類・両生類
  19. 魚貝部=魚類・海棲動物
  20. 虫豸部=虫類
  21. 稲穀部=稲・穀物
  22. 菜蔬部=野菜
  23. 果瓜部=果物
  24. 草木部=草木

[編集] 二十巻本

十巻本に比べ部の分割・統合・付加、名称や配列の異同があり、32部249門より成っている。

配列は以下の通り。太字で示したものが二十巻本独自の部、もしくは名称の変更されている部である。

  1. 天部=天文・気象
  2. 地部=土石
  3. 水部=水
  4. 歳時部=暦
  5. 鬼神部=神霊
  6. 人倫部=人間
  7. 親戚部=家族
  8. 形体部=身体の各部
  9. 術芸部=武芸・武具
  10. 音楽部=音楽・楽器
  11. 職官部=官庁・官職名
  12. 国郡部=国名・郡名・郷名
  13. 居処部=住居・道路
  14. 船部=船
  15. 車部=車
  16. 牛馬部=牛・馬
  17. 宝貨部=金銀・玉石
  18. 香薬部=香
  19. 燈火部=燈火
  20. 布帛部=布
  21. 装束部=衣類
  22. 調度部=日用品
  23. 器皿部=器・皿
  24. 飲食部=食物
  25. 稲穀部=稲・穀類
  26. 果瓜部=果物
  27. 菜蔬部=野菜
  28. 羽族部=鳥類
  29. 毛群部=獣一般
  30. 鱗介部=爬虫類・両生類・魚類・海棲動物
  31. 虫豸部=虫
  32. 草木部=草木

※「果瓜部」の「瓜」は正式にはくさかんむりに「瓜」2つ

[編集] 諸本

本書には完本・零本も含めて数多くの写本が存在する。

また江戸時代には版本の形でも刊行されているが、十巻本は当時写本の形で流布したためほとんど梓に上らず、二十巻本が重点的に刊行された。

以下、影印・複製や直接閲覧により閲覧可能なものを筆写年代・刊行年代順に挙げる。

[編集] 十巻本

現在、十巻本の本文として最も流布しているのは、狩谷えき斎校注(「えき」はきへんに「夜」)の『箋注倭名類聚抄』である。

ただし『箋注倭名類聚抄』は下にも書く通り明治時代刊なので、それまでは写本による流布が主であった。

なお十巻本写本でも、「下総本」系と呼ばれる本は異質な系統の本文を持つため、他の本とは区別する必要がある。

[編集] 写本

※「下総本」系写本

[編集] 版本

  • 享和版本=享和元年(1801年)刊・稲葉通邦校訂(底本=真福寺本)
  • 楊守敬刊本=明治29年(1906年)刊・楊守敬校訂(底本=下総本系写本)

[編集] 校注本

  • 『箋注倭名類聚抄』=文政10(1827年)成立、明治16年(1883年)刊・狩谷えき斎校訂(底本=京本を諸本で校訂)

[編集] 二十巻本

現在、二十巻本の本文として最も流布しているのは、那波道円校注の「元和古活字本」である。

ただし「元和古活字本」は稀覯書で、昭和7年(1932年)に影印復刻されるまではほとんど世に出回らず、

代わりに「慶安版本」「寛文版本」が広く用いられ、明治時代初期まで何度も刷を重ねた。

また写本のうち「高山寺本」は、「国郡部」の後に古代律令制下の駅(うまや)を記しており、他の二十巻本には見られない独自の本文を持つほか、本文の異同も多く、特に「国郡部」を見る際に「元和古活字本」とともに参照される。

[編集] 写本

[編集] 版本

[編集] 外部リンク

Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Sub-domains

CDRoms - Magnatune - Librivox - Liber Liber - Encyclopaedia Britannica - Project Gutenberg - Wikipedia 2008 - Wikipedia 2007 - Wikipedia 2006 -

Other Domains

https://www.classicistranieri.it - https://www.ebooksgratis.com - https://www.gutenbergaustralia.com - https://www.englishwikipedia.com - https://www.wikipediazim.com - https://www.wikisourcezim.com - https://www.projectgutenberg.net - https://www.projectgutenberg.es - https://www.radioascolto.com - https://www.debitoformtivo.it - https://www.wikipediaforschools.org - https://www.projectgutenbergzim.com