Vladimir İlyiç Lenin
From Wikipedia
Vladimir İlyiç Ulyanov-Lenin (1870-1924, fiker iäse, revolúsionär, Sovet däwlätenä nigez saluçı. 1870/ yılda Sember şähärendä tua. 1887. yılda Qazan Universitäteneñ Yuridik Fakultätenä uqırğa kerä. Şul yılnıñ Dekäberendä studentlar xäräkätendä qatnaşqan öçen universitättän çığarıla, qulğa alına häm Qazan öyäzendäge Kokuşkino awılına sörgengä ozatıla. 1888.-89. yıllarda Fedoseyev tügäräkläre eşendä qatnaşa. 1891. yılda Peterburg Universitäteneñ Yuridik Fakultätendä ekstern räweşendä imtixan tapşıra, 1891.-1896. yıllarda Samara belän Sankt-Peterburg şähärlärendä antılı wäkil yärdämçese wazífasın başqara. 1895. yılda Peterburgta Eşçelär sínıfın azat itü öçen köräş berlegen (Союз борьбы за освобождение рабочего класса) oyıştıruda qatnaşa. 1897. Yenisey gubernası Şuşenskoye awılına 3 yılğa sörgengä cibärelä. 1900. yıldan emigrasída; G. V. Plexanov h.b. belän berlektä İskra gäzien näşer itä. RSDRPnıñ 2. qorıltayınnan başlap (1903.) Lenin bolşeviklar partısín citäkli. Emigrasída yäşeren partínı saqlap qalu häm nığıtu belän şöğellänä. 1917. yılğı Febräl Revolúsísınnan soñ Petrogradqa qayta, Öktäber Qorallı Baş Kütäreleşenä citäkçelek itä. Sovetlarnıñ 2. Bötenräsäy qorıltayında (1917., Öktäber) XKS räise itep saylana. Ber ük waqıtta 1918. yıldan soñ Eşçe-Krästiän Saqlaw Şurası (1919. yıldan Xezmät häm Saqlaw Şurası (Sovetı)) räise; BÜBK häm SSSR ÜBK äğzası.
Anıñ xökeme astında ildä kommunistik ideologiağa monopoli oyışa, başqa fikerlelär Räsäydän quzğala yä ülem cazasın kürä. Raskulaçivanie digän mölkät tartıp alu ğämäle uza, uz baylıqların häm namussız räweştä tuplağan baylar häm urta mölkätle keşelär bar närsädän ayırılılar. Awıllarda kümäkläşterelgän mölkät häm cir nigezendä kümäk xucalıqlar oyıştırıla. Şähärälärdä toraq urını citmäw säbäple ayırım fatírda berniçäşär ğäilä toru ğädätkä quyıla.
TASSRnı oyıştıruda xälitkeç rol uyní: Tatarstan Autonomiäle Sovet Soçialistik Respublikasın tözü turındağı dekretkä qul quya (1920., 27. May). 1922. yılnıñ Dekäberennän, awıruı käçäyep kitü säbäple, säyäsi eşçänlektän berqädär çitläşä. Lenin wafatınnan soñ SSSRda Leninizmne Stalinça añlatu qanunlaştırıla. Töp xezmätläre: Närsä ul "xalıq dusları" häm alar soçial-demokratlarğa qarşı niçek suğışalar? (Что такое "друзья народа" и как они воюют против социал-демократов?), 1894.), Räsäydä kapitalizm üseşe (Развитие капитализма в России, 1899.), Närsä eşlärgä? (Что делать?, 1902.), Materializm häm empiriokritisizm (Материализм и эмпириокритицизм, 1909.), İmperializm – kapitalizmnıñ iñ yuğarı basqıçı (Империализм ёкак высшая стадия революция, 1916.), Däwlät häm revolúsí (Государство и революция, 1917.), Kommunizmda balalarça "sullıq" awıruı (Детская болезнь "левизны" в коммунизме, 1920.). Küptomlı saylanma Äsärläre (1-45 tom, 1954.-1973.) Tatar telendä basıla.
Monı da qara: Ulyanovlar
[üzgärtü] Tışqı link
- V.I.Lenin.info: voting about carrying out of a body of Lenin from the Mausoleum. (Russian) (Red - against, Dark blue - for, Grey - I abstain)
