ทุนนิยม
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
คำว่า ทุนนิยม นั้นมีหลายคำนิยาม (ดู คำนิยามของทุนนิยม) สำหรับที่ใช้กันทั่วไปจะหมายถึงระบบเศรษฐกิจที่ ทุนและที่ดินเป็นสมบัติส่วนบุคคล, การตัดสินใจทางเศรษฐกิจเป็นกิจกรรมส่วนบุคคล ไม่ใช่การควบคุมบริหารโดยรัฐ, และตลาดเสรีหรือเกือบเสรีจะเป็นตัวกำหนดราคา ควบคุมและระบุทิศทางการผลิต รวมถึงเป็นที่สร้างรายรับ บางคนกล่าวว่าระบบเศรษฐกิจในปัจจุบันของโลกตะวันตกคือระบบทุนนิยม ในขณะที่หลายคนมองว่าในบางประเทศก็มีระบบเศรษฐกิจเป็นแบบผสม กล่าวคือ, มีลักษณะเฉพาะของทั้งทุนนิยมและรัฐนิยม
ทฤษฎีเกี่ยวกับทุนนิยมถูกพัฒนาขึ้นในยุคคริสต์ศตวรรษที่ 18, 19 และ 20 ในสภาพแวดล้อมต่างๆ ยกตัวอย่างเช่น การปฏิวัติอุตสาหกรรมและลัทธิจักรวรรดินิยมของยุโรป (เช่น แอดัม สมิท, ริคาร์โด, มาร์กซ), ภาวะตกต่ำครั้งยิ่งใหญ่ หรือ The Great Depression (เช่น เคนส์), และสงครามเย็น (เช่น ฮาเย็ค, ฟรีดแมน) นักทฤษฎีเหล่านี้กล่าวว่าทุนนิยมคือระบบที่ให้คุณค่ากับการที่ราคาถูกตัดสินในตลาดเสรี นั่นคือโดยการค้าที่เป็นผลมาจากการตกลงด้วยความสมัครใจของผู้ซื้อและผู้ขาย ความคิดเชิงตลาด จิตวิญญาณของผู้ประกอบการ และความเข้าใจเกี่ยวกับทรัพย์สินและสัญญาที่ชัดเจนและบังคับได้ตามกฎหมาย ทฤษฎีเหล่านี้โดยทั่วไปจะพยายามอธิบายว่า ทำไมทุนนิยมจึงมีแนวโน้มที่จะสร้างการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ มากกว่าในระบบอื่นๆ ที่รัฐบาลเข้ามามีบทบาทจัดการในระดับที่สูงกว่า (ดู เศรษฐศาสตร์, เศรษฐศาสตร์การเมือง, นโยบายแบบปล่อยให้ทำไป) มีหลายทฤษฎีเน้นว่าสิทธิการถือครองส่วนบุคคลของทุนคือแก่นของระบบทุนนิยม ในขณะที่บางทฤษฎีเน้นให้เห็นถึงความสำคัญของตลาดเสรี ที่เป็นกลจักรที่ทำให้เกิดการเคลื่อนย้ายและสะสมตัวของทุน บางทฤษฎีชี้การขยายตัวของระบบการค้าระหว่างประเทศ และบางทฤษฎีสนใจผลของตลาดต่อแรงงานมนุษย์ ทฤษฎีที่กล่าวมาหลายทฤษฎีได้ชี้ให้เห็นถึงการที่แนวปฏิบัติทางเศรษฐกิจหลายๆ แนวได้ถูกทำให้เป็นสถาบันในยุโรประหว่างช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 16 ถึง 19 ที่สำคัญเช่น สิทธิของบุคคลหรือกลุ่มบุคคลที่จะสามารถทำการได้แบบ "นิติบุคคล" (หรือบรรษัท) ในการซื้อและขายสินทรัพย์ และที่ดิน, แรงงาน, เงินตรา ในตลาดเสรี (ดู การค้า), และสามารถวางใจได้ว่ารัฐจะสามารถบังคับให้เกิดการเคารพสิทธิทรัพย์สินส่วนบุคคล แทนที่จะต้องพึ่งการคุ้มครองแบบศักดินา
การโต้เถียงเกี่ยวกับทุนนิยมยังคงมีอยู่ในเรื่องต่างๆ เช่น
- ทุนนิยมเป็นระบบที่มีตัวตนอยู่จริงๆ หรือเป็นแค่อุดมคติ
- ทุนนิยมได้เกิดขึ้นจริงๆ แล้วในบางระบบเศรษฐกิจหรือไม่ หรือถ้ายังไม่มีจริง ในระดับใดที่ทุนนิยมได้เกิดขึ้นแล้วในระบบเหล่านั้น (ดู เศรษฐกิจแบบผสม)
- ทุนนิยมนั้นเป็นระบบที่เกิดขึ้นเฉพาะเจาะจงในช่วงประวัติศาสตร์หรือไม่ (นั่นคือ ทุนนิยมเกิดขึ้นในช่วงเวลาและสถานที่เฉพาะ) หรือเป็นระบบที่เกิดขึ้นในหลายๆ ที่ และในหลายๆ ช่วงเวลา
- ทุนนิยมเป็นแค่ระบบเศรษฐกิจเท่านั้น หรือว่าเป็นระบบที่รวมไปถึงระบบการเมือง ระบบสังคม และระบบวัฒนธรรมด้วย
- ทุนนิยมเป็นระบบที่ยั่งยืนหรือไม่
- ทุนนิยมเป็นระบบที่สมเหตุสมผลหรือไม่
- ทุนนิยมมีแนวโน้มที่จะขยายความร่ำรวยให้กับคนจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ หรือจะเพิ่มจำนวนคนยากจนมากขึ้นเรื่อยๆ
