Radziwiłłowie

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Radziwiłłowie (lit. Radvila) - najpotężniejszy litewski ród magnacki herbu własnego (Trąby Odmienne). Na Litwie występuje pierwszy raz w dokumencie unii polsko-litewskiej w 1401.

W XVI w. podzielił się na kilka linii, z których jedna przyjęła religię kalwińską, zaś dwie pozostałe wytrwały przy religii katolickiej.

Świetność rodu podkreśliło uzyskanie od władców Cesarstwa Rzymskiego tytułu książąt, potwierdzonego w Rzeczypospolitej na mocy aktu unii lubelskiej z 1569 r., przez poszczególne linie w kolejności:

linia na Goniądzu i Medelach w 1515/1518 r. - wygasła w linii męskiej w 1542 r.,
linia na Ołyce i Nieświeżu w 1547 r. - żyje,
linia na Birżach i Dubinkach w 1547 r. (tzw. "linia kalwińska") - wygasła w linii męskiej w 1669 r.

Potęgę rodu zbudowali w XVI w. bracia stryjeczni: Mikołaj Radziwiłł Czarny (zm. 1565) - założyciel linii na Ołyce i Nieświeżu i Mikołaj Radziwiłł Rudy (zm. 1584) - założyciel linii na Birżach i Dubinkach. Mikołaj Radziwiłł Rudy doprowadził do małżeństwa swojej siostry Barbary Radziwiłłówny z królem Zygmuntem Augustem. Obaj uzyskali dla siebie i potomków w 1547 tytuły książęce od cesarza Karola V.

Zdobyli oni stanowisko dominujące w stosunku do innych magnatów i szlachty i stali się najzaciętszymi obrońcami odrębności W. Księstwa, zarazem protektorami różnowierstwa na Litwie. Po ich śmierci utrzymał ród Radziwiłłów dawną potęgę, przeszedłszy na katolicyzm wydał szereg jednostek o niezwykłej religijności i dobroczynności, oraz zastęp wybitnych wodzów.

Radziwiłłowie walczyli o hegemonię na Litwie z Sapiehami oraz przez krótki czas, w II poł. XVII w., z Pacami. Wrodzone poczucie wielkości rodowej, buta i ambicja sprawiły, że w XVII. w. byli w dalszym ciągu rzecznikami separatyzmu litewskiego i wydali kilku rokoszan i zdrajców.

Z powodu swojej potęgi Radziwiłłowie mogli sobie pozwolić na prowadzenie własnej polityki. W 1655 (potop szwedzki) pochodzący z kalwińskiej linii Janusz i Bogusław Radziwiłłowie zerwali unię Litwy z Koroną i połączyli ją ze Szwecją. W XVIII w. Radziwiłłowie bronili ustroju Rzeczypospolitej przed reformatorami. W XVIII. w. przestali odgrywać pierwszoplanową rolę polityczną, za to posiadają w swej galerii szereg typów niezwykle charakterystycznych dla ówczesnego społeczeństwa. Przyćmiewając inne rody magnackie ogromem fortuny, założyli kilka ordynacji, zbudowali kilka stolic. Do 1831 roku wydali 1 kardynała, 3 biskupów, 21 ministrów i 37 wojewodów. Spowinowaceni kilkakrotnie z Hohenzollernami w XIX. w. posiadali znaczne wpływy na dworze pruskim i odgrywali pewną rolę w obozie centrum niemieckiego.