Katolicyzm

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Katolicyzm
Główna religia	Chrześcijaństwo
Klasyfikacja religii

Katolicyzm (z gr. καθολικος, katholikos – powszechny) – treść nauczania Kościoła katolickiego, całość przyjętych w nim zasad odnoszących się do wiary, moralności, życia religijnego i funkcjonowania Kościoła, a także sam Kościół katolicki jako społeczność widzialna. Do pojęcia katolicyzmu należy zatem i doktryna, i kształt społeczno-organizacyjny oraz historia Kościoła katolickiego; cechy zewnętrzne społeczności katolickiej to w szczególności: podleganie wiernych w sferze religijnej władzy papieża (biskupa Rzymu), i biskupów pozostających z nim we wspólnocie; istnienie wydzielonego stanu duchownego oraz wielu wspólnot zakonnych i ruchów religijnych; organizacyjny podział na diecezje i parafie; bogata obrzędowość; praktyczne życie kościelne jest regulowane przez prawo kanoniczne.

Sam termin "katolicyzm" jest nowożytny, powstał z przymiotnika przez analogię do słowa "protestantyzm".

[edytuj] Podział katolicyzmu

Katolicyzm to największe wyznanie chrześcijańskie. Jego główne odłamy to:

starokatolicyzm - opiera się głównie na nauce sprzed Soboru Watykańskiego I, nie uznaje nauk papieża za wiążące oraz jego nieomylności. Zobacz też Unia Utrechcka Kościołów Starokatolickich, Kościół Starokatolicki Mariawitów, Polskokatolicyzm,
Kościół katolicki – opiera się na nauce papieża oraz uznaje go za nieomylnego w kwestiach wiary. Zobacz też Kościół rzymskokatolicki, Kościoły greckokatolickie, katolickie Kościoły wschodnie.

[edytuj] Główne prawdy wiary

jest jeden Bóg
Bóg jest sędzią sprawiedliwym, który za dobre uczynki nagradza, a za złe karze
są trzy Osoby Boskie: Bóg Ojciec, Syn Boży i Duch Święty
Syn Boży stał się człowiekiem, umarł na krzyżu i zmartwychwstał dla naszego zbawienia
dusza ludzka jest nieśmiertelna
łaska Boża jest do zbawienia koniecznie potrzebna

Katolicyzm głosi wraz z innymi wyznaniami główne zasady chrześcijańskie:

Bóg jest jeden w trzech Osobach (Bóg Ojciec, Syn Boży, Duch Święty – Trójca Święta)
jako Stwórca i Pan świata objawił się ludziom (Syn Boży stał się człowiekiem w osobie Jezusa Chrystusa, który jest prawdziwym Bogiem i prawdziwym człowiekiem, jedynym Zbawcą ludzi, który żył na Ziemi, umarł za ich grzechy i zmartwychwstał)
ludzi stworzył Bóg z miłości, ale zerwawszy więź z Bogiem żyją oni z dala od niego podlegając śmierci
wszyscy ludzie są wezwani do wiary, nadziei i miłości, życia duchowego oraz pełnienia woli Bożej, wyrażonej w przykazaniach, a zwłaszcza w przykazaniu miłości Boga i bliźniego, które są podstawą Dekalogu
przeznaczeniem ludzi jest wieczne życie z Bogiem i zmartwychwstanie po powrocie Chrystusa na ziemię (paruzja), tych zaś którzy odrzucą zbawienie czeka śmierć

Społeczność chrześcijan tworzy Kościół, do którego wstępuje się przez chrzest i który żyje Eucharystią.

Wymienione zasady katolicyzm stosuje w praktyce i rozwija następująco:

[edytuj] Źródła wiary

Wiara polega na tym, że zaufawszy Bogu z pomocą łaski, człowiek przyjmuje rozumem prawdziwość Objawienia i stara się postępować zgodnie z wiarą, jest wierny wiernemu Bogu.

Objawienie Boże, przekazane ludziom w historii Izraela i w osobie Jezusa Chrystusa, a głoszone przez apostołów, jest przekazywane dalej w społeczności wiernych, czyli Kościele, jako Tradycja; jej głównym zapisem jest Biblia czyli Pismo Święte (którego kanon został ustalony przez Kościół), ale w skład Tradycji wchodzi też nauczanie ustne oraz instytucje. Objaśnianie Biblii dokonuje się więc w kontekście wiary Kościoła. Istnieje zatem pewien stały "depozyt wiary".

Tradycja jest przez Kościół interpretowana pod natchnieniem Ducha Świętego, a następnie przekazywana w formie dogmatów ogłaszanych przez sobory i papieża (Magisterium, czyli Urząd Nauczycielski Kościoła), ponieważ biskupi są uznawani za następców apostołów (sukcesja apostolska przekazywana przez sakrament święceń), papieże zaś – za następców stojącego na czele apostołów św. Piotra. Z tego tytułu przypisuje się im władzę w Kościele i nieomylność, która nie obejmuje codziennego nauczania, lecz proklamowanie stwierdzeń biblijnych i należących do wiary Kościoła, a wyjątkowo ogłaszanie formuł dogmatycznych.

Oficjalne nauczanie Kościoła może być uroczyste (ogłaszanie dogmatów) i zwyczajne (stałe głoszenie treści Objawienia). Odrzucenie prawd biblijnych i tak ustalonych zasad wiary wyklucza z Kościoła. Prawdy wiary mogą być i są przedstawiane nie tylko w języku biblijnym, lecz również przy pomocy pojęć filozoficznych.

[edytuj] Bóg i osoba Chrystusa

W tej sprawie treść wiary głównych wyznań chrześcijańskich jest zasadniczo jednolita; między katolicyzmem i prawosławiem istnieje rozbieżność w kwestii pochodzenia Ducha Świętego (problem Filioque); natomiast oba wyznania przeciwstawiają się poglądom części protestantów akcentujących raczej człowieczeństwo niż boskość Jezusa i przyznają szczególne miejsce Marii, uznanej za Matkę Bożą (tytuł Bogarodzicy) i Matkę ludzi, wierząc w jej dziewictwo (przez całe życie) i wniebowzięcie (katolicyzm także w niepokalane poczęcie).

Bóg jest jeden w trzech Osobach. W Bogu jest jedność natury i istoty, natomiast troistość poszczególnych Osób: Ojca, Syna i Ducha Świętego. Wcielony Jezus Chrystus jest prawdziwym Bogiem i prawdziwym człowiekiem - oznacza to, że jest w nim cała pełnia Bóstwa i człowieczeństwa. Duch Święty jako trzecia Osoba Boska pochodzi od Ojca i Syna, przez jedno tchnienie.

[edytuj] Przeznaczenie człowieka

Kościół katolicki naucza, że ludzie obciążeni są grzechem pierworodnym (z wyjątkiem Marii Panny), są skłonni do złego mimo znajomości dobra i ulegają pokusom Szatana. Do zbawienia potrzebują łaski, na którą są zobowiązani odpowiedzieć przez wiarę, którą potwierdzają czyny (owoce wiary); poznanie istnienia Boga i moralnego prawa naturalnego są, mimo ludzkiej grzeszności, dostępne rozumowi ludzkiemu nawet bez znajomości Objawienia; oznacza to, że ludzie są odpowiedzialni za swoje czyny; każda osoba ludzka kochana jest przez Boga i przeznaczona do zbawienia, lecz przez grzech oddala się od Niego. Wszystkich zaś ludzi czeka na końcu świata Sąd Ostateczny, na którym zostaną osądzeni wszyscy ludzie i przeznaczeni bądź do życia wiecznego, bądź na potępienie.

Ludzie, którzy trafili do nieba mogą dalej kontaktować się z żyjącymi, tzw. obcowanie świętych. Są oni w stanie np. usłyszeć ludzkie modlitwy, a następnie przedstawić je Bogu. Bierze się stąd kult świętych, czyli otaczanie niektórych zmarłych ludzi szczególną czcią jako pośredników. Najbardziej rozwinięte obrzędy poświęcone są Marii, matce Jezusa, która z Duszą i Ciałem została wzięta do Nieba (Wniebowzięcie NMP). Kościół utrzymuje listę świętych (kanonizowanych), otaczanych czcią na całym świecie oraz błogosławionych (beatyfikowanych) mających kult lokalny. Warto dodać, że liczba zbawionych nie ogranicza się tylko do oficjalnie kanonizowanych. Każdemu zbawionemu przysługuje miano świętego, kanonizowani są jedynie ci, co do których istnieje pewność, że są zbawieni. Ogłoszenie kogoś świętym (zwane 'wyniesieniem na ołtarze') poprzedza proces beatyfikacyjny i ogłoszenie go błogosławionym, a następnie proces kanonizacyjny, w czasie którego przedstawiane są argumenty za i przeciw beatyfikowaniu lub kanonizowaniu danej osoby. Jedną z okoliczności uniemożliwiających beatyfikację jest fakt otaczania danej osoby czcią jeszcze za życia. Kult świętych występuje także w prawosławiu, natomiast odrzuca go większość Kościołów protestanckich.

[edytuj] Kościół

Kościół katolicki utrzymuje, iż jako Kościół Chrystusowy zachowuje i głosi pełną prawdę chrześcijańską, z czego wynika, że przynależność do niego jest właściwą drogą do Boga, choć uznaje również, że chrześcijanie-niekatolicy oraz inni ludzie prowadzący uczciwe życie mogą być zbawieni, jednak dzięki Chrystusowi, a nie swojej religii.

Kościół jest zasadniczo rzeczywistością duchową, obejmującą nie tylko ludzi na ziemi (Kościół pielgrzymujący), lecz i zbawionych (Kościół triumfujący) oraz tych, którzy odeszli i przebywają w czyśćcu (Kościół cierpiący). Na ziemi ma jednak charakter widzialnej i zorganizowanej wspólnoty wierzących, świętej jako Ciało Chrystusa, ale złożonej z grzeszników. Do Kościoła katolickiego należą wszyscy ochrzczeni w nim i przyjmujący jego wiarę (inni mogą być do Kościoła w pewien sposób przyporządkowani); wszystkich wiernych dotyczą też zadania Kościoła jakie zawarte są w Nowym Testamencie, gdyż istnieje powszechna odpowiedzialność za Kościół, dlatego błędne jest utożsamianie Kościoła z jego hierarchią.

Niektórzy wierni są powołani do specjalnych zadań (tzw. posług) w Kościele: jako duchowni, czyli biskupi, kapłani, diakoni, zwłaszcza w sferze udzielania sakramentów i oficjalnego nauczania. Oprócz tego istnieje odrębne powołanie zakonne do życia wyłączonego z biegu codzienności, gdzie swój czas oddaje się wyłącznie do dyspozycji chwały Bożej. Najwyższa władza w Kościele należy do kolegium biskupów pod przewodnictwem papieża – soboru powszechnego. Lokalnie władza nad diecezją spoczywa na biskupie diecezjalnym i krajowym kolegium biskupów – Episkopacie.

[edytuj] Życie religijne

Głównym zadaniem Kościoła (całej wspólnoty wierzących) jest głoszenie Chrystusa światu i udzielanie sakramentów, widzialnych znaków niewidzialnej łaski Bożej, czerpiących swą moc z Chrystusa. Jest ich 7: chrzest, bierzmowanie, Eucharystia, sakrament pojednania (spowiedź), sakrament chorych (namaszczenie chorych), kapłaństwo, małżeństwo.

W kulcie katolickim główne miejsce zajmuje msza (wierni są obowiązani uczestniczyć w każdej mszy niedzielnej i podczas ważniejszych świąt) na którą składa się liturgia słowa i liturgia eucharystyczna. Inne formy to brewiarz i rozmaite nabożeństwa (np. obrzędy pogrzebu, różaniec, procesje, pielgrzymki). W roku kościelnym najważniejszym świętem jest Wielkanoc, a innymi większymi świętami są Boże Narodzenie i Zesłanie Ducha Świętego.

Rozwinięty jest kult świętych, widzianych jako wzory dla żyjących i ci, którzy się modlą za nich w Niebie. Obok wspólnotowego życia religijnego niemniej ważna jest osobista pobożność, wierni powinni szukać więzi z Bogiem wyrażającej się w modlitwie i kontemplacji.

[edytuj] Ważniejsze święta

Boże Narodzenie - święto upamiętniające narodziny Jezusa (25 grudnia),
Wielkanoc - upamiętniające zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa (może wypaść najwcześniej 22 marca, a najpóźniej 25 kwietnia),
Wszystkich Świętych - ku czci wszystkich znanych i nieznanych świętych i męczenników (1 listopada).

[edytuj] Liturgia

Jedną z podstawowych płaszczyzn życia Kościoła jest liturgia. Dzieli się ona na dwie lub trzy części:

Proskomidia – zanikła jako odrębna część w Mszale Rzymskim;
Liturgia Słowa;
Liturgia Eucharystii, bądź Ofiary.

Istnieje kilka głównych skodyfikowanych liturgii oraz wiele odmian regionalnych, wynikających z tradycji lokalnych. Mnogość ta w dużym stopniu odpowiada strukturze Kościoła zawierającego liczne Kościoły lokalne wraz z ich tradycjami liturgicznymi (zobacz: Kościoły wschodnie katolickie).

[edytuj] Zasady moralne

Wiara katolicka głosi, że Bóg stawia ludziom wymagania, wskazując im drogę do świętości, a to co jest przeciwstawne temu nosi nazwę grzechu, który jest wystąpieniem przeciw prawu miłości (agape), z którego to wynika Dekalog dany przez Boga Mojżeszowi.

Choć człowiek żyje we wspólnocie, etyczna odpowiedzialność ma zasadniczo charakter indywidualny, życie moralne kierowane jest przez jednostkowe sumienie, rozum i wolę. Polemizując z popularnymi w obecnej kulturze opiniami katolicy twierdzą, że zasady moralne mają charakter obiektywny – prawo Boże i naturalne jest niezmienne. Ma ono charakter pozytywny (przykazanie miłości bliźniego, a więc miłości w małżeństwie, rodzinie, w społeczności).

Zasady moralne obowiązują tak w sferze osobistej, jak politycznej i gospodarczej (społeczna nauka Kościoła). Kościół katolicki uważa więc, że może oceniać zarówno jednostki, jak ustroje, prawa i władze pod kątem wierności zasadom moralnym. Potępia w szczególności zabijanie, przy czym jako zabijanie rozumie również przerywanie ciąży i eutanazję. Nauka Kościoła dopuszcza także w wyjątkowych przypadkach karę śmierci, która nigdy nie była zakazana przez Kościół i papieży. Potępia również pozbawianie własności, zniewolenie, zachowania seksualne nie prowadzące bezpośrednio do prokreacji (m.in. masturbację, petting), antykoncepcję, stosunki płciowe przed zawarciem małżeństwa, rozbijanie rodzin przez zdrady i rozwody (choć może zostać stwierdzona w uzasadnionych przypadkach tzw. nieważność małżeństwa od początku jego zawarcia), szeroko rozumianą "deprawację seksualną".

[edytuj] Bibliografia

Sobór Watykański II – Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst łacińsko-polski, Paryż 1967;
W. Granat – Ku człowiekowi i Bogu w Chrystusie, Lublin 1972;
A. Zuberbier – Wierzę, Katowice 1979;
Katolicyzm A-Z, Poznań 1982;
Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, red. S. Głowa, I. Bieda, Poznań 1988;
H. de Lubac – Katolicyzm, Kraków 1988;
A.L. Szafrański – Kairologia. Zarys nauki o Kościele w świecie współczesnym, Lublin 1990;
Katechizm Kościoła Katolickiego, wyd. pol. 1994 (od 1998 z poprawkami) wersja elektroniczna;
New Catholic Encyclopedia, t. 15, Nowy Jork 1967 (dwa suplementy 1974 i 1978);
H. Denzinger, A. Schönmetzer – Enchiridion symbolorum, wyd. 36, Freiburg/B 1976;
Théo. L'Encyclopédie catholique por tous, wyd. 2, Paryż 1992;
Lexikon für Theologie und Kirche, t. 10, wyd. 2, Freiburg/B 1993.

[edytuj] Zobacz też

Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów o katolicyzmie

[edytuj] Linki zewnętrzne

Źródło: "http://pl.wikipedia.org../../../k/a/t/Katolicyzm.html"

Kategoria: Katolicyzm