Wilhelm I Hohenzollern
Z Wikipedii
Wilhelm I. Friedrich Ludwig von Hohenzollern (ur. 22 marca 1797, Berlin, zm. 9 marca 1888) – regent, a później król Prus w latach 1861-1888, od 1871 cesarz niemiecki.
Wilhelm I znany był powszechnie pod przydomkiem "księcia kartaczy" (Kartatschenprinz), jaki przylgnął do niego po stłumieniu powstania w Wielkim Księstwie Badenii w kwietniu 1848 oraz – w aluzji do średniowiecznego cesarza Fryderyka I "Barbarossy" – "rudobrodego".
W latach 1858-1861 zastępował swego ciężko chorego brata Fryderyka Wilhelma IV w sprawowaniu władzy, w 1861 r. koronowano go w Berlinie na króla Prus. Z jeszcze większym honorem spotkał się dziesięć lat później (18 stycznia 1871) po zwycięstwie Prus w wojnie z Francją – w podparyskim Wersalu obwołano go cesarzem Niemiec. Żywot swój zakończył w "roku trzech cesarzy" (1888).
Spis treści |
[edytuj] Dzieciństwo i młodość
Wilhelm był drugim synem Fryderyka Wilhelma III i królowej Luizy z dynastii meklemburskiej. Wychowywaniem kronprinca – zgodnie z obowiązującymi wówczas trendami – zajmował się Johann Friedrich Gottlieb Delbrück – rektor szkoły pedagogicznej w Magdeburgu. Już w wieku 10 lat został mianowany oficerem przez swego ojca (po pamiętnej klęsce pod Jeną i Auerstadt). W 1814 uczestniczył w kampanii antynapoleońskiej, podczas której otrzymał Pruski Krzyż Żelazny. Po pobycie we Francji zajmował się dowodzeniem jednym z batalionów w Szczecinie, po czym spotykały go kolejne awanse w wojskowości.
Po rozstaniu z Elizą Radziwiłłówną zaręczył się w 1830 r. z księżniczką Augustą von Sachsen-Weimar – córką Wielkiego Księcia Sasko-Weimarskiego.
[edytuj] Książę Prus
Po śmierci swego ojca w 1840 r. otrzymał tytuł księcia Prus (tytuł królewski zarezerwowany był dla starszego brata), awansowano go do funkcji generała infanterii. Podczas Wiosny Ludów optował za nadaniem Prusom nowoczesnej konstytucji, zdecydowanie wypowiadał się jednak przeciw zbrojnym powstaniom i zamieszkom. Wypowiedział się również za bezwzględnym stłumieniem powstania w Berlinie (marzec 1848) poprzez ostrzelanie miasta kartaczami (rodzaj ówczesnych armat), podobnie jak miesiąc później w przypadku Badenii. Złośliwi dziennikarze nie zapomnieli mu tego i od tego czasu funkcjonuje w zbiorowej pamięci jako król kartaczy (Kartatschenkönig).
Po 1848 r. jego osoba spotykała się w Prusach z tak nieskrywaną niechęcią, że brat Fryderyk Wilhelm IV doradził mu wyjazd do Londynu. W Anglii zapoznał się z wieloma politykami i działaczami, m.in. Russellem, Peelem, księciem Albertem, z którymi wymieniał swoje spostrzeżenia odnośnie sytuacji w Niemczech. Po dwóch miesiącach wrócił do Prus, gdzie został wybrany deputowanym do Zgromadzenia Narodowego. Po paru miesiącach porzucił jednak mandat i wrócił do swego ulubionego Poczdamu. Miał swój udział w tworzeniu nowego, porewolucyjnego rządu Prus. W 1849 r. zajmował się tłumieniem powstania w księstwie Badenii (pełnił tam funkcję dowódcy armii), po czym mianowano go wojskowym gubernatorem Nadrenii-Westfalii.
[edytuj] Nowa era
Po stłumieniu rewolucji 1848 zmienił swój polityczny image, tak że nawet wiele kręgów reformatorskich i liberalnych zaczęło wiązać z nim nadzieję. W 1857 r. został zastępcą chorego psychicznie króla, po 1858 r. mianowano go regentem. Od tego czasu de facto samodzielnie sprawował władzę. W listopadzie 1858 powołał osobne Ministerium "Hohenzollern – Nowa Era", które miało za zadanie zajmować się reformami instytucjonalnymi skostniałego państwa pruskiego. W polityce zagranicznej zasłynął znacznie bardziej krytycznym nastawieniem do Rosji niż zmarły w 1861 r. brat, a w stosunkach wewnętrznych silnym antyklerykalizmem (wymierzonym jednak głównie w katolików), co szczególnie spodobało się ówczesnym liberałom. Opowiadał się również za zreformowaniem i wzmocnieniem wojska.
[edytuj] Król Prus
Uroczysta koronacja króla nastąpiła 18 stycznia 1861 i od razu Wilhelm przystąpił do pracy w służbie kraju. W polityce wewnętrznej sceptycznie odnosił się do bismarckowskich planów zjednoczenia Niemiec przez walkę z Austrią. W 1866 r. osobiście dowodził wojskiem (w wieku 69 lat!), które odniosło sukces pod Sadową. Krzywo patrzył na dyplomatyczne gry żelaznego kanclerza podczas rozmów pokojowych (żądał m.in. wcielenia do Prus całej Saksonii, co nie w smak było Bismarckowi).
Na mocy konstytucji Związku Północnoniemieckiego Wilhelm został prezydentem tego tworu. W polityce wewnętrznej coraz bardziej powracał do ideałów umiarkowanie liberalnych, zwalniając twardogłowych ministrów z okresy wojny prusko-austriackiej. W 1870 r. znów przyszło mu dowodzić wojskiem – tym razem przeciwko Francji.
[edytuj] Cesarz Niemiec
Po zjednoczeniu Niemiec, które było w dużej mierze jego udziałem, poświęcił się pracy organicznej na rzecz nowego państwa, m.in. założył i promował rozbudowę floty cesarskiej, ograniczając swe zainteresowania reformami w Prusach. W 1872 r. zainicjował spotkanie przywódców trzech mocarstw rozbiorowych w Berlinie, podczas którego zawarto porozumienie wojskowe, jedno z ostatnich zanim państwa "trzech orłów" pokłócą się i wystąpią w 1914 r. przeciwko sobie.
[edytuj] Zamachy
Wilhelm I w trakcie swego panowania stał się obiektem co najmniej trzech zamachów. 14 lipca 1861 omal nie padł ofiarą młodziutkiego studenta Oskara Beckera. Kolejny atak na Jego Cesarską Mość miał miejsce 11 maja 1878 r. z inicjatywy socjaldemokraty Maxa Hödela, który oddał parę strzałów w stronę cesarza i jego małżonki. Trzeci zamach nastąpił 2 czerwca tego samego roku – dokonał go w berlińskim Tiergarten rolnik Karl Nobiling. Dwa ostatnie ataki wykorzystał Bismarck dla wprowadzenia w parlamencie tzw. ustaw antysocjalistycznych, choć nigdy nie dowiedziono związku między sprawcami a organizacjami socjaldemokratów.
Cesarz Wilhelm I zmarł w wyniku choroby 9 marca 1888. Tydzień później został pochowany w Mauzoleum w Charlottenburgu.
