Kambr

Z Wikipedii

Kambr to pierwszy okres ery paleozoicznej. Trwał od 543 do 490 milionów lat temu. Nazwa pochodzi od łacińskiej nazwy Walii Cambria, gdyż tam skały kambryjskie poznane zostały najwcześniej. (Ordowik i sylur również posiadają walijskie nazwy.) Po raz pierwszy nazwy "kambr" w znaczeniu geologicznym użył angielski geolog Adam Sedgwick w 1835 r.

Spis treści 1 Fauna 2 Flora 3 Mapa 4 Kopaliny użyteczne 5 Kambr na obszarze Polski

[edytuj] Fauna

Od tego okresu zaczynają obficie występować skamieliny zwierząt morskich, chociaż znane są też zwierzęta z okresów wcześniejszych, a badania genetyczne dowodzą, że linie rozwojowe tych zwierząt rozdzieliły się znacznie wcześniej. To nagłe pojawienie się różnorodności życia zwierzęcego zostało nazwane eksplozją kambryjską. W czasie kambru miało miejsce kilka masowych wymierań, przyczyny których nie są do końca znane.

Największe znaczenie stratygraficzne jako skamieniałości przewodnie mają stawonogi, a wśród nich pierwszoplanową rolę odgrywają trylobity, będące w kambrze bardzo zróżnicowaną grupą zwierząt. Przedstawiciele szkarłupni odgrywają podrzędną rolę. Ze zwierząt jednokomórkowych tego okresu znane są otwornice zlepieńcowate, żyjące na dnie mórz. Niewielkie znaczenie stratygraficzne mają gąbki.

Archeocjaty odgrywają ważną rolę skałotwórczą i jako skamieniałości przewodnie mają dość spore znaczenie. Jamochłony reprezentowane są przez rzadko występujące korale denkowe. W skałach dolnokambryjskich spotyka się ślady żerowania pierścienic. Licznie występują ramienionogi, głównie bezzawiasowe. Pewne znaczenie stratygraficzne z mięczaków mają jednotarczowce, a największe znaczenie hyolity i ślimaki.

[edytuj] Flora

Świat roślinny reprezentowany jest przede wszystkim przez glony (Callenia). Regionalne znaczenie stratygraficzne mają akritarchy, skamieniałości uważanych za cysty jednokomórkowych organizmów morskich lub morskich glonów.

[edytuj] Mapa

[edytuj] Kopaliny użyteczne

W skałach wieku kambryjskiego na świecie znane są złoża:

• ropy naftowej (Teksas, Kansas i Wyoming w Stanach Zjednoczonych, rejon Irkucka w Rosji)
• miedzi (Tennessee w Stanach Zjednoczonych, Demokratyczna Republika Konga)
• ołowiu (Missouri w Stanach Zjednoczonych)
• żelaza (Pensylwania w Stanach Zjednoczonych)
• azbestu (Quebec w Kanadzie)
• soli kamiennych i potasowych (południowa Syberia)
• fosforytów (środkowa Australia, Kazachstan).

W Polsce znane są niewielkie złoża ropy naftowej w obniżeniu perybałtyckim. W Górach Świętokrzyskich eksploatowane są surowce skalne wieku kambryjskiego, piaskowce kwarcytowe, a w Sudetach wapienie wojcieszowskie.

[edytuj] Kambr na obszarze Polski

W kambrze duże obszary Polski zalane były przez morza. Na ich dnie powstały osady piaszczyste, ilaste oraz węglanowe, a także następowały wylewy podmorskie lawy (wulkanizm). Utwory te zostały później przekształcone w łupki, fyllity, marmury oraz zieleńce, które budują dziś znaczne partie Gór Kaczawskich, Rudaw Janowickich, Gór Bardzkich w Sudetach oraz Gór Świętokrzyskich i ich obrzeżenia. Schyłek kambru przyniósł orogenezę kaledońską, w wyniku której powstały Sudety oraz Góry Świętokrzyskie. Ruchom tektonicznym, które nasiliły się w ordowiku i sylurze, towarzyszył silny wulkanizm. Ruchy górotwórcze doprowadziły do podniesienia się dna morza, wypiętrzenia znacznych terenów ponad poziom wody i silnej denudacji.

Zobacz też: tabela stratygraficzna.