Echnaton

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Niektóre informacje zawarte w artykule wymagają weryfikacji.
Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się odnośnie jakich informacji pojawiły się wątpliwości.

Imiona Amenhotep IV
hieroglifami

Nomen – Amenhotep

Amenhotep-Neczer-Heka-Junu'

egip. – ''Amon-jest-Rad

Amon-jest-rad-Bóg-władca-Heliopolis''

Prenomen – Nefer-cheperu-Re Ua-en-Re

egip. – Doskonałe-są-Przemiany-Re
Jedyny-Wybraniec-Re

Imię horusowe – Ka-nechat-quasut

egip. – Byk-potężny-o-wysokich-piórach

Posąg faraona Echnatona. Muzeum Egipskie, Kair

Amenhotep IV - Echnaton - faraon - władca Starożytnego Egiptu z XVIII dynastii. Syn Amenhotepa III. Źródła podają rozbieżne daty jego urodzenia, objęcia rządów i śmierci, m.in: ?- 1375 - 1358 p.n.e. lub 1379 - 1367 - 1350 p.n.e. lub 1351 - 1334 p.n.e. Jego główną żoną była Nefertiti, najprawdopodobniej hurycka księżniczka, jego inną żona była Taduhepa. Do czasów śmierci Amenhotepa III ukazało się niewiele wzmianek na temat Amenhotepa IV, co stanowi jedną z zagadek tej postaci.

Dla osłabienia potęgi kapłanów Amona w Tebach, przeprowadził reformę religijną, próbując na stałe wprowadzić monoteizm - wiarę w jednego tylko boga Atona. Nie do końca wiadomo jak mu się to udało, lecz za swoich rządów, co prawda chwilowo, zreformował całą ideologię państwa. Przeniósł stolicę z Teb do nowo wybudowanego miasta słońca Achetaton (Horyzont Atona), obecnego Tell el-Amarna. Faraon przyjął też nowe imię Echnaton (Blask Atona), zamiast dotychczasowego Amenhotep IV. W ostatnich latach Echnaton rządził wraz ze współregentem o imieniu Semenechkare. Faraon zaniedbał dyplomacje i politykę zagraniczną kraju na rzecz rozwoju religii, co w schyłkowym okresie rządów przyczyniło się do sytuacji skłaniającej kraj ku kryzysowi. Po śmierci Echnatona reforma religijna upadła, nastąpił powrót do wiary w starych bogów, świątynie Atona zostały zniszczone, a ślady po Echnatonie starano się wymazać. Faraon został pochowany w Tell el-Amarna, po nim rządy objął na krótko Tutanchamon (jego syn i zięć - mąż córki Anchesenaton - później Anchesenamon).

Jedna z teorii tłumaczy tajemnicze zniekształcenia rzeźb ukazujących Amenhotepa IV. Mówi ona iż chorował on na zespół Marfana, dlatego miał charakterystyczną wydłużoną twarz, szerokie biodra oraz długie palce u nóg i u rąk. Teoria ta tłumaczyłaby również niewielką ilość wzmianek z czasów dzieciństwa faraona. Osoby z zespołem Marfana charakteryzuje m.in. słaba odporność immunologiczna co wymaga czasem izolacji osób chorych, a w szczególności dzieci.

Interesujący jest fakt, iż te niezwykłe cechy budowy ciała przyjęte zostały przez naród jako oznaka boskości i insygnia władzy do tego stopnia, że w sztuce końcowego okresu władania państwem słońca również rodzina faraona przedstawiana była z uwydatnieniem tych charakterystycznych cech - choć jak świadczą wcześniejsze dzieła (rzeźby i rysunki) nie przejawiali oni takich skłonności.

Kolejną ciekawostką jest sam fakt ukazywania faraona w otoczeniu "kochającej rodziny". Echnaton jak żaden inny faraon uwieczniany był w towarzystwie całej rodziny co wcześniej, jak i później uważane było za niegodne osoby boskiej.

Istnieją spekulacje, które łączą postać Echnatona z judaizmem. Zarówno religia wprowadzona przez Echnatona, jak i wiara potomków Jakuba miały charakter monoteistyczny. Ważną wspólną cechą obu religii był także zakaz przedstawiania osoby boskiej. Także niektóre datowania czasu życia Mojżesza pokrywają się z czasami panowania tego faraona, prześladowanego pośmiertnie za wprowadzenie monoteizmu. Reforma religijna Echnatona została opisana w znanej powieści fińskiego pisarza Mika Waltari "Egipcjanin Sinuhe".