Akhenaton

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Amenhotep IV olarak bilinir. Mısır hanedanının 18. firavunuydu. Kraliçe Tiye ve Amenhotep III'ün genç olan çocuğuydu. Büyük kardeşi Thutmose idi. MÖ.1353-1336 ya da MÖ.1352-1334 yılları arasında (Mısır kronolojisinde değişir) eşi [Nefertiti]'ydi. İsimleri: -Amenhotep (doğumda verilen ismi) -Amenophis (yunanca doğumda verilen ismi) -Nefer-kheperu-Ré( Ön ismi ya da ünvanı) -Ankhenaten (Aten için çalışan) Atenismi kurduğunda verilen isim. -Ankhenaton, Ankhenaten'in alternatif bir söylenişi. Tıpkı Ankhnaton,Ankhnaten, Ikhnaton gibi...

Tahta geçişinin birinci yılında din alanında bir devrim yaparak Atenism (bazen Atonism) dinini kabul ettiğini ve tüm diğer Mısır tanrılarını reddederek (Ra,Maat,Hathor,İsis,Nephtys,Set,...) tek tanrı olan güneş tanrısı Aton'a ibadet edilmesi kanununu koydu. Başlangıçta eski Mısır diniyle benzer gibi gözükse de tek tanrılı bir dine geçiş teşkil etmektedir. Aten bu noktada Ra-Amoun-Horus un bir karışımı olarak dikkat çemektedir.

Din değiştirmesi dışında bilinen pek bi özelliği yoktur.Nefertiti'ye olan yakınlığı dışında. Kendinden sonra dini yaşatılamamıştır.Küçük yaşta tahta geçen Tutankhamun fazla yaşamamış ve ablasıyla evlendiği için çocukları ya doğum öncesi ya da doğum sonrası ölmüştür.Tutankhamun ölünce ise ablasıyla dedesi evlendiği için ilerlemiş yaşından dolayı nesli son bulmuştur. Daha sonra boş geçen yıllardan sonra taht hanedanı değişmiş ve Atenism bırakılmıştır. Amenhotepin ve soyundan birçok kimsenin isimleri silinmiştir. Bu yüzden birçok önemli bilgi hala araştırılmaktadır....

......MÖ.14.yy. yaşamış olan Mısır kralıdır.Babası Amenofis ııı ölümünden sonra tahta geçmiştir tahta geçdiği ilk yıllarda aile adı olan Amenofis'i(Amonun hoşnut olduğu)kullanıyordu daha sonra adı değiştirerk akhenaton (atonun hizmetkarı) ismini kullanmış ve geleneksel çok tanrılı mısr dinini yasaklayrak tek tanrılı aton kültünü kurmuştur.Akhenatonun yaşadığı dönemde Amon Rahipleri oldukca güçlüydüler kehanet yoluyla siyasi olaylar çok fazla karışıyorlardı firavun herhangi bi iş yapmadan rahiplere danışmak ve kehanetlerine başvurmak zorundaydılar Ahenaton bu etkiden kurtulmak ve kendi inançlarının da daoğrultusunda eski mısır dini yasaklamış karnak tapınaklarını kapatıp amon rahiplerinin görevine son vermiştir bu durum ülkede büyük bir kargaşaya sebep oluştur.Kralıgının 5, ya da 6. yılında radikal bir kararla yüz yıllardır Mısrın başkenti olan Teb'i terk ederk bu gün Tel el Amarna olarak bilinen el değmemiş topraklara yeni bir başkent kurmaya kara vermiştir burası yeni dinini tebliğ edeceği ve tebdeki düşmanlarından uzakkalacagı bir sıgnak olacakdı bu şehir tarihteki ilk planlı yerleşimlerden biridir.binlar tabınaklar ve yollarıyla tamamen güneş tanrı atona tapmak için tasarlanmış bir şehir. Amarnanın tamamlanmasına yakın Kral ve eşi Nefertiti şehre yerleşirler.Bu arda Mısır büyük bir istikrarsızlıga düşmüştür Akhenaton eski tanrıları yok etmek için amansız bir mücadele verir tapınaklardan eski tanrıların isimlerini sildirir bunu güçlü bir orduyla gerçekleştirmiş olmalıdır.bu dönemde sanatta da yenilekler olmuştur artık firavun figürleri eskisi gibi tanrısal bir duraganlıkda değil daha çok karikatirize şekilde ciliyordu bu bir bakıma sanatın dinden ayrılanmsıydı kral gelenksel sahneler dışında yemek yerken ,karısı öperken ,bir törene başkanlık ederken çizile biliyordu.uzun boyunlu, göbekli resmedilen Firavunun resimleri oldukca ilğinçdir bu benden yapısı bu dönemde sık sık kullanılmıştır.Akhenaton kraliçe nefertiye oldukça fazla yetkiler vermişti Nefertiti Firavunun görevleri yerine getire biliyor ve onunla eş tutuluyordu cogu kraliçenin aksine o mahkemede de söz sahibiydi.Ahenaton yaklaşık 15.yıl tahta kalmıştı ölümün ardında kurdugu din çökmüştür Akhenatonun şehri yerle bir etdilmiş ve lanetli firavun olarak anılmıştır.başarısız bir devrimci. Amarna dönemi oldukça karmaşıkdır.O dönemde yaşanan birçok olay hala sırrını koruyor.....