Trolleybus
| Trolleybus | |
 |
|
| Aandrijving | elektromotor |
| Periode | vanaf 20e eeuw |
| Snelheid | 40-80 km/u |
| Beschikbaarheid | openbaar vervoer |
| Infrastructuur | wegen |
| Doelgroep | stedelijk vervoer |
Een trolleybus is een geëlektrificeerde bus die van stroom voorzien wordt met behulp van een tweedraads bovenleiding. Voordelen van de trolleybus ten opzichte van de tram zijn de lage investeringskosten, en de uitwijkmogelijkheid (max. 3,5 meter). Bij een storing kan de trolleybus met behulp van een noodaggregaat verder rijden. Het voordeel ten opzichte van de bus is het ontbreken van uitlaatgassen. Nadelen zijn de hoge investeringen in de bovenleiding (zo'n 450.000 euro per kilometer) en de beeldvervuiling door deze bovenleidingen.
Trolleybussen rijden op gelijkstroom. De rijdraad aan de trottoirzijde is negatief en de rijdraad aan de 'straatzijde' is positief.
Inhoud |
[bewerk] Opkomst
De eerste trolleybus in Nederland reed als proef in Groningen, tussen de Kraneweg en de Meeuwerderweg. In 1928 werd de proef als geslaagd beschouwd en in 1949 werden de overgebleven tramlijnen 1 en 3 in Groningen omgezet in trolleylijnen naar het Noorderstation en de wijk Helpman.
In Arnhem werd tijdens de Slag om Arnhem in september 1944 de complete tramremise vernield. Het vooroorlogse plan om het tramnet door trolleys te vervangen kwam in een stroomversnelling. Op 5 september 1949 werd de eerste trolleylijn geopend. Het geplande basisnet verbond de stad met Velp, Oosterbeek, Geitenkamp, Hoogkamp, Alteveer, Malburgen en 't Broek.
In Nijmegen begon de trolleybus in 1952 te rijden op lijn 1, ter vervanging van de tram. Zie ook Nijmeegse trolleybus. In 1957 kwam lijn 4 er bij. In die tijd waren alle Nederlandse trolleybussen van BUT-Verheul.
Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog werd ook in Rotterdam de inzet van trolleybussen voorbereid. Hiervoor werd in de Maastunnel bovenleiding aangebracht en werden bussen omgebouwd. Tot exploitatie kwam het echter niet. De koperen leidingen werden na de bevrijding in 1945 gebruikt voor herstel van trambovenleidingen.
Ook in België werden er drie trolleybedrijven geopend. Antwerpen kreeg de trolley in 1929. In de in het Maasdal gelegen stad Luik kwam de trolleybus in 1930. Het net werd al gauw uitgebreid, waardoor Luik binnen de kortste keren het grootste trolleybedrijf van Europa had. Brussel opende in 1939 haar enige trolleylijn die het Vlaamse dorpje Machelen met het Brusselse stadsdeel Vorst verbond.
In deze periode werd de trolleybus vaak gezien als een goedkope tram die kan uitwijken. Bij alle Nederlandse trolleysteden was er sprake van de omzetting van tramlijnen in trolleylijnen.
[bewerk] Neergang
Door de toename van het privé-autogebruik kreeg het openbaar vervoer in het algemeen en de trolleybus in het bijzonder het in de jaren zestig steeds moeilijker. De trolley kwam letterlijk vast te staan in het verkeer. In België verdween de trolley helemaal. In 1964 in Antwerpen en Brussel, en in 1971 in Luik.
Ook in Nederland werden op Arnhem na de trolleybedrijven gesloten. In Groningen op 9 november 1965, en in Nijmegen op 29 maart 1969. De sluiting van deze trolleybedrijven heeft mogelijk te maken met adviezen van de Duitse verkeerskundige Dr. Ing. F. Lehner. Deze stond bekend als een fel tegenstander van de trolleybus, en heeft enkele Duitse steden geadviseerd om de trolleyexploitatie te beëindigen. Ook in Nijmegen heeft Lehner geadviseerd de trolleylijnen om te zetten in diesellijnen.
Tegenwoordig wordt de trolleybus vaak gezien als een dure bus die door de bovenleiding gebonden is aan een vaste route.
[bewerk] Opleving
In de jaren tachtig ontstond er een ware trolleyopleving: er werden nieuwe trolleybedrijven geopend (bijv. in Nancy) en bij bestaande trolleybedrijven werden nieuwe lijnen geopend (bijv. in Arnhem lijn 5 naar De Laar-West). In België heeft Gent als enige stad een trolleybus -lijn sinds 1989.
[bewerk] Trolleysteden
Elders in West-Europa vinden we nu nog de trolleybus in steden als Gent, Solingen, Esslingen, Eberswalde, Linz, Napels, Lyon, Limoges, Nancy, Saint-Étienne, Pilsen, Boedapest en Athene.
Ook in veel Zwitserse steden zijn trolleybussen aan te treffen, zoals in Bazel, Bern, Zürich, Schaffhausen, Sankt Gallen, Luzern, Montreux, Lausanne, Genève en andere.
In Centraal- en Oost-Europa zijn in zeer veel steden nog trolleybussen te vinden.
Trolleybussteden met een eigen artikel op Wikipedia
- Groningse trolleybus (1928-1965)
- Arnhemse trolleybus (sinds 1949)
- Nijmeegse trolleybus (1952-1969)
- Gentse trolleybus (sinds 1989, tijdelijk gesloten in 2004, heropend op 15 oktober 2005)
- Trolleybus van Gdynia (sinds 1943)
[bewerk] Zie ook
 |
Portaal Openbaar vervoer |
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Trolleybus op Wikimedia Commons. |
| {{{afb_links}}} | Vervoermiddelen |  |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
auto · vrachtauto · motorfiets · fiets · bromfiets · snorfiets · scooter · tractor · bus · trolleybus · tram · metro · trein · boot · vliegtuig · helikopter |
|||
