Zürich (stad)

Kaart
Zürich

Kanton	Zürich
District	Zürich
Bevolking - Totaal (2006) - Dichtheid	369.627 4022,93 inw/km²
Oppervlakte	91,88 km²
Hoogte	408 m boven zeeniveau
Geografische ligging	47°23′N.B. 8°32′O.L.

Overig
Taal	Duits
BFS/OFS/UST-code	0261
Postcode	8000-8099
Netnummer	043, 044
Aangrenzende gemeenten	Adliswil, Dübendorf, Fällanden, Kilchberg, Maur, Oberengstringen, Opfikon, Regensdorf, Rümlang, Schlieren, Stallikon, Uitikon, Urdorf, Wallisellen, Zollikon
Beschermheilige
Inwonersnaam	Zürcher
Stadtspresident: Elmar Ledergerber

De Hard-toren

Zürich (Zwitserduits Züri; Italiaans Zurigo; Retoromaans Turitg; Latijn Turicum) is de grootste stad van Zwitserland en is hoofdstad van het kanton Zürich. Zürich ligt aan de rivier de Limmat en de Sihl, in een breed dal aan het meer van Zürich (Zürichsee). Het gebied is al meer dan tweeduizend jaar bewoond. Zürich is het economisch centrum van Zwitserland. Alle belangrijke banken hebben hier een vestiging. De Zwitserse beurs is hier gevestigd, en tevens is het de handelsplaats voor goud in de wereld.

Zürich staat ook bekend als plaats voor vrijdenkers. Lenin verbleef hier in de tijd voor de revolutie in Rusland, en het dadaïsme is hier ontstaan. Zowel de Ierse Schrijver James Joyce als de Duitse Nobelprijswinnaar Thomas Mann liggen in Zürich begraven. Op cultureel gebied zijn er vele musea. Met name het Kunsthaus heeft een breed erkende collectie.

Belangrijke gebouwen zijn de Grossmünster, het Kunsthaus, de ETH en Universiteit en het Heidi Weber Haus van de Zwitserse architect Le Corbusier.

Het grootste jaarlijks terugkerende evenement is de Street Parade, op de tweede zaterdag in augustus.

[bewerk] Geschiedenis

In de vroege Middeleeuwen was Zürich nauw gelieerd aan het Hertogdom Zwaben en twee geestelijke stichtingen van de Duitse koningen (de Grossmünster en de Fraumünster). Na het verval van het gezag van het Hertogdom en het uitsterven van het geslacht der Zähringers, verkreeg Zürich in 1262 de titel Reichsstadt. Hoewel dit de facto de onafhankelijkheid van de stad betekende, kwam Zürich pas in 1648 de jure los van het Heilige Roomse Rijk.

De ontwikkelingen in Zürich zelf werden vanaf 1336 gezamenlijk geleid door de stadsadel en de gilden (Zünfte). In 1351 sloot Zürich zich aan bij het Zwitserse Eedgenootschap om zich te weren tegen de ambities van de Habsburgers. Samen met Bern nam Zürich het voortouw binnen de nog jonge statenbond. In 1519 nam Ulrich Zwingli de geestelijke leiding in de stad in de hand, waarmee Zürich tot een centrum van de Reformatie verwerd.

In de omliggende gebieden veroverde en verwierf de stad Zürich vele gebieden die tot aan de Franse bezetting in 1798 ondergeschikt bleven aan de stad. Het Franse bestuur voegde stad en landelijke gebieden samen tot het nieuwe Kanton Zürich. Een korte restauratie van de stedelijke suprematie na het einde van het Napoleontische tijdperk kon niet voorkomen dat Zürich uiteindelijk slechts hoofdstad werd van het gelijknamige kanton.

De opmars van Zürich als economisch centrum van Zwitserland begon reeds met de textielindustrie in de 18e en 19e eeuw. Vanaf 1846 werd de leidende economische rol van Zürich uitgebreid naar de financiële en dienstverlenende sector door de oprichting van talrijke banken en verzekeringsbedrijven. In de tweede helft van de 19e eeuw begon een bouwgolf die Zürich van een kleine stad in een metropool verandert. Aanvankelijk beperkte de groei zich tot bouwwerkzaamheden in het centrum. Maar in 1893 en 1935 werden 20 landelijke gemeenten bij de stad gevoegd, waardoor de groei zich ook naar buiten de oude stad kon uitbreiden.

In de 20e eeuw was Zürich politiek in de ban van de arbeidersbeweging. Al vóór de nationale staking van 1918 waren er heftige confrontaties tussen bourgeoisie en arbeiders. In het interbellum was het «Rode Zürich» een uithangbord voor de bestuurlijke kwaliteiten van de sociaal-democratie. In 1939 werd in Zürich de landstentoonstelling gehouden, welke in het teken stond van de geestelijke weerstand tegen Nazi-Duitsland. In 1943 werd de burgemeester (Stadtpräsident) van Zürich Ernst Nobs het eerste sociaal-democratische lid van de regering (Bundesrat).

Na de Tweede Wereldoorlog blijft Zürich een podium voor protestbewegingen, zoals die rond de Globus-rellen in 1968 en de jeugdonrust in 1980. Nog altijd neigt 1 mei naar gewelddadige botsingen tussen politie en linkse demonstranten.

[bewerk] Ligging en Stadsbeeld

Zürich is gelegen aan het noordwestelijke uiteinde van het Meer van Zürich (Zürichsee). Op dit punt verlaat de rivier de Limmat het meer en begint het brede Limmatdal. Zürich ligt hier ingeklemd tussen de Uetliberg op de linkeroever en de Zürichberg op de rechteroever. Ongeveer 1,5 km na het begin voegt de rivier de Sihl zich bij de Limmat. Bij helder weer zijn vanuit de stad en vanaf de heuvels de Alpen duidelijk zichtbaar.

Uitzicht over Zürich vanaf Zürichberg

[bewerk] Bevolking

Zürich telt 370.000 inwoners. Hiervan heeft 30% de buitenlandse nationaliteit, afkomstig uit ongeveer 170 landen. Duitsers en Italianen maken de grootste buitenlandse bevolkingsgroepen uit.

[bewerk] Verkeer en vervoer

Zürich is een belangrijk verkeersknooppunt in Zwitserland. De stad heeft rechtstreekse treinverbindingen met de meeste belangrijke plaatsen in het binnenland, alsook met Duitsland, Oostenrijk, Nederland, Frankrijk, Italië en Spanje. Even buiten de stad ligt de internationale luchthaven Kloten.

Zürich zelf heeft een dicht en efficiënt netwerk van openbaar vervoer dat bestaat uit (trolley-)bussen, trams en de S-Bahn (trein op de korte afstand). Daarnaast telt de stad 4 tandradbanen: de Polybahn, de Uetlibergbahn, Seilbahn Rigiblick en de Dolderbahn.