Autobus
| Autobus | |
 Een 12 meter lange Connexxion Ambassador gebruikt voor streek- en stadsvervoer. Op Spijkenisse Metro Centrum Buffer (VDL Berkhoff)
|
|
| Aandrijving | motor |
| Periode | vanaf 20e eeuw |
| Snelheid | 60 tot 100 km/u (afhankelijk van type) |
| Beschikbaarheid | collectief openbaar vervoer |
| Infrastructuur | weg |
| Doelgroep | afhankelijk van type |
Een autobus is een motorvoertuig geschikt voor het vervoer van meer dan acht personen. Vroeger werd dit voertuig een omnibus genoemd, hetgeen "(een voertuig) voor iedereen" betekent. Een veelgebruikte, verkorte benaming van het voertuig is bus.
Voor het besturen van een bus is een speciaal rijbewijs nodig: D of DE, afhankelijk of er met een aanhanger wordt gereden. Sinds 1 oktober 2003 is het chauffeursdiploma op een bus verplicht. Bussen worden vaak gebruikt voor het verrichten van openbaar vervoer en verder als touringcar voor vervoer over grote afstanden.
Inhoud |
[bewerk] Lijnbus
Een lijnbus is een bus die wordt ingezet voor openbaar vervoer. Er kan onderscheid gemaakt worden tussen stads-, streek- en lange afstandsbussen. Lijnbussen zijn vaak voorzien van apparatuur voor verkeerslichtbeïnvloeding, zoals VETAG.
[bewerk] Stadsbus
Bus geschikt voor vervoer binnen een stad. Stadsbussen hebben altijd een automatische transmissie, brede in- en uitstapdeuren en veel staanplaatsen. Vandaag de dag worden stadsbussen steeds vaker voorzien van een lage vloer (350 mm) die soms bij de haltes nog verlaagd wordt (knielbus). Stadsbussen komen voor in verschillende lengtes: de midibus (9-12 meter), standaard (12 meter), stretched (15 meter, 3 assen waarvan 1 sleepas) en de gelede bussen (18 meter, 3 assen). In sommige steden, waaronder Arnhem en Gent rijden elektrische stadsbussen (trolleybussen). In een aantal landen, met name in het Verenigd Koninkrijk, worden ook dubbeldeksbussen ingezet voor stadsvervoer. In Utrecht rijden stadsbussen van 25 meter lang (dubbelgeleed, 4 assen). De standaard stadsbus in Nederland werd sinds de jaren zestig (donker)rood geschilderd. Tegenwoordig heeft iedere stad weer zijn eigen kleuren.
Zie verder Stadsbus[bewerk] Streekbus
Bus geschikt voor vervoer tussen steden en dorpen met meer zitplaatsen dan een stadsbus. Sinds de jaren zestig waren de streekbussen in Nederland lange tijd altijd geel (standaard streekbus), maar tegenwoordig gebruiken vervoerders hun eigen kleurstelling. De meeste streekbussen zijn 12 meter lang, hoewel ook gelede bussen en bussen met sleepassen worden ingezet.
Zie verder Streekbus[bewerk] Langeafstandsbussen
De ingezette bussen zijn meestal touringcars of andere comfortabele bussen. In Nederland bestond tot voor kort een nationaal systeem van langeafstandsbussen: de Interliner. Dit systeem is echter uit elkaar gevallen, onder meer door de privatisering van de OV-bedrijven en de introductie van de Q-liner van Arriva. Bij versterkingsritten in de spitsuren worden vaak toerbussen ingezet. In sommige landen, waaronder Groot-Brittannië, bestaan er meerdere particuliere bedrijven die voor eigen risico langeafstandsbussen (National Express) exploiteren. Deze bussen concurreren veelal met de spoorwegen, in plaats van het spoorwegnet aan te vullen, zoals bij de Interliner het geval is.
Deze bussen zijn soms 15 meter lang (in plaats van de voor andere bussen gebruikelijke 12 meter), en voorzien van 44 zitplaatsen. Bij de achteras is dan een extra as bijgeplaatst (sleepas) om het draagvermogen per wiel binnen de wettelijke grenzen te houden. Deze zgn. derde as welke bij bochten meesturend is, wordt bij een snelheid van 20 km/u of meer weer geblokkeerd om de stabiliteit van de bus bij hogere snelheden te waarborgen.
[bewerk] (Inter)nationale langeafstandsbusdiensten
In Europa coach services zoals Becker-reizen en Eurolines, in Amerika Greyhound.
[bewerk] Dubbeldekker
In Engeland komen van oudsher veel dubbeldeksbussen voor als stadsbus. Vooral de rode bussen in Londen zijn erg bekend. Het beroemde type "Routemaster" met open achterbalkon en conducteur is eind 2005 buiten dienst gesteld. Tegenwoordig zijn er alleen nog dubbeldekkers met eenmansbediening en voorinstap. Ook in andere grote wereldsteden, zoals bijvoorbeeld Berlijn, Dublin en Hongkong zijn dubbeldekkers aan te treffen. In veel steden worden dubbeldeksbussen met een open bovenverdieping ingezet voor stadsrondritten.
In het besloten vervoer worden ook wel dubbeldeks touringcars ingezet, deze bussen zijn echter op de benedenverdieping maar voor de helft geschikt voor reizigers, de rest is bagageruimte.
[bewerk] Touringcar
Particuliere bedrijven gebruiken touringcars voor het vervoer op lange afstanden. Deze bussen zijn voorzien van alle luxe. Touringcars zijn vaak hoger gebouwd, onder de zitplaatsen is dan de bagageruimte, en zijn veelal tussen de 9 en 15 meter lang (resp. twee- of drieassig). De meest voorkomende lengte is echter 12 meter. Er bestaan ook enkele touringcars van 18 meter lang.
Deze bussen worden soms ook voor regionaal vervoer gebruikt, zoals bijvoorbeeld Bus Éireann.
[bewerk] Aandrijving
De meeste bussen worden aangedreven met een dieselmotor. Met een mechanische overbrenging wordt de kracht op de wielen overgebracht. Sommige bussen rijden op LPG of aardgas. Weer anderen gebruiken elektriciteit: dit kan komen via een accu, een brandstofcel of van een bovenleiding (trolleybus).
[bewerk] Maximumsnelheid
In Nederland is de maximumsnelheid van autobussen in principe 80 km/h. Met ingang van 1 mei 2005 is een nieuwe categorie bussen gedefinieerd, de T100-bus, met een maximumsnelheid van 100 km/h. Hiervoor is een aantekening op het kentekenbewijs nodig. Dit is alleen mogelijk bij bussen zonder staanplaatsen en met veiligheidsgordels voor alle passagiers.
[bewerk] Busfabrikanten
Heel lang geleden was de busbouw een wereld van ambachtelijkheid. Kleine bussenbouwers hadden hun vaste klanten en ze wisten aan het begin van een jaar vaak al wat ze aan de het einde zouden hebben geproduceerd en waar ze zouden worden afgeleverd. Inmiddels is dat allemaal anders, de touringcarproductie is geconcentreerd bij enkele grote ondernemingen. Alleen bij de mini- en midibussen is er nog sprake van enige kleinschaligheid.
[bewerk] Benelux
Op de Nederlandse markt waren zo'n vijftig jaar geleden nog een klein dozijn bussenbouwers actief. Van Rooijen, Roset, Smit Appingedam, Smit Joure, Domburg, Werkspoor, Verheul, Köning, Den Oudsten, ze waren allemaal actief naast Berkhof, Hainje (nu Berkhof Heerenveen), Bova en Kusters. Aangevuld werden ze met inmiddels verdwenen Belgische merken als Stoelen, Desot, Eagle, Brossel, Auto-Miesse en LAG. Overgebleven zijn Van Hool en Jonckheere. Een busbedrijf als ESA in Marum bouwde zelfs zijn eigen carrosserieën.
Van die diffuse wereld is weinig meer over dan twee grote concerns; Van Hool, met de merken Van Hool en EOS en de VDL Groep met de bouwers Bova, Berkhof, Jonckheere en Kusters. Qua omvang is van die twee de VDL Groep de grootste, met ruim anderhalf keer de jaarproductie van Van Hool. Hetzelfde zien we terug in het buitenland. Groot-Brittannië bijvoorbeeld, ooit hofleverancier van onze eigen Nederlandse Spoorwegen, met merken als Leyland, AEC en Guy, heeft nog maar één chassisfabriek over; Dennis. Daar worden een paar honderd chassis per jaar geassembleerd. Verder zijn er slechts nog een half dozijn carrosseriefabrieken, als overblijfsel van een rijke industriële traditie.
[bewerk] Europa
In wezen wordt de Europese busmarkt beheerst door zes grote groepen, namelijk EvoBus (dochter van DaimlerChrysler), NeoMAN (dochter van MAN), Irisbus (eigendom van Iveco en Renault), Volvo bus, VDL Groep en Scania Bus. Samen hebben ze zo'n negentig procent van de Europese busmarkt in handen, de rest is voor wat kleinere merken als het Poolse Solaris, het Britse Dennis, het Italiaanse BredaMenarini en wat import uit andere Oost-Europese landen en Turkije. EvoBus is verreweg de grootste. Het heeft zo'n 26% van de Europese busmarkt onder controle met merken als Mercedes-Benz en Setra, en met belangen in Contrac/Cobus (bouwer van vliegveldbussen) en belangen in carrosseriebedrijven als het Italiaanse Tomassini (midibussen) en het Portugese Caetano (vliegveldbussen). EvoBus produceert ook haar eigen mini- en midibussen. Voor dat doel werd Minibus GmbH in Dortmund opgericht, waarin onder andere de activiteiten van de overgenomen minibusbouwer Koch zijn opgenomen.
Irisbus ontstond in 1997 uit een samenvoeging van de busdivisies van Renault en Iveco, die op hun beurt al een samenvoeging van vele merken waren. Binnen de Renault busdivisie vonden merken als Saviem, Chausson, het Spaanse Barreiros en Berliet een thuis, later werden het Franse Heuliez, het Tsjechische Karosa en het Hongaarse Ikarus overgenomen. De busdivisie van Iveco bestond uit de busafdelingen van Fiat, OM, Magirus-Deutz en Pegaso. Dit werd later gecomplementeerd met het Italiaanse Renzo Orlandi.
Scania Bus heeft met een jaarproductie van zo'n 2200 voertuigen een aardig aandeel in de Europese markt. Van Hool is met een bescheidenere jaarproductie van 750 bussen een kleinere speler.
[bewerk] Gerelateerde onderwerpen
 |
Portaal Openbaar vervoer |
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Bus op Wikimedia Commons. |
| {{{afb_links}}} | Vervoermiddelen |  |
{{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
auto · vrachtauto · motorfiets · fiets · bromfiets · snorfiets · scooter · tractor · bus · trolleybus · tram · metro · trein · boot · vliegtuig · helikopter |
|||
