Relikwie

deel van de serie over Christelijke relieken

Ook bekend als "Relikwieën"

Overblijfselen van de Heiligen uit het christendom

Bewaard in reliekschrijnen

Relieken van het leven van Christus Lijkwade van Turijn De heilige rok van Trier Zweetdoek van Oviedo Het kleed van Edessa De Heilige Lans Het heilig Bloed De heilige Graal

Relieken van heiligen Het gebeente van Petrus te Rome Het gebeente van Paulus te Rome De relieken van Nicolaas te Bari Bernadette Soubirous te Nevers De relikwieën van de Drie Koningen te Keulen De relieken van Theresia in Lisieux De relieken van Hildegard te Eibingen

Relieken in Nederland Servatius te Maastricht Lidwina te Schiedam Bonifatius te Dokkum Thomas van Kempen te Zwolle Werenfridus te Elst

Relikwieën of relieken zijn overblijfselen (Latijn: reliquiae), in het bijzonder overblijfselen die voorwerp van religieuze verering zijn.

Met name in het hindoeïsme, het boeddhisme en het rooms-Katholieke en orthodoxe christendom spelen relikwieën een belangrijke rol. Binnen sommige stromingen van de islam zijn relikwieën ook belangrijk, maar binnen andere worden ze verguisd als afgoderij.

[bewerk] Christendom

Binnen het rooms-katholicisme worden met relikwieën de overblijfselen bedoeld van het lichaam van heiligen, van door hen achtergelaten voorwerpen of van voorwerpen die met hun lichaam in contact zijn geweest.

Dergelijke relikwieën worden, op volgorde van belangrijkheid, in drie categorieën ingedeeld:

Een reliek uit de eerste categorie: een botfragment van de heilige Bonifatius in het schrijn in de kluiskerk te Warfhuizen. Het fragment is in werkelijkheid ongeveer 7 cm lang.

• Eerste graad: Lichaamsdeel van een heilige.
• Tweede graad: Kledingstuk van een heilige.
• Derde graad: Voorwerp dat met een heilige in contact is geweest.

Het vereren van relikwieën is terug te voeren op de vroeg-christelijke gewoonte om de liturgie te vieren boven het graf van martelaren. Toen in later tijden op dergelijke graven kerken verrezen, ontstond de gewoonte om relikwieën in of onder het altaar te plaatsen. Onder het altaar dient zich daarom nog altijd een relikwie van een martelaar te bevinden.

Een reliek uit de derde categorie: Een steen uit het graf van de heilige Bruno van Keulen uit het hoogaltaar van de kluiskerk te Warfhuizen

.

In de late Middeleeuwen vormden relikwieën een bron van levendige handel. Tegenwoordig verbiedt de katholieke kerk het handelen in eerste- en tweedegraads relikwieën. Handel in relikwieën uit de derde graad is wèl toegestaan. Een relikwie draagt een zegel en komt met een certificaat. Zegels en certificaten worden afgegeven door bisschoppen, abten en in het bijzonder de vicaris-generaal van het bisdom Rome. Als de zegel verbroken of niet aanwezig is, is de authenticiteit niet meer aan te tonen. Overigens moet gezegd worden dat dat eigenlijk geldt voor alle relikwieën van heiligen die geleefd hebben vóór ongeveer 1600.

Behalve vanwege de reliekenhandel is vereren van relikwieën binnen het christendom omstreden omdat het een voortzetting zou zijn van heidense heldenverering. Ook zou de reliekenverering de aandacht van de gelovige afleiden van God.
Protestanten wijzen het vereren van relikwieën daarom af.

Voorstanders van relikwieënverering zoeken hun rechtvaardiging in diverse bijbelpassages:

• Mattheüs 9:20-22 - "En zie, eene vrouw, die twaalf jaren het bloedvloeien gehad had, komende tot Hem van achteren, raakte den zoom zijns kleeds aan; want zij zeide in zichzelve: Indien ik alleenlijk zijn kleed aanraak, zoo zal ik gezond worden. En Jezus, zich omkerende en haar ziende, zeide: Wees welgemoed, dochter, uw geloof heeft u behouden. En de vrouw werd gezond van diezelve ure af."

• Handelingen 5:15 - "Alzoo dat zij de kranken uitdroegen op de straten, en legden op bedden en beddekens, opdat als Petrus kwam, ook maar de schaduw iemand van hen beschaduwen mocht."

• Handelingen 19:11 - "En God deed ongewone krachten door de handen van Paulus."

[bewerk] Lijst van beroemde christelijke relikwieën wereldwijd

• Relieken die te maken hebben met Christus zelf
  • de relikwieën van het Heilige Kruis
  • het Heilig Bloed van Christus
  • de Heilige Graal
  • de Heilige Lans
  • de lijkwade van Turijn
  • de Heilige Rok van Trier
  • de zweetdoek van Oviedo
  • het kleed van Edessa

Het schrijn met het niet vergane lichaam van de heilige Bernadette van Lourdes

• Relieken van heiligen
  • De gebeenten van de heilige apostelen Petrus en Paulus in Rome
  • Het niet vergane lichaam van de heilige Bernadette van Lourdes in Nevers
  • De relieken van de heilige Theresia van Lisieux in Lisieux
  • het gebeente van de heilige Hildgard van Bingen in Eibingen
  • de relikwieën van de Drie Koningen in Keulen

[bewerk] Lijst van beroemde christelijke relikwieën in Nederland

• Relieken die te maken hebben met Christus zelf
  • Het reliek van het heilig Kruis in Dordrecht
  • De relieken van het heilig Bloed in Boxtel en Boxmeer.
• Relieken die te maken hebben met heiligen
  • De relieken van Petrus Canisius die worden bewaard in de kerk aan de Molenstraat in Nijmegen
  • Het schedeldak van Bonifatius in Dokkum
  • De relieken van de heilige Martelaren van Gorcum in Den Briel
  • De relieken van de heilige Servatius in Maastricht
  • De relieken van de heilige Lidwina in Schiedam
  • De relieken van de heilige Thomas van Kempen in Zwolle.
  • De relieken van Werenfridus in Elst, grotendeels vernietigd.

[bewerk] Islam

Binnen sommige stromingen van de islam worden ook relikwieën vereerd. Dit geldt met name voor het sjiisme waar de graven van de verschillende sjiitische imams als heilige plekken beschouwd worden. Een goede sjiiet heeft als religieuze plicht om alle twaalf graven van de imams te bezoeken.

Andere stromingen, zoals de puriteinse Wahabieten en salafisten, verbieden dit gebruik echter rigoreus. Zij beschouwen dit als afgoderij. In het wahabietische Saoedi-Arabië is het graf van Mohammed zelfs door de autoriteiten vernietigd en onzichtbaar gemaakt, zodat het geen bedevaarders kan trekken.

Opmerkelijk is verder dat in de Omajjadenmoskee in Damascus een relikwie van Johannes de Doper wordt bewaard. Hij wordt in de islam als één van de profeten gezien.