Servatius van Maastricht

Servatius van Maastricht of Servaas (ook gespeld Servaes) was bisschop van Tongeren, Atuatuca Tongrorum in het Latijn, de hoofdstad van de stam van de Tungri. Servaas is de beschermheilige van Maastricht en een van de IJsheiligen, zijn naamdag is op 13 mei. Servatius zou volgens de legende in de 4e eeuw zijn geboren in Armenië en joodse ouders hebben, zelfs zou hij verwant zijn aan Johannes de Doper en Jezus Christus . Servatius was een van de belangrijkste tegenstanders van het Arianisme en maakte als diplomaat veel reizen en woonde veel synodes bij.

[bewerk] Geschiedenis

In het jaar 343 was "Sarbatios" - volgens Griekse teksten, die een "B" schrijven voor een "V" - aanwezig bij het Concilie van Sardica, tegenwoordig Sofia, hoofdstad van Bulgarije. In de debatten vertegenwoordigde Servatius de Trinitarische Christologische visie, dat wil zeggen de leer van de Heilige Drie-eenheid. Hiermee volgde hij de West-Romeinse keizer en de bisschop van Rome (deze functie zou later "paus" genoemd worden), en verklaarde hij zich een tegenstander van de bisschoppen uit het Oost-Romeinse Rijk die hun eigen kerkelijk leider volgden, de patriarch van Byzantium; hierdoor werd deze Synode van Sardica een mislukking en bleef overeenstemming uit.

Toen patriarch Athanasius van Alexandrië in ballingschap in Trier verbleef, ontmoette hij Servatius. Samen streden ze tegen de bischoppen in de regio die het Arianisme aanhingen, dat de Drie-eenheid niet erkende. Tijdens vele synodes en concilies die volgden, bleef Servaas een verklaard tegenstander van het Arianisme.

[bewerk] Legende

Legendes stapelden zich in de Middeleeuwen op rondom de historische figuur van Servatius, vaak verweven met historische feiten. Hendrik van Veldeke heeft rond 1170 een levensbeschrijving, een vita, geschreven, een van de eerste literaire geschriften in een vroegere vorm van de Nederlandse taal. Twee vitae vermelden dat Servatius in Armenië geboren zou zijn als verre verwant van Johannes de Doper en Jezus Christus, via zijn moeder die nu Memelia genoemd wordt.

Later in zijn leven vluchtte hij naar Maastricht, waar hij de eerste bisschop werd. Zodoende is Servaas te beschouwen als de grondlegger van het Christendom in Nederland. Hij bouwde in Maastricht de eerste kerk in Nederland, de Onze Lieve Vrouwe Kerk op de resten van Romeinse tempels voor Fortuna, Juno en Jupiter, aan de rand van het castellum, het ommuurde fort dat het hart van Romeins Maastricht vormde. De Onze Lieve Vrouwe kerk kan zo dus beschouwd worden als de moederkerk van het Christendom in Nederland: van hieruit begon Servatius zijn missie het Christendom in de Nederlanden te verspreiden.

[bewerk] Feiten

Rond 340 werd Servatius bisschop van Tongeren. Later verplaatste hij die bisschopszetel naar Maastricht, om zichzelf en kunstschatten beter te kunnen beschermen tegen barbaren. Hoewel zijn sterfdatum niet met zekerheid kan worden achterhaald, wordt over het algemeen ervan uitgegaan, dat hij in 384 te Maastricht is overleden. Rond 550 bouwde bisschop Monulphus op zijn graf een kerk. De crypte op de foto rechtsboven is een overblijfsel van deze kerk, die de voorloper was van de huidige Sint-Servaasbasiliek.

Servatius is de derde van de vier IJsheiligen, 13 mei is zijn feestdag. De naam is afgeleid van het Latijnse werkwoord servare wat 'redden' betekent. Servatius is de patroonheilige van Grimbergen en Maastricht.

{{{afb_links}}}	IJsheiligen	{{{afb_rechts}}}	{{{afb_groot}}}
Mamertus (11 mei) - Pancratius (12 mei) - Servatius (13 mei) - Bonifatius (14 mei) - Niet altijd meegerekend: Sophia (15 mei)