Exodus (boek)

Het boek Exodus (Grieks: Εξοδος; vertaling: uittocht/uitgang) is het tweede boek van de Hebreeuwse Bijbel.

Het boek begint met de zin: "Dit zijn de namen van de zonen van Israël...". De Hebreeuwse naam van het boek שמות luidt Sjemot wat betekent Namen, naar de eerste woorden die in Exodus staan.
Het vertelt het verhaal van het vertrek van het Israëlitische volk uit Egypte naar het Beloofde Land Kanaän. Hun leider Mozes ontvangt daarbij van God de Thora oftewel de wet.

[bewerk] Inhoud

Het verslag van de groei en de onderdrukking van het Hebreeuwse/Israëlitische volk in Egypte (hoofdstuk 1)
De roeping van Mozes (hoofdstukken 2-7)
De beschrijving van de tien plagen om het vertrek uit Egypte af te dwingen (hoofdstukken 7-11)
De instelling van het Pesachfeest en de feitelijke uittocht (hoofdstukken 12-13)
De doortocht door de Schelf- of Rietzee (hoofdstukken 13-15)
De reis naar de Sinaïberg (hoofdstukken 15-18)
De verschijning van God op de berg Sinaï alsmede zijn geven van de tien geboden aan Mozes (hoofdstukken 19-20)
Overige wetgeving (hoofstukken 20-23)
De sluiting van het verbond tussen God en de Israëlieten (hoofdstuk 24)
De bepalingen over het bouwen van een heiligdom voor God (ark, tabernakel, instelling van priesters enz.) (hoofdstukken 25-40)
De instelling van de sjabbat (hoofdstukken 31 en 35)
De intrek van God in het heiligdom (hoofdstuk 40)

[bewerk] Tijdsbeslag

Volgens Exodus hoofdstuk 12:40-41 zouden de Israëlieten vanaf de tijd van Jozef tot aan hun uittocht uit Egypte precies 430 jaar in dat land hebben gewoond.

In de brief van Paulus aan de Galaten hoofdstuk 3:17 wordt deze periode van 430 jaar ook genoemd waarbij het beginpunt een belofte van God is. De vraag is waar deze belofte betrekking op heeft: op die aan aartsvader Abraham en dan zouden de Israëlieten slechts 120 jaar in Egypte hebben vertoefd, of wat Jozef in Genesis hoofdstuk 48:21 meedeelt namelijk dat God de Israëlieten te zijner tijd naar Kanaän zal laten terugkeren. In dat geval zouden zij wel degelijk 430 jaar in Egypte hebben verkeerd.
Gezien het feit wat er geschreven staat in Exodus 12:40-41 heeft de laatste uitleg de voorkeur.

[bewerk] Auteurschap

Mozes werd van oudsher beschouwd als de schrijver van dit boek. In orthodox-joodse en -christelijke kringen hangt men deze visie nog steeds aan, in vrijzinniger delen is men onder invloed van de zogeheten schriftkritiek geneigd hier vraagtekens bij te zetten of dit zelfs (grotendeels) te ontkennen.