Centraal Afrika
Van Wikipedia
- Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel woe meugelik 't Mestreechs aan te hawte.
| Centraol Afrika | |
 |
 |
 |
|
| Officieel taol | Frans, Sango |
| Hoofstad | Bangui |
| Staotsvörm | Rippebliek |
| Staotshoof | François Bozizé (sins 2003) |
| premier | Elie Doté |
| Groondgebeed % water |
622.984 km² 0% |
| Inwuners | 3,7 miljoen |
| Munt | CFA-frank (XAF) |
| Tiedzaone | UTC +1 |
| Nationale fiesdaag | 1 december |
| Volkshymne | La Renaissance |
| Landcode | CAF |
| TLD | .cf |
| Tillefoon | +236 |
De Centraolafrikaanse Republiek (officieel [Frans] République centrafricaine; [Sango] Ködörösêse tî Bêafrîka) is e land in Afrika te zuie vaan de Sahara. 't Grens aon Tsjaad, Soedan, Kongo (Kinshasa), Kongo (Brazzaville) en Kameroen. Hoofstad is Bangui, wat wiedoet de groetste stad vaan allemaol is.
[bewirk] Administratief indeiling
Centraol Afrika is verdeild in 14 prefecture, 2 zoegenaomde economische prefecture en ein otonoom gemeimde, de hoofstad Bangui.
- Prefecture
|
|
- Otonoom prefecture
- Nana-Grébizi
- Sangha-Mbaéré
De prefecture zien wijer oonderverdeild in 71 oonderprefecture.
[bewirk] Demografie
De Centraol-Afrikaanse Republiek heet 'n bevolking die besteit oet mier es tachteg versjèllende bevolkingsgrope, ingedeild nao taol. De veurnaomste grope daovaan zien de Baya (33%), de Banda (volk) (27%), de Mandjia (13%) en de Sara. De lingua franca veur 't volk is 't Sango; 't Frans is in gebruuk bij de elite.
Vaan de bevolking is 50 procint christelik, daovaan 25%pt. katholiek en 25%pt. protestants, 15% islamitisch en 35% hingk nog traditioneel religies aon.
De bevolking is sins 1960 verdreivajdeg.
[bewirk] Historie
Uterlik 't ierste millennium nao Christus verstegde de Adamawa-Ubangi-volker ziech in 't gebeed vaan de Centraol-Afrikaanse Republiek, wie in bepèrkde maot ouch ander grope volker: Bantoes (zuidweste; de meiste trokke wijer nao 't zuie) en Centraol-Soedaneze (binneland). Gedorende de Middeliewe kaome dao Arabische en andere handelere oet noordelik Afrika binne, zoonder tot d'n islamtische cultuur ziech wèrkelik verspreide in 't land. Pas in de negentiende iew drónge slaovehandelere en imams door tot in de oorbosse vaan Centraol Afrika. Door zien ligking wied vaan de kös zouw 't ouch hendeg laank dore tot 'n Europese koloniaol mach 't land zouw bezètte. Dit land woort Fraankriek, wat vaanoet Frans Kongo tösse 1889 en 1899 't gebed te noorde vaan Belsj Kongo bezat. De kolonie góng Ubangi-Shari hete. De ierste twinteg jaore daonao hoolte de Franse legers ziech veural bezeg mèt 't neerslaon vaan opstande en 't beïndege vaan de slaovehandel nao Arabië. Vaanaof de jaore twinteg begóste de Franse 'n infrastructuur aon te lègke en koffie en ketoen te verbouwe. Ouch de mienbouw (goud en diamante) kaom op gang. Tijens d'n Twiede Wereldoorlog stoont 't land oonder leiing vaan 'n Gaullistische regering - 't Fraankriek vaan Vichy had hei geinen invlood. Nao 'n herduip in Centraol-Afrikaanse Republiek en 't verkriege vaan otonomie in 1958 woort 't land in 1960 gans oonaofhenkelik. De politicus David Dacko waor vaanaof 't begin hendeg invloodriek en regeerde sins 1962 es dictator, tot heer in 1965 door kolonel Jean-Bédel Bokassa aofgezat woort. Bokassa leet ziech in 1972 tot president veur 't leve beneume en in 1977 in 'n belachelike ceremonie zelfs tot "Keizer Bokassa I". In 1979 kaom Dacko weer aon de mach mèt 'ne staotsgreep gesteund door de Franse regering; in 1981 evels kaom de generaol André Kolingba aon 't beweend; oonder zien dictatuur blaof 't land e paar jaor relatief stabiel. In de jaore negeteg kaom 'n democratiseringsbeweging op gang; woedoor Kolingba in 1993 vrij verkezinge mós oetsjrieve. Die woorte gewonne door Ange-Félix Patassé. Väöl lui woare weineg tevreie euver zien regering en in 2002 woort 'r aofgezat door François Bozizé. Verkezinge gehawwe in 2005 bevestegde zien status es president.
| Len in Afrika |
|---|
| Algerieë | Angola | Benin | Boeroendi | Burkina Faso | Centraal Afrika | Comore | Djiboeti | Egypte | Equatoriaal Guinee | Eritrea | Ethiopië | Gabon | Gambia | Ghana | Guinee | Guinee-Bissau | Ivoorkös | Kaapverdië | Kameroen | Kenia | Kongo (Brazzaville) | Kongo (Kinshasa) | Lesotho | Liberia | Libië | Madagaskar | Malawi | Mali | Marokko | Mauretanië | Mauritius | Mozambiek | Namibië | Niger | Nigeria | Oeganda | Roeanda | São Tomé en Príncipe | Seisjelle | Senegal | Sierra Leone | Soedaan | Somalië | Swaziland | Tanzania | Togo | Tsjaad | Tunesië | Westelike Sahara1 | Zambia | Zimbabwe | Zuud-Afrika |
| Aafhenkelike gebejer: Azore | Canarische eilen | Ceuta | Madeira | Mayotte | Melilla | Réunion | Sint-Helena |
| 1. Sins 1979 door Marokko bezat. |
