Osmanlı Askeri Teşkilatı

Vikipedi, özgür ansiklopedi

	Bu sayfada devam eden bir çalışma vardır. Dilerseniz, siz de yardım edebilirsiniz: Eğer çalışma yarıda kalmışsa, çalışmayı başlatan kişiyle iletişime geçip, sayfanın durumunu ona sorabilirsiniz. Sayfanın geçmişinden  sayfa üzerinde uğraşanları görebilirsiniz.
Üzerinde 7 günden fazla değişiklik yapılmayan sayfalardan kaldırılmalıdır.

Osmanlı ordu teşkilatı Anadolu Selçukluları, İlhanlılar ve Memluklular devletlerinin askeri teşkilat yapılarından belirli ölçülerde yararlanılarak kurulmuştur.

Osmanlı İmparatorluğu Ordusu'nun Başkomutanlık görevini Hakanlar yapmışlardır.

Yaya ve atlılardan oluşturulan ordunun atsız kısmı "yaya”, süvarileri ise "müsellem” şeklinde adlandırılmıştı. Kapıkulu Ocakları'nın kuruluşuna kadar savaşlarda fiili olarak hizmet gördüler.

Osmanlı Devletinin temeli atılırken süvari olan beylik kuvvetlerinin yerine vezir Alâaddin Paşa ile Kadı Cendereli Kara Halil'in tavsiyeleriyle Türk gençlerinden oluşan ayrı ayrı biner kişilik yaya ve müsellem isimleriyle muvazzaf iki sınıf piyade ve süvari kuvveti kuruldu.

Konu başlıkları 1 Osmanlı Ordusu'nda eğitim 1.1 Mühendishane-i Bahr-i Hümayun 2 Beylik-Devlet Döneminde Osmanlı Ordusu 3 İmparatorluk Döneminde Osmanlı Ordusu 4 Askeri Ödenekler 4.1 Askeri Tayınlar 5 Aşiret Mektebi 6 Kapıkulu Ocağı 6.1 Kapıkulu Piyadeleri 6.1.1 Acemi Ocağı 6.1.2 Yeniçeri Ocağı 6.1.3 Cebeci Ocağı 6.1.4 Topçu Ocağı 6.1.5 Top Arabacılar Ocağı 6.1.6 Humbaracı Ocağı 6.1.7 Lağımcılar 6.1.8 Sakalar 6.2 Kapıkulu Süvarileri 6.2.1 Silahtar 6.2.2 Sipahi 6.2.3 Sağ Ulufeciler 6.2.4 Sol Ulufeciler 6.2.5 Sağ Gureba bölüğü 6.2.6 Sol Gureba bölüğü 7 Eyalet Askerleri 7.1 Yerli Kulu 7.1.1 Azab 7.1.2 Sekban ve tüfekçi 7.1.3 İcareli 7.1.4 Lağımcı 7.1.5 Müsellem 7.2 Serhat Kulu 7.2.1 Deli (Delil) 7.2.2 Gönüllü 7.2.3 Besli 7.3 Topraklı Süvarisi 7.3.1 Tımarlı Sipahiler 8 Akıncılar 9 Donanma-yı Hümayun 10 Mehteran Takımı 11 Çöküş Döneminde Osmanlı Askeri Teşkilatı

[değiştir] Osmanlı Ordusu'nda eğitim

[değiştir] Mühendishane-i Bahr-i Hümayun

Mühendishane-i Bahr-i Hümayun, tersane ve donanmanın geliştirilmesi ve de tersane halkının eğitilmesi amacıyla kurulan denizcilik okulu.

Ana madde: Mühendishane-i Bahr-i Hümayun

[değiştir] Beylik-Devlet Döneminde Osmanlı Ordusu

Ordu, Osman Gâzi (1281-1326) devrinde Türk atlı aşîret kuvvetlerinden oluşmaktaydı.

Osman Bey'in babasi Ertuğrul Gazi, Selçuklu Sultanı Sultan Alâaddin tarafindan Bizans sınırına bir uç beyi olarak tayin edilmişti. Ertugrul Gazi'ye yurt olarak verilen yer bugünkü Bursa, Kütahya ve Bilecik vilâyetlerinin sınırlarının birleştigi yerdir.

İlk seferler ve fetihler beyliğe bağlı aşiret kuvvetleri ile yapılmıştır. Zamanla fetihlerin genişlemesi sefere çıkacak asker ihtiyacını arttırdığından düzenli bir ordunun kurulması zorunlu hale gelmiştir.

Beylikler döneminde Osmanlı, komşu Türkmen beylikleriyle mücadele yerine, Balkanlar üzerine seferler yapmıştır. Topraklarını çok kısa bir sürede genişleten ve savaşmak ve yönetmek ikilemi ile karşı karşıya kalan Osmanlının basit beylik yapısından kurtulması için düzenli bir devletin niteliği olan askeri, siyasi, iktisadi ve sosyal yapısal öğelerin oluşturulmasını ve gelişti-rilmesini zorunlu haline getirmiştir.

Osmanlı kuvvetleri beylik döneminde yaya ve müsellemlerden meydana geliyordu.

Bu başlığın ana maddesi--->Beylik-Devlet Döneminde Osmanlı Ordusu

[değiştir] İmparatorluk Döneminde Osmanlı Ordusu

Ana madde: İmparatorluk Döneminde Osmanlı Ordusu

[değiştir] Askeri Ödenekler

Osmanlı Ordusu kuruluş tarihi olan 1363 yılından yeniçerilerin kaldırıldığı 1826 yılına kadar geçen yaklaşık beş yüzyıl içinde genel kuvveti haliyle birçok değişikliğe uğrar.

Kanuni devrinde devletin yalnız topraklı süvarisi için yaptığı masrafların bugünkü değeri 600 milyon frank'ı geçmektedir ki bu da zamanın Fransa Hükümetinin tüm kara ordusu için harcamasına eşit bir tutardır.

[değiştir] Askeri Tayınlar

Askeri Tayın ekmek, et, bulgur ve sade yağdan ibaret olup, cuma geceleri için pirinç de verilirdi.

[değiştir] Aşiret Mektebi

Aşiret Mektebi, Sultan İkinci Abdülhamid Han tarafından, 21 Eylül 1892 tarihinde Aşiretlerin yoğun ve hakim olduğu bölgeleri muhafaza etmek için, bunların reislerinin ve ağalarının çocuklarını, Osmanlı kültürüyle yetiştirerek devlete ve saltanata bağlamaK amacıyla açılan okul.

Ana madde: Aşiret Mektebi

[değiştir] Kapıkulu Ocağı

Ana madde: Kapıkulu Ocağı

[değiştir] Kapıkulu Piyadeleri

Ana madde: Kapıkulu Piyadeleri

[değiştir] Acemi Ocağı

I. Murat döneminde Osmanlı ordusunun asker gereksinmesini karşılamak için kurulmuş (1362) örgüt. Savaşlarda alınan tutsakların beşte birinin devlet hesabına yetiştirilmesi için Pençik usülüne göre ayrılanlara acemi oğlanı, devşirme kanununa göre toplanan Hristiyan çocukların Geliboluda eğitildiği bu ocağa da Acemi Ocağı denirdi. Belli seviyeye geldikten sonra kabiliyetlerine göre bir üst sınıfa yükselirlerdi.

Ana madde: Acemi Ocağı

[değiştir] Yeniçeri Ocağı

Yeniçeri, Osmanlı Devleti'nde askeri bir sınıftır. Yeniçeriler, Padişah'a bağlı Kapıkulu Ocakları'nın piyade kısmıdır. Yeniçeriler, Osmanlı Devleti'nin sınırlarının genişlemesi ile alınan çocukların küçüklükten alınarak yetiştirilmesi ile oluşturulur. Devletin ilk yüzyıllarında yararlı olan bu sistem, daha sonra bozulması ile değişik sorunları birlikte getirdi. Yeniçeri ocağı II. Mahmud tarafından 1826 yılında kaldırılmıştır.

Ana madde: Yeniçeri Ocağı

[değiştir] Cebeci Ocağı

Ordunun silahlarını hazırlayan ve savaş alanına taşıyan sınıftır. Fatih Sultan Mehmed zamanında kurulmuştur. Yeniçeriler gibi, acemi oğlanları arasından seçilen Cebeciler, 59 bölük ve 37 orta bölük olmak üzere 96 odaya ayrılmıştı. Cebeciler, silah yapımı, tamiri, barut hazırlanması ve savaş araç-gereçlerinin hazırlanmasını sağlayan sınıflardan oluşmakta idi.

[değiştir] Topçu Ocağı

Top döken, topçulukla ilgili malzemeleri hazırlayan ve savaşlarda topları kullanan sınıftır.
Osmanlı ordusunda ilk top, Sultan I. Murad zamanında 1389 yılında Kosova Meydan Muharebesinde kullanılmıştır.

Topçu ocağının en büyük zâbitine (subayına) "Sertopî" veya "Topçubaşı" denirdi.

[değiştir] Top Arabacılar Ocağı

Sefer sırasında topları savaş bölgesine götüren sınıftır.

[değiştir] Humbaracı Ocağı

Humbaracı Ocağı, Fabrika ve kışlaları Üsküdar'da bulunan humbaracıların, devlet askerî teşkilâtı bakımından önemli bir yere sahiptiler.

Humbaracı Ocağı,Osmanlı İmparatorluğu askeri teşkilatı'nda humbara yapan ve bunu kullanan sınıfın bağlı olduğu ocak. Kumbaracı ocağı da denilmektedir.

Humbara, demir veya tunçtan dökülmüş el bombasıdır.

Ana madde: Humbaracı Ocağı

[değiştir] Lağımcılar

Kuşatma altındaki surlarının altından tünel kazarak surları yıkan veya düşmanın açtığı tünelleri kapatan ocaktır.

[değiştir] Sakalar

Osmanlı ordusunun yardımcı kuvvetlerinden. Görevleri savaşta askerlere su dağıtmaktır

[değiştir] Kapıkulu Süvarileri

[değiştir] Silahtar

Savaşta hükümdarın sağında ve solunda bulunurlar ve padişahı korurlardı.

[değiştir] Sipahi

Savaşta hükümdarın sağında ve solunda bulunurlar ve padişahı korurlardı.

[değiştir] Sağ Ulufeciler

Savaşta saltanat sancaklarını korurlardı.

[değiştir] Sol Ulufeciler

Savaşta saltanat sancaklarını korurlardı.

[değiştir] Sağ Gureba bölüğü

Savaşta ordunun ağırlıklarını ve hazineyi korurlardı.

[değiştir] Sol Gureba bölüğü

Savaşta ordunun ağırlıklarını ve hazineyi korurlardı.

[değiştir] Eyalet Askerleri

[değiştir] Yerli Kulu

[değiştir] Azab

Azab Osmanlı devletinde çoğunlukla garnizon askeri olarak görev yapan bir askeri birimin adıdır. Sözcüğün anlamı "bekar erkek"tir. Daha evlenmemiş genç erkekler azab yazılabilirlerdi. Tersane ocaklarında çalıştırılan askeri sınıfa bekâr olmaları koşulu ileri sürüldüğünden ötürü Azab denirdi.

Ana madde: Azab

[değiştir] Sekban ve tüfekçi

[değiştir] İcareli

[değiştir] Lağımcı

Kuşatma altındaki surlarının altından tünel (lağım) kazmak suretiyle yıkan veya düşmanın açtığı tünelleri kapatan askeri sınıf.

Yer altında yollar açarak fitil ve barutla kale bedenlerini yıkan veya lağım açarak berheva eden lağımcılık, Osmanlı ordusunda çok gelişmişti.

[değiştir] Müsellem

[değiştir] Serhat Kulu

[değiştir] Deli (Delil)

[değiştir] Gönüllü

[değiştir] Besli

[değiştir] Topraklı Süvarisi

[değiştir] Tımarlı Sipahiler

Sipahiler, Kapıkulu Ocağının bağlı ve eyaletlerde dirlik sahipleri besledikleri atlı askerlerdir. Tımar sahibi süvari askeri. Ordunun en büyük gücünü oluştururlardı.

Tamamı Türk olup Osmanlı ordusunun asıl askeri gücünü oluşturur.Timarlı sipahi veya süvarinin hizmet karşılığı reayadan almış olduğu öşür ve resme dirlik ve sipahinin kendisine de Sahib-i arz denilirdi.

Ana madde: Tımar

Ayrıca bakınız--->Sipahi

[değiştir] Akıncılar

Müslüman Türklerden meydana getirilen hafif süvari kuvvetlerine verilen bu isim, 500 sene sonra Avrupa'da "komando" olarak ortaya çıkacaktır.

Akıncılardan bin kişinin komutanına binbaşı, yüz askerin komutanına yüzbaşı ve on neferinkine de onbaşı denilirdi. Bunların hepsinin üstünde de akıncı beyi denilen akıncı kumandanı vardı ve buna akıncı sancak beyi de denilirdi.

[değiştir] Donanma-yı Hümayun

Osmanlı Deniz Kuvvetleri

Osmanlı Devleti'nin denizcilikle ilgilenmeye başlaması İzmit ve Gemlik taraflarının, daha sonra da Karesi ilinin alınması ile başlamaktadır. Karesi Beyliği gemilerinden faydalanılarak, Rumeli'ye geçen Osmanlı, 1390 yılında Gelibolu'da önemli bir tersane yapmıştır.

Saruhan, Aydın ve Menteşe beylikleri gibi denizde kıyısı olan beylikler, Osmanlı Devleti'nin idaresine girince, onların tersanelerinden de istifade edilmişti.

Ana madde: Osmanlı Donanması

[değiştir] Mehteran Takımı

[değiştir] Çöküş Döneminde Osmanlı Askeri Teşkilatı

• III. Murat döneminden itibaren kapıkulu ocaklarına kanunlara aykırı asker alınarak sayılarının artırılması
• Yeniçerilerin geçim sıkıntısını ileri sürerek askerlik dışında işlerle uğraşmaları
• İltizam sisteminin yaygınlaşması üzerine tımar sisteminin önemini kaybetmesi ve eyaletlerde asker yetiştirilmemesi
• Denizcilikle ilgisi olmayan kişilerin donanmanın başına getirilmesi
• Avrupa’da meydana gelen harp teknolojisindeki gelişmelerin takip edilmemesi

gibi etkenler Osmanlı askeri sisteminin bozulmasına neden olmuştur.