Has

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Osmanlı Devleti tımar sisteminde dirliklerin üçüncü kısmını haslar oluşturmaktadır.

Has, Osmanlılarda padişaha, hanedan mensuplarına, yüksek devlet görevlilerine ait şahsî mülk, arazi, yıllık gelir ve dirlikler için kullanılan bir terimdir. Geliri 100000 akçe ve yukarısı olan dirliklere “has” denilmiştir. Haslar başta padişah olmak üzere sadrazam, şehzâdeler, vezirler, valide sultan, padişahın kız kardeşleri ve kızları, beylerbeyileri ve sancakbeyleri gibi yüksek dereceli devlet adamlarına tahsis edilmektedir.

Haslar, “hass-ı şâhî”, “havâss-ı hümâyun” adıyla padişah hasları, “havâss-ı vüzerâ”, “havâs-ı mîr-i mirân” ismiyle vezirler, beylerbeyiler ve ümera gibi yüksek devlet memurlarına verilenler, hanedana mensup hanımlara “paşmaklık” adıyla tahsis edilenler ve tekâüd hasları olmak üzere dört sınıfa ayrılmaktaydı. Bunların dışında nadiren de olsa “arpalık hasları” tabirine de rastlanmaktaydı.

Has sahibi olan eyâlet paşaları ve sancak beyleri, sefer zamanında, kaç yüz bin akçe hassı var ise Anadolu’da her üç bin ve Rumeli’de her beş bin akçesi için bir cebelü yani silah bakımından tam teçhizatlı ve kendisi harp ve darbe kâdir bir süvari götürmek zorunda idiler. Bununla beraber paşalar ve beyler sulh zamanlarında “daire halkı” ismiyle maiyetlerinde bir askeri kuvvet bulundururlar, memleketin asayişini bu kuvvetlerle sağlarlardı.

Haslar, tımar ve zeâmet gibi mahlûl kaldığında evlatlara intikal etmez yalnızca kişilere tahsis edilirdi. Ölüm, vazifeden el çekme ve başka bir göreve atama ile has da sona ererdi.

Kanuni Sultan Süleyman devrinde padişah hasları yanında bir de [[mîrî mukâtaalar]] ortaya çıkmıştı. Bunların gelirleri doğrudan hazineye intikal ediyordu. Vezirlere, beylerbeyilerine ve sancak beylerine ait haslar zamanla kaldırılmış, bunlar mîrî mukâtaalara eklenmiş ve yerine nakdî ödeme yapılmıştır.

Osmanlı Askeri Teşkilatı

Kapıkulu Ocağı

Eyalet Askerleri

Donanma-yı Hümayun

Diğer Birimler

Askeri Bütçe

Kapıkulu Piyadeleri:

Kapıkulu Süvarileri: