Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions Evropa - Wikipedia

Evropa

From Wikipedia

Evropa u svetu
Enlarge
Evropa u svetu
Ovaj članak objašnjava Evropu kao Kontinent. Za druga značenja vidi Evropa (pojam).

Evropa predstavlja zapadnu petinu evrazijske kopnene mase i od strane evropljana biva obično posmatrana kao zasebni Kontinent. Evropa se prostire od Severnog mora i Atlantskog okeana na zapadu do Urala na istoku, od Sredozemnog mora na jugu do Severnog pola. Zauzima površinu od 10.520.000 km² sa ukupnom dužinom obale od 37.200 km. Posle Azije i Afrike Evropa sa oko 700 miliona stanovnika predstavlja po broju stanovnika treći Kontinent što čini oko petinu svetske populacije.

Sadržaj/Садржај

[edit] Istorija

Vrsta Homo naseljavala je Evropu još pre milion i po godina. Kromanjonci su se pojavili pre 40,000 godina. Stara Grčka se smatra kolevkom evropske kulture. Prema Homeru, originalno samo srednja Grčka je bila Evropa. Kasnije cela Grčka je bila "Evropa" i u 500 p.n.e. značaj te reči je postao celo područje severno od Grčke. U mitologiji, Evropa je bila princeza koju je oteo Zevs u obliku bika. Rimsko Carstvo, a s njim i hrišćanstvo, ujedinilo je veliki deo kontinenta s težištem na Sredozemlju. Nakon pada Rima i doseljavanja raznih naroda iz Azije, evropski napredak je usporio tokom razdoblja koje je poznato kao srednji vek. Karlo Veliki je udario temelje jedne nove, zapadnije Evrope, kojoj središte više nije u Rimu, ali i ona ostaje rascepkana pokušajima nemačkih careva Svetog Rimskog Carstva. Reč Evropa se gubi, a umjesto nje preovladava pojam hrišćanski svet i jedinstveni poduhvati u tom smislu (krstaški ratovi, katedrale).

Evropa se redefiniše u 16. veku zbog renesanse i prekookeanskih kolonija. Nastaju jaka kraljevstva i budi se nacionalizam. Francuska revolucija ( započeta 1789., uvela načelo "sloboda, jednakost, bratstvo" i postavila temelje ljudskih prava, kao što su pravo na vjeroispovijest i dr. ) i industrijska revolucija donose inovacije kojima će Evropa u 19. stoljeću zavladati cijelim svijetom. 1804. Napoleon Bonaparte se proglasio carem Francuske i krenuo u osvajanje Evrope. Osvojio je Španjolsku, Portugal, Austriju, Poljsku gdje ukida feudalizam, ali je poražen u Rusiji 1812. jer su Rusi zapalili Moskvu i namirnice za njegovu vojsku. 1815. definitivan poraz doživio kod Waterlooa.1848. razvijaju se narodni pokreti i pokreće revolucija koja je zahvatila Austro-Ugarsku ( njeni narodi htjeli su neovisnost ) ali koja ju je ugušila uz pomoč ruske vojske.

Dva svjetska rata 20. stoljeća vode se najvećim dijelom na evropskom tlu. 1914. Austro-Ugarski prijestolonasljednik Franjo Ferdinand ubijen je u Sarajevu što je poslužilo vlastima u Beču da optuži Beograd i napadne Srbiju i Crnu Goru, što je dovelo do prvog svjetskog rata u koji su se uključili i Rusija, Velika Britanija, Njemačka te na kraju i SAD. Njegov povod bio je samo izlika velesila za borbu za teritorijem. Rat je završen 1918. Drugi svjetski rat ( 1939.-1945. ) počeo je kada je Hitler naredio Njemačkoj da napadne Poljsku. Završio je porazom Nacističke Njemačke, Fašističke Italije i Japana. Evropa gubi svjetsku vlast i kolonije, a hladni rat stvara jaku podjelu na kapitalističku Zapadnu Evropu i komunističku Istočnu Evropu pod Sovjetskim Savezom. Njih dijeli i podjela na NATO pakt i Varšavski pakt. Nakon pada komunističkih režima 1990. godine, evropske se zemlje naglo zbližavaju. Nastaje Evropska unija, politički i ekonomski savez koji obuhvata veći dio kontinenta.

[edit] Geografija

Moglo bi se reći da je Evropa poluostrvo koje se sastoji od više manjih poluostrva. Pretežno je nizinski, ali ima planinske lance u unutrašnjosti, na severu i na jugu. Glavni planinski lanac su Alpi, a najviši vrh je Elbrus u Rusiji (5630 m). Velike reke u središnjem delu su važni plovni putevi.

Evropa uglavnom ima umerenu klimu i ravnomerno raspoređena četiri godišnja doba. Tri glavne klime su sredozemna na jugu, okeanska na zapadu i severu, i kontinentalna u središnjem i istočnom delu. Osim toga, zapadni i severni deo kontinenta greje Golfska struja.

Evropa ima površinu od 10 392 855 km2, što je 7% svetskog kopna.

[edit] Granice

Evropski kontinent je obojen u zeleno. Polja obojena drugim bojama su deo drugih kontinenata.
Enlarge
Evropski kontinent je obojen u zeleno. Polja obojena drugim bojama su deo drugih kontinenata.

Dugo se raspravlja o tačnim granicama Evrope. Evropa nije u stvari pravi "kontinent", nego samo deo Evroazije, pa zato tačno gde počinje i prestaje Evropa je teško obeležiti. Često, granice Evrope su odlučene prema granicama kulture, ekonomije, i politike, i zato sad postoje nekoliko "Evropa" koje označavaju različite stvari.

Smatra se da Ural Planine su istočna granica Evrope, zajedno sa Ural rekom. Evropa se graniči i sa Severnim i Mediteranskim morem i Atlantskim okeanom. U jugoistoku, granica Evrope su planine između Kaspijskog i Mediteranskog mora.

Uralski venac, reka Ural, Kaspijsko more, Kavkaz, Crno more, Bosfor, Mramorno more i Dardaneli čine granicu između Evrope i Azije. Za više informacija oko granice i njene istorije vidi Evroazijska granica.

Image:Evropa geo.jpg
Geografska karta Evrope


[edit] Regije

Evropa se tradicionalno deli na pet geografsko-kulturnih područja:

[edit] Stanovništvo

  • Evropa ima oko 730 miliona stanovnika. Gustina: 32 stanovnika po kvadratnom kilometru.
  • Glavne religije: 55% katolici, 25% protestanti, 13% pravoslavci i 7% muslimani.
  • Prosečna životna dob: 68.3 godine za muškarce i 77 godina za žene.

Većina evropskih jezika ima zajednički koren u indo-evropskom. Jezik koji je najviše uticao na ostale jeste latinski, koji je prvo bio službeni jezik Rimskog Carstva, zatim jezik crkve i napokon jezik intelektualaca, da bi danas nestao kao živi jezik, ali sačuvao se kao koren hiljada reči u svim evropskim jezicima. Najveće jezičke porodice Evrope su slovenski, germanski i romanski jezici.

Najveće jezične porodice Evrope su slavenski, germanski i romanski jezici.U autohtone jezike Evrope svakako spadaju Novogrčki i Albanski, a od jezičnih skupina, Ugro-finsku skupinu jezika kojima se govori u Mađarskoj i Finskoj. Najstariji jezici Europe su Baskijski,u Španjolskoj, Retoromanski u Švicarskoj i Gaelski jezik koji se još govori jedino u Wallesu.

[edit] Ekologija

[edit] Političke podele

[edit] Spoljni linkovi

Evropa za turiste

Države u Evropi

Albanija | Andora | Austrija | Belgija | Bjelorusija | Bosna i Hercegovina | Bugarska | Cipar/Kipar | Crna Gora | Češka | Danska | Estonija | Finska | Francuska | Grčka | Hrvatska | Irska | Island | Italija | Letonija | Lihtenštajn | Litva/Litvanija | Luksemburg | Mađarska | Malta | Moldavija | Monako | Nizozemska/Holandija | Norveška | Njemačka | Poljska | Portugal | Republika Makedonija | Rumunjska/Rumunija | Rusija | San Marino | Slovačka | Slovenija | Srbija | Španjolska/Španija | Švedska | Švicarska/Švajcarska | Turska | Ujedinjeno Kraljevstvo | Ukrajina | Vatikan

Teritoriji: Gibraltar | Guernsey (Gernzi) | Otok Man/Ostrvo Man | Farski otoci/Farska ostrva | Jersey (Džersi)
Drugi jezici-Други језици
THIS WEB:

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - be - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - closed_zh_tw - co - cr - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - haw - he - hi - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - ms - mt - mus - my - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - ru_sib - rw - sa - sc - scn - sco - sd - se - searchcom - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sq - sr - ss - st - su - sv - sw - ta - te - test - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tokipona - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007:

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - be - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - closed_zh_tw - co - cr - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - haw - he - hi - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - ms - mt - mus - my - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - ru_sib - rw - sa - sc - scn - sco - sd - se - searchcom - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sq - sr - ss - st - su - sv - sw - ta - te - test - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tokipona - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Static Wikipedia 2006:

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - be - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - closed_zh_tw - co - cr - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - haw - he - hi - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - ms - mt - mus - my - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - ru_sib - rw - sa - sc - scn - sco - sd - se - searchcom - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sq - sr - ss - st - su - sv - sw - ta - te - test - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tokipona - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu