Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions Evropska unija - Wikipedia

Evropska unija

From Wikipedia

Europska unija (Nazivi)1
Zastava Europske unije
(Detaljno)
Moto: In varietate concordia
(latinski: Ujedinjeni u raznolikosti/različitosti)
Image:LocationEuropeanUnion25.png
Službeni jezici Pogledajte Zvanični jezici Evropske unije2
Predsednik Evropskog Saveta Wolfgang Schüssel (Austrija3)
Predsednik Evropske komisije Žoze Manuel Durao Barozo (José Manuel Durão Barroso)
Predsednik Evropskog Parlamenta Žosep Borel (Josep Borrell)
Površina
 - Ukupno
sedma4
3.976.372 km²
Stanovništvo
 - Ukupnol (2004)
 - Gustina
treća4
454,900,000 (EU-25)
116,4 stanovnika/km²
BDP (2003)
 - Ukupno
 - Po stanovniku
Prva4
€9.752·10¹² [1]
€21,400
Formiranje
Kao EEZ
 - Osnovana
 - Primenjena

Kao EU
 - Osnovana
 - Primenjena


Ugovor u rimu
 - 25. mart, 1957.
 - 1. januar, 1958.

Ugovor iz Mastrihta
 - 7. februar, 1992.
 - 1. novembar, 1993.

Monete Evro (Euro) (EUR ili €;)5
Vremenska zona UTC 0 do +26
Himna Oda radosti
Internet domen .eu (od 2005.); drugi nivo domena .eu.int , u upotrebi
Pozivni telefonski broj +37 (predloženo)
Dan Evropske unije 9.maj
1 Nazivi EU na drugim jezicima
2 Države članice mogu imati druge zvanične/službene jezike
3 Do 1. jula 2006.
4 ako se računa pojedinačno
5 Koristi se kao eurozona od strane EU i njenih institucija
6 +1 do +3 tokom DST; French overseas départements, UTC -4 do +4
7Svaka država članica ima svoj pozivni broj, u zonama 3 i 4

Evropska unija (skraćeno: EU) je unija (zajednica) dvadeset pet evropskih država.

Unija je oformljena pod sadašnjim imenom Ugovorom o Europskoj uniji (više poznatim pod imenom Mastrihtski ugovor) 1992. godine. Mnogi aspekti EU su postojali i prije potpisivanja ovog ugovora, preko raznih organizacija oformljenih '50. godina dvadesetog veka/stoljeća.

Političke aktivnosti Europske unije se ispoljavaju u mnogim sverama, od politike zdravstva i ekonomske politike do inostranih/inozemnih poslova i obrane. U zavisnosti od razvijenosti svake zemlje ponaosob, organizacija Europske unije se razlikuje u različitim oblastima. EU je definirana/definisana kao federacija u monetarnim odnosima, agrokulturi, trgovini i zaštiti životne sredine; konfederacija u socijalnoj i ekonomskoj politici, zaštiti potrošača, unutrašnjoj politici; i kao međunarodna organizacija u spoljnoj politici. Glavna oblast na kojoj EU počiva je jedinstveno tržište koje se bazira na carinskoj uniji, jedinstvenoj moneti (usvojenoj od strane 12 članica), zajedničkoj agrokulturnoj politici i zajedničkoj politici u sferi ribarstva.

29. oktobra 2004, predsednici i premijeri europskih država doneli su prvi ustav Evropske unije, koji trenutno čeka ratifikaciju pojedinačno svake zemlje potpisnice. Ratifikacija je trenutno suspendirana jer su ga odbili glasači na referendumima u Francuskoj i Holandiji.

Vidjeti: Spisak država članica EU

Sadržaj/Садржај

[edit] Status

Evropska unija je najmoćnija regionalna organizacija koja trenutno u svijetu postoji. Kao što se iz prethodnog može vidjeti, u nekim oblastima gdje su države članice svoj suverinitet prepustile Europskoj uniji, može se reći da je Europska unija federacija ili konfederacija. Unija nema pravo da premjesti dodatna ovlašćenja drugih članica na sebe bez dopuštenja određene članice. Isto tako, određeni broj članica rukovodi samostalno svojim politikama od nacionalnog interesa, kao što su inostrani/inozemni poslovi, odbrana/obrana, valuta.

Zahvaljujući ovakvom ustrojstvu, Europska unija se ne može definirati ni kao internacionalna organizacija ni kao konfederacija ili federacija. Moglo bi se reći da je sui generis cjelina.

Trenutni i budući status Europske unije je predmet velike političke pažnje unutar nekih članica EU.

[edit] Pravna osnova

Pravna osnova Evropske unije su ugovori između njenih članica. Oni su donošeni tokom godina. Prvi takav ugovor je Ugovor u Parizu (1951) kojim je oformljena Europska zajednica za ugalj /ugljen i čelik između šest europskih zemalja. Ovaj ugovor je istekao pre donošenja docnijih ugovora. Sa druge strane, Rimski ugovor (1957) i dalje traje, poslije njega je donesen Mastrihtski ugovor (1992), koji je Evropsku uniju konstituisao/konstituirao pod tim imenom. Najviše amandmana na Rimski ugovor se ticalo pristupa 10 novih članica 1. maj/svibanja 2004.

Članice EU su se nedavno dogovorile oko teksta Europskog Ustava koji će, ako se ratifikuje/ratificira od strane članica, postati prvi zvanični/službeni ustav EU zamjenjujući sve dotadašnje ugovore.

Ako Ustav ne prođe prilikom ratifikacije svih članica, onda bi možda bilo neophodno ponovo otvoriti pregovore u vezi njegovog donošenja. Većina političara i državnih zvaničnika/službenika se slažu oko toga da je sadašnji pred-ustav neodgovarajući za trenutnih 25 država članica (kao i za buduće). Stariji političari (naročito u Francuskoj) imaju stav da ako ustav ne ratifikuje/ratificira nekoliko članica treba „nastaviti bez njih“.

Vidjeti također:

  • Ugovori Europske unije
  • Ugovor o Ustavu Evropske unije

[edit] Sedišta institucija Evropske unije

  • Evropska unija nema zvanični/službeni glavni grad, a sjedišta njenih institucija se nalaze u nekoliko različitih gradova. Brisel je sjedište Evropske komisije i Saveta Evropske unije (Savet ministara), kao i domaćin sastanaka i plenarnih zasjedanja Evropskog parlamenta. Brisel se upravo zbog ovoga smatra de fakto glavnim gradom EU.
  • Strazbur je sjedište Evropskog parlamenta i domaćin je većine plenarnih zasjedanja.
  • Evropski sud pravde i sekretarijat Europskog parlamenta se nalaze u Luksemburgu.
  • Europska centralna banka je smeštena u Frankfurtu.

[edit] Trenutna pitanja

Glavna pitanja sa kojima se Europska unija u ovom trenutku bavi je njeno proširenje na jug i istok, odnosi sa Sjedinjenim Američkim Državama, revizija pravila Pakta za stabilnost i ratifikacija Ustava Evropske unije od strane država članica.

[edit] Početak i povijest/istorija/historija

Glavni članak: Istorija Evropske unije


Pokušaji da se ujedine disparatne nacije Europe prethode nacionalnoj državi. Oni su se dešavali konstantno kroz povijest kontinenta još od propasti Rimskog Carstva. Franačko carstvo Karlemanija, Sveto Rimsko Carstvo i Poljsko-Litvanski Komonvelt su ujedinili velika prostranstva. Mnogo kasnije, tokom 19. veka - carinske unije pod Napoleonom i osvajanja nacističke Nemačke '40. godina dvadesetog stoljeća su imala samo trenutno postojanje.

S obzirom na izvorne jezičke i kulturne različitosti u Europi, ovi pokušaji obično su podrazumevali vojno potčinjavanje nevoljnih i neposlušnih nacija, što bi potom dovelo do nestabilnosti i konačnog neuspjeha. Jedan od prvih predloga za mirno ujedinjenje kroz suradnju i jednakost članstva dao je začetnik pacifizma Viktor Igo (1851). Nakon katastrofa Prvog, a zatim i Drugog svjetskog rata, pokretačka snaga za osnivanje Europske unije (odnosno onoga iz čega će se ona potom razviti) značajno je porasla, vođena željom da se Europa obnovi i sprječi mogućnost da se takvi užasi rata ikada ponove. Evropska zajednica za ugalj/ugljen i čelik (oformljena 1951, a koju su činile: Zapadna Nemačka, Francuska, Italija i zemlje Beneluksa) je bila inicijalna kapisla za dalje ujedinjenje Evrope.

Prva carinska unija, koja se izvorno zvala Europska ekonomska zajednica, osnovana je Rimskim ugovorom 1957, a implementirana 1. siječanja 1958. Kasnije se promjenila u Europsku zajednicu, koja je sada „prvi stub“ Europske unije. EU se razvila od trgovačkog sistema do ekonomskog i političkog partnerstva. Za više detalja, molimo vas pogledajte članak Istorija/povijest/historija Evropske/Europske unije .

[edit] Metode

Da bi postigla svoj cilj, Europska unija želi da oformi infrastrukturu koja prelazi preko državnih granica. Harmonizovani/hermonizirani standardi prave veće i produktivnije tržište; a države članice mogu da oforme svoju carinsku uniju bez gubitaka. Na primjer, države čiji građani nikad ne bi pristali da jedu istu hranu mogu i dalje da se dogovore oko standarda.

U skorije vrijeme, EU nastavlja da širi svoj uticaj na istok. Primila je nekoliko (10) novih članica, a planira da primi još nekoliko novih u skorijoj budućnosti. Nada je da će to uticati na njihove ekonomije, i političku stabilnost, kao što je to svojevremeno bio slučaj sa Španijom, Portugalom i Grčkom.

Dalje proširenje na istok donelo bi na duge staze značajnu korist u ekonomiji, ali zemlje još dalje ka istoku Europe još nisu podobne za ulazak u Uniju, naročito zbog njihovih ekonomija. Proširenje Evropske unije bi mnogo značilo za razrješenje post-ratne krize na području bivše Jugoslavije, kao i na Kipru.

[edit] Države članice i proširenja

Glavni članci: Članice Europske unije, Proširenje Evropske unije, Države koje se graniče sa Europskom unijom, Kriterijumi za članstvo u EU.

Od 1. maja/svibnja 2004. EU ima 25 zemalja članica. Ukupna površina tih 25 zemalja je 3.892.685 km². Da je jedinstvena zemlja, bila bi sedma po redu država u svetu po površini. Broj građana EU (pod uvjetima Mastrihtskog sporazuma) u 25 zemalja je otprilike 453 miliona (mart/travanj 2004). Bila bi dakle treća po redu poslije Kine i Indije, da se radi o pravoj državi.

Image:800px-Balkenende de hoop scheffer signing.jpg
Ceremonija potpisivanja odluke o priključenju novih članica u Atini, Grčka 2004.

U periodu od 1952/1958. šest osnivačkih zemalja EU bile su: Belgija, Francuska, Zapadna Nemačka, Italija, Luksemburg i Holandija. Devetnaest budućih zemalja su joj se pridružile u „talasima proširenja“ koji su dati u sledećoj tabeli:

Godina Države
1973. Danska, Republika Irska i Velika Britanija
1981. Grčka
1986. Portugalija i Španija
1995. Austrija, Finska i Švedska
2004. Kipar, Češka Republika, Estonija, Mađarska, Letonija, Litvanija, Malta, Poljska, Slovačka i Slovenija

Napomene:

  • Grenland, koji je sastavni deo Danske je na referendumu (1979) napustio sve evropske institucije 1985. godine.
  • 1990. godine teritorija i stanovništvo Evropske zajednice su uvećani kada se Istočna Nemačka ponovo ujedinila sa Zapadnom Nemačkom.

[edit] Buduće članice, ostale zemlje

Sledeće proširenje će se desiti 2007. godine, kada će se Bugarska, Rumunija pridružiti EU. Hrvatska i Makedonija su takođe zvanični kandidati, i za verovati je da će se pridružiti EU u tom vremenskom periodu. Turska je jedini drugi oficijelni kandidat za koju se ne zna tačan datum prijema. Ostale informacije možete naći na članku Proširenje Evropske unije.

Mnoge države, kao što su Norveška,Švajcarska i Island, ne žele da uđu u EU, ali s njom imaju specijalne sporazume.

[edit] Status prekomorskih teritorija

Neke teritorije imaju zvanične odnose sa članicama EU zahvaljujući kolonijalnoj prošlosti, kulturnim vezama ili geografskom položaju. Tu se pre svega misli na prekomorske teritorije Francuske, Španije, Holandije i Velike Britanije.

[edit] Ekonomski položaj

Trenutno (februar 2005.) EU ima najveću ekonomiju na svetu sa, BDP od 8.639•10¹² evra (ili 11.323•10¹² USD sa kursom od 1,31$ za 1 evro u 11. januara, 2005. [vidi tabelu]). [2]

[edit] Standard Života

Sledi tabela sa podacima o BDP po glavi stanovnika u svakoj državi EU ponaosob. Podaci su iz 2004.

BDP po glavi stanovnika (2004), EU prosek = 100
Enlarge
BDP po glavi stanovnika (2004), EU prosek = 100
Država BDP (PPP) BDP (PPP) po glavi stanovnika
miliona klirinških dolara klirinških dolara
Evropska Unija 11.323.496 23.9051
Template:LUKS 28,123 61,816
Template:RIR 144,330 35,879
Template:DAN 173,339 32,136
Template:AUS 251,484 30,781
Belgija 294,628 28,662
Template:HOL 466,585 28,590
Template:ŠVE 255,373 28,335
Template:NEM 2,318,114 28,104
Template:FIN 145,913 27,956
Template:VBR 1,665,013 27,777
Template:ITA 1,582,060 27,480
Francuska 1,671,100 27,047
Španjolska Španija 939,153 22,835
Template:SLO 75,990 20,450
Template:MAL 7,894 20,119
Template:GRČ 215,983 19,563
Template:KIP 15,436 19,224
Portugal 188,206 18,428
Template:ČEŠ 166,134 16,265
Template:MAĐ 150,487 15,342
Template:SLOR 72,475 14,060
Template:EST 18,181 13,107
Template:LIT 41,099 11,871
Template:POLj 443,727 11,428
Template:LET 24,336 10,387

*Izvor podataka MMF internet adrese: 2004 GDP PPP, 2004 GDP PPP po glavi stanovnika.

PPP je skraćenica za Purchasing-Power-Parity, treba prevesti BDP EU je manji od BDP Sjedinjenih Američkih država koji iznosi USD 38,031 po glavi stanovnika (2004).

[3]


[edit] Institucije

Evropska unija ima nekoliko institucija:

  • Evropski parlament (732 članova)
  • Savet Evropske unije (ili 'Savet ministara') (25 članova)
  • Evropska komisija (25 članova)
  • Evropski sud pravde (15 sudija)
  • Evropski finansijski sud (25 članova)

Savet Evrope (25 članova) nije institucija već "kvazi-institucija"

Postoji nekoliko finansijskih tela:

  • Evropska centralna banka (koji zajedno sa nacionalnim (narodnim) bankama čini Evropski sistem centralnih banaka)
  • Evropska investiciona banka (uključujući Evropski investicioni fond)

Postoji još mnogo tela zadužena za sprovođenje objektivne politike i pravde. To su tzv. Agencije Evropske unije.


Literatura (sa engleske Vikipedije):

  • Europe Recast: A History of European Union by Desmond Dinan (Palgrave Macmillan, 2004) ISBN 0333987349
  • The Great Deception: The Secret History of the European Union by Christopher Booker, Richard North (Continuum International Publishing Group - Academi, 2003) ISBN 0826471056
  • Understanding the European Union 2nd ed by John McCormick (Palgrave Macmillan, 2002) ISBN 033394867X
  • The Institutions of the European Union edited by John Peterson, Michael Shackleton (Oxford University Press, 2002) ISBN 0198700520
  • The Government and Politics of the European Union by Neill Nugent (Palgrave Macmillan, 2002) ISBN 0333984617
  • The European Union: A Very Short Introduction by John Pinder (Oxford, 2001) ISBN
  • This Blessed Plot: Britain and Europe from Churchill to Blair by Hugo Young (Macmillan, 1998) ISBN 0333579925

[edit] Spoljašnje poveznice

Wikimedia Commons logo
Wikimedija Ostava Još multimedijalnih fajlova dobićete ako pratite link European Union

[edit] Evropska unija On-Line

Zvanični sajt EU, europa.eu, na Zvaničnim jezicima. Some subpages:

[edit] Ostale internet adrese


 
Države članice Evropske unije (EU)
Flag of the European Union
Austrija | Belgija | Grčka | Danska | Estonija | Irska | Italija | Kipar/Cipar | Letonija | Litvanija/Litva | Luksemburg | Mađarska | Malta | Nemačka | Poljska | Portugal | Slovačka | Slovenija | Ujedinjeno Kraljevstvo | Finska | Francuska | Holandija/Nizozemska | Češka | Švedska | Španija/Španjolska

THIS WEB:

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - be - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - closed_zh_tw - co - cr - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - haw - he - hi - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - ms - mt - mus - my - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - ru_sib - rw - sa - sc - scn - sco - sd - se - searchcom - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sq - sr - ss - st - su - sv - sw - ta - te - test - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tokipona - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007:

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - be - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - closed_zh_tw - co - cr - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - haw - he - hi - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - ms - mt - mus - my - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - ru_sib - rw - sa - sc - scn - sco - sd - se - searchcom - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sq - sr - ss - st - su - sv - sw - ta - te - test - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tokipona - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Static Wikipedia 2006:

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - be - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - closed_zh_tw - co - cr - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - haw - he - hi - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - ms - mt - mus - my - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - ru_sib - rw - sa - sc - scn - sco - sd - se - searchcom - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sq - sr - ss - st - su - sv - sw - ta - te - test - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tokipona - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu