Češka Republika
From Wikipedia
|
|||||
Državna krilatica: Pravda vítězí! (češki; „Istina pobjeđuje“) |
|||||
Službeni jezik | češki jezik | ||||
Glavni grad | Prag | ||||
Predsjednik | Václav Klaus | ||||
Predsjednik Vlade | Mirek Topolánek | ||||
Površina - Ukupno |
114. po veličini 78,866 km² |
||||
Stanovništvo - Ukupno (2006) |
78. po veličini 10,268,607 |
||||
Neovisnost | 1. januara, 1993 | ||||
Valuta | češka kruna (CZK) (100 haléřů) | ||||
Vremenska zona | UTC +1 UTC +2 ljeti |
||||
Državna himna | Kde domov můj | ||||
Internetski nastavak | .cz | ||||
Pozivni broj | 420 | ||||
Češka Republika (ČR, Češka) (češki: Česká republika, ČR, Česko) je kontinentalna država u srednjoj Evropi. Graniči se sa Poljskom na severu, Nemačkom na severozapadu i zapadu, Austrijom na jugu, i Slovačkom na istoku. Glavni i najveći grad je Prag (1,2 miliona stanovnika), važna turistička destinacija. Češka Republika sastoji se od istorijskih zemalja: Bohemije, Moravske, i češke Šleske; ovo trojstvo prisutno je i na državnom grbu. Članica je Evropske unije i Severnoatlantskog saveza (NATO).
Češko ministarstvo spoljnih poslova je 1993. saopštilo da se skraćeno ime Češka (češki: Česko) ima koristiti u svim prilikama izuzev zvaničnih dokumenata i punih imena vladinih institucija. Ovo emocionalno pitanje je međutim i dalje kontroverzno u samoj Češkoj Republici, a kraći naziv nije ušao u upotrebu ni u drugim svetskim jezicima.
[edit] Državni simboli
- Himna Češke je pesma „Kde domov můj?“ („Gde mi je kuća?“), koja je predstavljala Češku u himni nekadašnje Čehoslovačke.
- Grb Češke čini na četvrtine izdeljeni novofranački štit u čijim se delovima nalaze grbovi istorijskih oblasti koje čine Češku (Bohemije, Moravske, Donje Šleske).
- Zastavu Češke čine dve horizontalne linije: bela (na vrhu) i crvena (na dnu),dok je uz koplje dodat plavi ravnokraki trougao.
- Ista zastava se koristila i ako zastava Čehoslovačke,ali ju je Češka nastavila koristiti bez obzira na odluku da je ni jedna od zemalja(Slovačka i Češka) neće koristiti.
[edit] Istorija
Glavni članak: Istorija Češke Republike
O naseobinama na teritoriji Češke Republike još oko 28.000 godina pre nove ere govori niz arheoloških nalaza. Od trećeg veka pre nove ere naseljljavaju je Kelti, a od 1. veka i Germani. Sloveni su se na područje Češke Republike doselili u 5. veku, a u 7. veku oformili Samovo carstvo. Godine 833.na području Moravske, Slovačke, severne Mađarske i zapadnog zakarpatskog kraja nastaje Velikomoravsko carstvo, koja vremenom raste i obuhvata i Češku (890–894), Šlesku, Lužice, Malopoljsku, i deo Mađarske. Velika Morava, od koje se Češka otcepila 894, nestala je pod udarom Mađara 907. godine.
Češka država se rađa u drugoj polovini 9. veka, kada je ustoličen prvi češki knez iz dinastije Pržemislovića, Borživoj. U 10. i 11. veku država se konsoliduje, pripaja Moravsku i postaje kraljevina. Češka kraljevina bila je značajna regionalna sila, i svoj vrhunac dostiže za vreme poslednjih Pržemislovića (Pržemisla II Otakara, Vaclava II), te (i pre svega) moćnog Karla IV iz luksemburške dinastije. Međutim, husitski ratovi u 15. veku, i kasnije tridesetogodišnji rat u 17. veku imali su razarajući učinak.
1526. godine na češki tron definitivno stupa dinastija Habzburgovaca, koja je zemlju pripojila Habzburškoj monarhiji. Masovni ustanci su podizani 1547. i 1618. godine. Kada su u maju 1618. godine habsburški činovnici izbačeni kroz prozor u praškom Hradu (događaj koji se u češkoj istoriji označava slikovitim nazivom defenestracija), otpočeo je i tridesetogodišnji rat. Ustanici su poraženi, zarobljeni najoštrije kažnjeni, a zatim se počelo sa nasilnom rekatolizacijom čeških protestanata. Reforme Josifa II 1781. godine donele su kraj vazalstva i početak verske tolerancije. Od kraja 18. veka, u češkim zemljama se formira narodni pokret za obnovu češke kulture i jezika, a kasnije ističe i zahtev za političkom moći.
Nakon poraza Austro-Ugarske u Prvom svetskom ratu, češke zemlje su se osamostalile i zajedno sa susednim Slovacima 28. oktobra 1918. godine formirali novu državu, Čehoslovačku (češki: Československo), tzv. "prvu republiku", koja je obuhvatala i teritoriju zakarpatske Rusije (danas Ukrajine), sa prvim predsednikom Tomašom Garig Masarikom. Pod pritiskom nacističke Nemačke i evropskih sila (Čemberlen: "Doneli smo Evropi mir za naših života!") od kojih su neke čak ignorisale odbrambene sporazume sa Pragom, Čehoslovačka je u septembru 1938. godine Minhenskim sporazumom Nemačkoj predala širok pogranični pojas Sudeta sa značajnom nemačkom nacionalnom manjinom, a i de fakto cela predata potpunoj nemačkoj kontroli, uz dogovor da to bude i poslednji nemački zahtev. Dalje, jug Slovačke i zakarpatska Rusija pripali su Mađarskoj, a jedan deo teritorije (Tješinska oblast) je uzela i Poljska. Nastaje i "druga republika": Slovačka dobija veću autonomiju, a u ime države ulazi crtica: Češko-Slovačka (češki: Česko-Slovensko). Nedugo zatim, 14. marta 1939, Slovačka proglašava nezavisnost, a 15. marta nemačka vojska okupira ostatak zemlje i proglašava Protektorat Bohemija i Moravska. U maju 1945, saveznici su oslobodili Čehoslovačku, a etnički Nemci su Benešovim dekretima proterani u Nemačku i Austriju.
Komunisti vlast u Čehoslovačkoj preuzimaju prevratom u februaru 1948; zavode totalitarizam, pridružuju zemlju sovjetskom bloku i 1960. godine menjaju ime u Čehoslovačka socijalistička republika (ČSSR). Široki pokret za liberalizaciju 1968, i napori vođstva čehoslovačke komunističke partije da reformišu sistem i stvore "socijalizam sa ljudskim likom", poznati pod nazivom Praško proleće, ugušeni su 21. avgusta vojnom intervencijom snaga Sovjetskog saveza i svih ostalih zemalja Varšavskog ugovora (izuzev Rumunije). (Česi i dalje pamte podršku koju su tada imali iz SFRJ.) 1. januara 1969. stupio je na snagu i Zakon o federalizaciji ČSSR, kojim je zemlja i formalno ustrojena kao federacija dve narodne (češke i slovačke) socijalističke republike.
Do demokratskih promena u Čehoslovačkoj dolazi mirnim putem, posle somotske revolucije 17. novembra 1989., kada je komunistički kongres za predsednika izabrao književnika i disidenta Vaclava Havela. 1990. godine iz imena obe republike odstranjen je pridev "socijalistička", a početkom proleća iste godine zajednička država je preimenovana: u Čehoslovačku Federativnu Republiku (skr. Čehoslovačku) na češkom jeziku, odnosno Češko-Slovačku Federativnu Republiku (skr. Češko-Slovačku) na slovačkom. Nepunih mesec dana kasnije, 20. marta 1990, ČSFR je ponovo dobila novo puno ime: Češka i Slovačka Federativna Republika; različite skraćenice ostale su nepromenjene.
Čehoslovačka je sporazumno prestala da postoji 1. januara 1993. 1999. godine, na pedesetom samitu NATO pakta, za vreme agresije na Srbiju i Crnu Goru, Češka Republika je primljena u punopravno članstvo. 1. maja 2004. godine pristupila je i Evropskoj uniji.
Države u Evropi |
---|
Albanija | Andora | Austrija | Belgija | Bjelorusija | Bosna i Hercegovina | Bugarska | Cipar/Kipar | Crna Gora | Češka | Danska | Estonija | Finska | Francuska | Grčka | Hrvatska | Irska | Island | Italija | Letonija | Lihtenštajn | Litva/Litvanija | Luksemburg | Mađarska | Malta | Moldavija | Monako | Nizozemska/Holandija | Norveška | Njemačka | Poljska | Portugal | Republika Makedonija | Rumunjska/Rumunija | Rusija | San Marino | Slovačka | Slovenija | Srbija | Španjolska/Španija | Švedska | Švicarska/Švajcarska | Turska | Ujedinjeno Kraljevstvo | Ukrajina | Vatikan |
Teritoriji: Gibraltar | Guernsey (Gernzi) | Otok Man/Ostrvo Man | Farski otoci/Farska ostrva | Jersey (Džersi) |
|
|
---|---|
Austrija | Belgija | Grčka | Danska | Estonija | Irska | Italija | Kipar/Cipar | Letonija | Litvanija/Litva | Luksemburg | Mađarska | Malta | Nemačka | Poljska | Portugal | Slovačka | Slovenija | Ujedinjeno Kraljevstvo | Finska | Francuska | Holandija/Nizozemska | Češka | Švedska | Španija/Španjolska |