Terpeny
Z Wikipedii
Terpeny, inaczej izoprenoidy, węglowodory cykliczne. Terpenoidami nazywamy ich utlenione pochodne alkohole, estry, aldehydy, ketony i epoksydy. Terpeny mogą tworzyć także glikozydoestry i estry. Są najliczniejszą grupą związków organicznych występujących powszechnie w całym świecie ożywionym. Ich prekursorem jest pięciowęglowy izopren, tj. izopentenylodifosforan, lub jego izomer, dimetyloallilodifosforan. Poprzez połączenie jednostek prekursorów powstają cząsteczki terpenów o liczbie atomów węgla podzielnej przez pięć. Wyróżniamy:
- hemiterpeny (C5), np. izopren;
- monoterpeny (C10), np. menton, kamfora, kwas geraniowy, geranial, geraniol, mentol, tymol, p-cymen;
- seskwiterpeny (C15), np. kurkumina, farnezol, santonina, artemizyna;
- diterpeny (C20), np. fitol, taksol, forbol;
- sestraterpeny (C25), np. epiterpestacyna;
- triterpeny (C30), np. lanosterol, cholesterol, kwas oleanolowy, saponiny triterpenowe i steroidowe, silan;
- tetraterpeny (C40), np. fitoen, likopen, karoten, karotenoidy, ksantofile, witaminy A ;
- politerpeny (C5n), np. kauczuk, gutaperka.
Terpeny powstają w szlaku kwasu mewalonowego (jeden z ewolucyjnie najstarszych szlaków, który nie uległ zmianie do dzisiaj) lub w szlaku Romera. Szlak mewalonowy zachodzi w mikrosomach i cytoplazmie, natomiast szlak Romera w chloroplastach.
