Helicobacter pylori

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Helicobacter pylori
Helicobacter pylori pod mikroskopem elektronowym
Cechy
Domena	prokariota
Królestwo	bakterie
Kształt bakterii	pałeczki
Barwienie metodą Grama	ujemne
Nazwa systematyczna
Helicobacter pylori

Helicobacter pylori (Hp, dawniej Campylobacter pylori) to gram-ujemna bakteria o spiralnym kształcie i wielkości od 0.5 do 3 μm, gnieżdżąca się w błonie śluzowej żołądka. Szacuje się, że występuje u 2/3 światowej populacji. H. pylori odpowiada za 4/5 przypadków choroby wrzodowej żołądka i 90% przypadków choroby wrzodowej dwunastnicy. Zakażenie tą bakterią może mieć też wpływ na rozwój nowotworów żołądka. Zakażenie H. pylori leczy się antybiotykami.

Po raz pierwszy bakterie te zostały odkryte przez niemieckich naukowców w 1875, ale nie udało im się ich sztucznie wyhodować w laboratorium i szybko o nich zapomniano.

Po raz drugi, niezależnie od pierwszego odkrycia, bakterie te zostały zauważone przez Walerego Jaworskiego pracującego w Uniwersytecie Jagiellońskim w 1899. Zaobserwował on charakterystyczne spirale bakterii i nazwał je Vibrio rugula. Jako pierwszy zasugerował także, że mogą one powodować schorzenia żołądka, ale swoje obserwacje opublikował jedynie po polsku w książce "Podręcznik chorób żołądka" (Wydawnictwa Dzieł Lekarskich Polskich, 1899, pp. 30-47) i przeszły one niezauważone

Bakteria została ponownie odkryta w 1983 przez dwóch australijskich patologów z uniwersytetu w Perth, Barry'ego Marshalla i Robina Warrena, którzy za to odkrycie zostali w 2005 uhonorowani Nagrodą Nobla w dziedzinie medycyny. Z odkryciem wiąże się ciekawa anegdota. Początkowo nie było pewne, czy bakteria ma jakiekolwiek działanie uboczne (szkodliwe). Aby je udowodnić, Marshall wypił zawiesinę zawierającą hodowlę bakterii. Wystąpiły u niego objawy ostrego zapalenia żołądka, co było ważnym dowodem na chorobotwórcze działanie H. pylori.

Bakteria ta bytuje w warunkach niewielkiej dostępności tlenu na powierzchni błony śluzowej żołądka i dwunastnicy, rzadziej na błonie wyścielającej przełyk, wykazując dużą ruchliwość w śluzie pokrywającym błony. Ruchliwość ta wynika z faktu posiadania przez bakterię kilku, zazwyczaj do sześciu pojedynczych witek (rzęsek).

Cecha właściwą jest odporność na działanie kwasu żołądkowego. Bakteria H. pylori wytwarza w dużych ilościach ureazę - enzym katalizujący rozkład mocznika do amoniaku i dwutlenku węgla. Amoniak powoduje neutralizację kwasu solnego (obecnego w soku żołądkowym) w bezpośrednim otoczeniu bakterii, co ma podstawowe znaczenie dla przeżycia H. pylori.

Zakażenie bakterią następuje na drodze pokarmowej, najczęściej poprzez spożywanie pokarmu brudnymi rękami (brak higieny). Zakażeniu sprzyja niedożywienie i brak witamin w spożywanych pokarmach. Do infekcji dochodzi najczęściej we wczesnym dzieciństwie. Zakażenie tą bakterią jest niezwykle rozpowszechnione i dotyka nieomal wszystkich ludzi w krajach rozwijających się i około 30% populacji w krajach wysokorozwiniętych, co daje szacunkową liczbę ponad 2 miliardów zainfekowanych. W Polsce najprawdopodobniej ponad 60% osób jest zakażonych H. pylori. Zakażenie H. pylori jest prawdopodobnie najczęstszą infekcją bakteryjną na świecie.

[edytuj] Patogeneza

W swoich badaniach Barry Marshall i Robin Warren udowodnili, że choroba wrzodowa jest chorobą zakaźną, w której bakteria jest podstawowym czynnikiem patogenetycznym. Ponadto wykazali związek zakażenia z kilkoma chorobami górnego odcinka przewodu pokarmowego.

Zakażenie wywołuje zmiany w błonie śluzowej żołądka - zapalenie błony śluzowej. W ok. 80% przypadków nie ma wyraźnych objawów choroby, a poziomy gastryny oraz wydzielanie kwasu solnego przez błonę śluzową żołądka są prawidłowe. W ok. 15% przypadków dochodzi o zmian zapalnych, które powodują zwiększenie wydzielania gastryny i kwasu solnego, a co za tym idzie zagrożenie wystąpieniem owrzodzenia żołądka lub dwunastnicy. W pozostałych ok. 5% przypadków powoduje zmiany zapalne w błonie śluzowej żołądka, które zlokalizowane są w trzonie i dnie żołądka, a poziom gastryny jest zwiększony, natomiast stwierdza się hipochlorhydrię - ten typ zapalenia zagraża wystąpieniem raka żołądka.

Zakażenie jest związane z występowaniem następujących chorób:

choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
zapalenie błony śluzowej żołądka
rak żołądka
chłoniak MALT

[edytuj] Diagnostyka

Warunkiem wstępnym do rozpoczęcia leczenia jest rozpoznanie zakażenia. Można tego dokonać z zastosowaniem metod posługujących się endoskopią lub bez jej użycia.

Istotne jest, że na obniżenie dokładności badania może wpływać:

stosowanie leków z grupy inhibitorów pompy protonowej
stosowanie leków z grupy H₂-blokerów
zażywanie antybiotyków

przed jego wykonaniem. Z tego względu konieczne jest odstawienie na 1-2 tygodnie przed badaniem w kierunku H. pylori w/w leków.

badania nieinwazyjne
- ureazowy test oddechowy
- testy immunologiczne
  - badanie krwi
  - badanie kału
badania z zastosowaniem endoskopii przewodu pokarmowego
- badania histopatologiczne wycinka błony śluzowej żołądka
- test biochemiczny z wycinkiem błony śluzowej żołądka
- badanie mikrobiologiczne (hodowla)

Najbardzej kosztowne, czasochłonne i drogie jest badanie polegające na wykonywaniu posiewów i hodowli mikrobiologicznej H. pylori, jednak w niektórych przypadkach oporności na leczenie eradykacyjne pozwala ustalić optymalny schemat leczenia.

[edytuj] Leczenie

W zdecydowanej większości przypadków u osób z zakażeniem Helicobacter pylori bez objawów chorobowych nie stosuje się rutynowo eradykacji.

W wypadku zakwalifikowania pacjenta do leczenia stosuje się zestaw kilku leków, najczęściej jest to terapia potrójna: dwa antybiotyki i inhibitor pompy protonowej lub antybiotyk, metronidazol i inhibitor pompy protonowej. Po raz pierwszy terapię potrójną zastosował w 1987 r. gastroenterolog z Sydney Thomas Borody. Najczęściej stosowane są:

antybiotyki
- amoksycylina
- klarytromycyna
chemioterapeutyki
- metronidazol (zamienia amoksycylinę w wypadku uczulenia na penicyliny)
inhibitory pompy protonowej (IPP)
- omeprazol
- pantoprazol
- lanzoprazol
- rabeprazol
- esomeprazol

Celem leczenia jest usunięcia zagnieżdżonej w błonie śluzowej żołądka bakterii czyli eradykacja. Eradykacja powoduje w wypadku choroby wrzodowej zapobieganie nawrotom choroby i w istocie trwałe wyleczenie chorego. Problemem leczenia zakażenia H. pylori jest reindekcja, a także wzrastająca oporność tej bakterii na standardowo stosowane leki (lekooporność). W wypadku oporności zaleca się leczenie czterolekowe: sole bizmutu, metronidazol, tetracyclina oraz inhibitor pompy protonowej.