Prokarioty

Z Wikipedii

Prokarioty (Prokaryota; Procaryota; polski syn. - prokarionty) - takson wyróżniany w systemie Whittakera_i_Margulis w randze nadkrólestwa, w różnej randze obecny także w innych podziałach z XX wieku, np. Chattona (1937), Copelanda (1956). Obejmował organizmy w większości jednokomórkowe, których komórka nie zawiera jądra komórkowego (w przeciwieństwie do eukariotów). Ponieważ początkowo utożsamiano prokarioty wyłącznie z bakteriami często używano zamiennie słów 'bakterie' i 'prokarioty'. W końcu XX wieku badania molekularne przyniosły kluczowe informacje dla zrozumienia przeszłości ewolucyjnej prokariotów i dowiodły parafiletycznego charakteru tego taksonu. Okazało się, że odkryte w latach 70-tych XX wieku archeowce są równie odległe od bakterii, jak od eukariotów, a pod pewnymi względami nawet bliższe tym ostatnim (patrz intron). Obecnie taksonomowie wydzielają w ślad za propozycją Woesego (1990): bakterie, archeowce i jądrowce w odrębne taksony, przy czym dwa ostatnie tworzą wspólny klad, tj. zakłada się, że posiadały wspólnego przodka.

Nazwa "prokarioty" pochodzi od greckiego pros (przed) i karyon (jądro).

Lista synonimów nazwy "prokarioty":
prokarionty, akariobionty, akariota, organizmy akariotyczne, anukleobiony, bezjądrowce, bezjądrowe, prokariota, protokarionty, organizmy prokariotyczne, przedjądrowce.

[edytuj] Opis komórki

Zobacz więcej w osobnym artykule: komórka prokariotyczna.

Komórka organizmu prokariotycznego jest zazwyczaj znacznie mniejsza od komórki eukariotycznej i nie zawiera jądra, wakuoli, siateczki endoplazmatycznej, aparatu Golgiego, centrioli, wrzeciona podziałowego, mitochondriów i chloroplastów, czyli struktur charakterystycznych dla eukariotów. DNA prokariotów nie jest połączony z histonami i występuje w postacie długiej podwójnej nici zwanej genoforem (czasem określanej też mianem pojedynczego chromosomu), splątanej w kłębek w obszarze jądrowym (nukleoid), który nie jest ograniczony i oddzielony od cytoplazmy błoną jądrową.

W cytoplazmie prokariotów znajdują się: mezosomy, rybosomy, a u form fotosyntetyzujących dodatkowo jeszcze chromatofory lub tylakoidy. W cytoplazmie mogą występować koliste struktury zbudowane z DNA i zwane plazmidami. Dodatkowymi elemantami, w które mogą być zaopatrzone powłoki komórek bakteryjnych są rzęski i fimbrie (inaczej pile); u większości występuje też mureinowa ściana komórkowa, zazwyczaj otoczona z zewnątrz warstwą śluzu.

Prokarioty rozmnażają się bez udziału procesu płciowego, przez podział komórki, jednakże obserwuje się u nich procesy o charakterze paraseksualnym, w trakcie którego dochodzi do wymiany lub transferu DNA (koniugacja, transdukcja i transformacja).