Hajnówka

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Współrzędne: 52°44' N 023°34' E

Hajnówka

Herb Hajnówki

Gmina
- rodzaj

Hajnówka
miejska

Założono

XVII wiek

Prawa miejskie

1951

Burmistrz

Anatol Ochryciuk
(e-mail)

Powierzchnia

21,29 km²

Położenie

52° 44' N
23° 34' E

Liczba mieszkańców (2006)
- liczba ludności
- gęstość

23 804
1046,7 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

17-200

Tablice rejestracyjne

BHA

TERC10
(TERYT)

3202605011

Położenie na mapie Polski

Urząd miejski³

ul. Aleksego Zina 1
17-200 Hajnówka
tel. 85 682-21-80; faks 85 682-29-94
(e-mail)

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Strona internetowa miasta

Hajnówka (nazwa może być wymawiana także przez mieszkańców jako Hajnauka - z akcentem padającym na pierwszą sylabę) to miasto i gmina w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa białostockiego. Położone na Wysoczyźnie Bielskiej, na zachodnim krańcu Puszczy Białowieskiej.

Według danych z 30 czerwca 2004², miasto miało 22 284 mieszkańców.

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, Hajnówka ma obszar 21,29 km², w tym:

użytki rolne: 59%
użytki leśne: 3%

Miasto stanowi 1,31% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	22 284	100	11 719	52,6	10 565	47,4
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	1046,7		550,4		496,2

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1026,2 zł.

[edytuj] Dane ogólne

Dużą część mieszkańców stanowi rdzenna grupa etniczna o wschodiosłowiańskiej przynależności kulturowej. Są to wyznawcy prawosławia, posługujący się miejscową gwarą zbliżoną do języka białoruskiego (z elementami ukraińskiego).

Miasto jest ośrodkiem turystycznym (lasy, kolej wąskotorowa) i ośrodkiem kulturalnym Białorusinów, którzy wg danych ostatniego spisu powszechnego stanowią w Hajnówce 26,41 % mieszkańców. W mieście ma swoją siedzibę Wydział Zamiejscowy Politechniki Białostockiej kształcący studentów na kierunku Ochrona Środowiska. Jest to także ośrodek przemysłu drzewnego i wytwórnia maszyn dla leśnictwa. Mieszczą się tu zakłady: dziewiarski, odzieżowy, przetwórstwa runa leśnego oraz spożywczy. W mieście jest 5 szkół podstawowych, cztery gimnazja, dwa licea państwowe (w tym jedno z dodatkową nauką j. białoruskiego), zespół szkół zawodowych oraz niepubliczny zespół szkół ekonomicznych (w tym liceum). Mieści się tu także Policealne Studium Psalmistów oraz Zakład Doskonalenia Zawodowego. Co roku, w maju w mieście odbywa się Międzynarodowy Festiwal "Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej".

[edytuj] Historia

"Żubr Puszczy Imperator"

1589 na mocy Ordynacji Sejmu "Ordinato o prewentach królewskich" tereny Hajnówki trafiają do dóbr stołowych króla Polski
1639 r. Ordynacja Sejmowa wprowadza nakaz utworzenia strażnic królewskich chroniących Puszczę
1670 – wzmiankowana jest osada na uroczysku Skarbosławka
1579 – według "Opisania Puszczy" w Straży Hajnowskiej pełniło służbę 7 strzelców i 2 osoczników, pilnujących też Traktu Królewskiego do królewskiego dworu w Białowieży
XVIII wiek- W uroczysku Skarbosławka, królewskim strażnikiem jest Heyna – potem osada nosi nazwę Haynowszczyzna
XIX w. – obok osady strażnika założono wieś
1795 – III rozbiór Rzeczypospolitej i okupacja rosyjska
1863 – w okolicy mają miejsce walki w czasie powstania styczniowego
1894 – doprowadzenie do Hajnówki kolei z Bielska Podlaskiego
1897 – przedłużenie linii kolejowej do pałacu w Białowieży
1900 – budowa szosy Bielsk Podlaski – Białowieża
1909 – budowa przez Hajnówkę linii kolejowej na trasie Siedlce-Wołkowysk
1915 – ucieczka wojsk rosyjskich przed Niemcami i ewakuacja części ludności
1915-1918 – rabunkowa eksploatacja drewna podczas I wojny światowej, budowa dwóch tartaków, piekarni, pralni, łaźni, kasyna, kina, fabryki suchej destylacji drewna, parowozowni i sieci kolejek wąskotorowych przez okupujących Niemców
luty 1919 – Hajnówka ponownie w granicach Polski, liczy wtedy 118 mieszkańców
1920 – Wojna polsko-bolszewicka, 27 sierpnia niedaleko drogi do Białowieży ma miejsce potyczka zwiadu z 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej gen. Rządkowskiego z sowieckim pociągiem pancernym z 48 DS
1923 (3 marca) – erygowanie parafii katolickiej i urządzenie kaplicy w poniemieckim kinie
1924 – angielska firma "The Century European Timber Corporation", wydzierżawia tartaki i kolejki leśne – rozpoczyna się wielki napływ robotników do Hajnówki
1929 – na skutek rabunkowej eksploatacji drewna, władze polskie zrywają umowę z "Centurą"
1934 – osada zostaje siedzibą gminy
1936 (9 marca) – spalenie kaplicy przez komunistów i budowa nowej kaplicy
1939 – Hajnówka liczy 17 tys. mieszkańców, działają w niej: Państwowa Szkoła Przemysłu Drzewnego, trzy szkoły podstawowe, Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół", hotel, kino Lux, apteka, biblioteka, Przysposobienie Wojskowe Leśników, Związek Strzelecki "Strzelec", Rodzina Leśnika, zespół teatralny,
wrzesień 1939 – walki na terenie Hajnówki z Niemcami podczas kampanii wrześniowej, zbombardowanie dworca PKP przez Luftwaffe
1939-1941 – okupacja radziecka (deportacja ludności)
1941-1944 – okupacja niemiecka i zagłada Żydów
1944 (18 VII) – ponowne zajęcie Hajnówki przez wojska Armii Czerwonej, Hajnówka liczy już tylko 8 tys. mieszkańców
1945 (kwiecień) – w pobliżu Hajnówki przebywał oddział V Brygady Wileńskiej AK pod dowództwem mjr. Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki", starcia z NKWD, KBW, UB i MO
IV 1945 - pod Hajnówką ma miejsce starcie z NKWD oddziału V Brygady Wileńskiej AK mjr. Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki"
1945 – kolejne starcia poakowskiego podziemia z NKWD, UB i MO
1948 – początek budowy kościoła katolickiego, zakończonej dopiero w 1965 w związku z blokowaniem budowy przez władze komunistyczne
1951 – uzyskanie praw miejskich
1975 – miasto przestaje być siedzibą powiatu
1981 – budowa cerkwi prawosławnej św. Trójcy
1993 – likwidacja połączenia kolejowego do stacji Białowieża Pałac i Bielska Podlaskiego
1995 - rozpoczęcie budowy dwóch kolejnych cerkwi w Hajnówce: pw. Narodzenia św. Jana Chrzciciela i św. Dymitra Sołuńskiego
1999 (1 stycznia ) – miasto ponownie zostało siedzibą powiatu
2001 - rozpoczęcie budowy kościoła pw. św. Huberta
2003 - rozpoczęcie budowy klasztoru katolickiego Zgromadzenia Sióstr Klarysek na ul. Lipowej
2004 - likwidacja pociągów osobowych na trasie Hajnówka-Cisówka

[edytuj] Zabytki

Cerkiew św. Trójcy

Kościół farny Podwyższenia Krzyża Św.

Zabytkowe organy.

pounicka drewniana cerkiew z 1848 r. na uroczysku Krynoczka (obecnie prawosławna)
domek dróżnika z końca XIX wieku przy ul. Warszawskiej
budynek fabryki Suchej Destylacji Drewna z lat 20. XX wieku (ul. Białostocka)
budynek biurowy Zakładów Drzewnych z 1935 r. w stylu modernistycznym (obecnie siedziba firmy "Furnel" S.A.)
"Dom Leśnika" im. J. Piłsudskiego z 1935 r. w stylu modernistycznym (potem kino, obiekt jest przebudowany)
łaźnia zakładowa z 1937 r. w stylu modernistycznym (obecnie KS "Puszcza", przebudowana)
drewniane domy osiedla robotniczego z 1934 r.
stacyjka kolejki leśnej z 1936 roku (przeniesiona w nowe miejsce)
stara drewniana zabudowa ulicy ks. Wierobieja
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego (1955-1965) z mozaiką z 1977 r. w absydzie wg projektu prof. Wiktora Zina z Krakowa oraz zabytkowymi organami firmy "Schlag und Söhne" z XIX wieku (w okresie letnim odbywają się koncerty muzyki organowej i kameralnej)
kaplica pw. Wszystkich Świętych na cmentarzu prawosławnym
kaplica pw. św. Cyryla i Metodego na cmentarzu katolickim
cmentarz żołnierzy radzieckich poległych w walkach o zdobycie miasta w 1944 roku
pomnik żubra przy ul. Zina
poniemiecki baraki wojskowe z okresu I wojny światowej (ul. 11-go listopada)
miejsca martyrologii ludności miasta z okresu II wojny światowej: przy szosie do Białowieży i na ul. Białowieskiej,
schrony poniemieckie przy ul. Białowieskiej
cmentarz unicki z XVIII w. koło dzielnicy Dubiny (obecnie prawosławny)
kaplica pw. św. Tomasza Apostoła w Dubinach (XIX w.)
cerkiew pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Dubinach (XIX w.)
pomnik żołnierzy rosyjskich i niemieckich poległych podczas I wojny światowej przy ul. 3-go Maja
tradycyjna drewniana wiejska zabudowa z 1 połowy XX wieku na ul. Górnej
kapliczka pw. Matki Boskiej Kazańskiej na ul. Górnej
pomnik polskiego żołnierza poległego w 1939 r. na ul. 3-go Maja
pomnik ofiar zbrodni komunistycznych na ul. Warszawskiej
mogiła ofiar wojny polsko-bolszewickiej w gaju przy ul. Łagodnej
pomnik bojowników ukraińskich koło wsi Dubiny

[edytuj] Atrakcje turystyczne

kolejka wąskotorowa Hajnówka-Topiło, Hajnówka-Lipiny
wiata turystyczna z miejscem na ognisko koło ul. Warszawskiej (początek szlaku niebieskiego w Puszczy Białowieskiej)
rezerwat Górniańskie Łąki
wieża widokowa w rezerwacie Górniańskie łąki
Muzeum Kowalstwa i Ślusarstwa (ul. Lipowa)
prawosławna cerkiew Świętej Trójcy (1981, A. Grygorowicz)
zespół boisk i kortów OSiR, ul. Dziewiatowskiego
pomnik ofiar wojen i represji na Skwerze Miejskim
zabudowa funkcjonalistyczna centrum miasta z lat 60-ych XX wieku
współczesne rzeźby w Parku Miejskim
skatepark ul. Parkowa
wiatrak (znajduje się w okolicach wsi Lipiny)
stadion leśny przy ul. Celnej
skansen kolei wąskotorowej na Topile
wiata turystyczna i miejsce na ognisko na jednym z najwyższych wzniesień w Puszczy Białowieskiej na uroczysku Lipiny
strusie i inne ciekawe zwierzęta w mini zoo pensjonatu Kupała w miejscowości Poryjewo usytuowanej przy drodze na Orzeszkowo.
drewniane kładki na ścieżce edukacyjnej koło linii wąskotorowej Hajnówka-Topiło
szlaki turystyczne: czerwony, niebieski i żółty
bliskość Puszczy Białowieskiej
Zalew Siemianówka (największy zbiornik wodny na Podlasiu) jest odległy od miasta o ok. 30 km
Dwór w Wojnówce
Dwór w Szczytach
Grodzisko w Zbuczu

[edytuj] Transport

Miasto ma połączenia drogowe z Białymstokiem (przez Zabłudów oraz Żednię), Białowieżą, Bielskiem Podl. i Kleszczelami oraz kolejowe z Czeremchą, Siedlcami i Warszawą. Przez miasto Hajnówka przechodzą drogi wojewódzkie Zambrów - Białowieża, oraz linie kolejowe: Siedlce-Siemianówka-Granica Państwa oraz Lewki-Hajnówka-Białowieża Towarowa. W niedalekim sąsiedztwie miasta są następujące przejścia graniczne: Białowieża-Grudki(piesze, turystyczne), Siemianówka (towarowe, kolejowe), Czeremcha (kolejowe), Połowce (dla samochodów osobowych z Polski i Białorusi)