Bhutan

Z Wikipedii

Bhutan (Druk, Królestwo Bhutanu - Druk Jul) – państwo w Azji Południowej, we wschodnich Himalajach graniczące na północy i zachodzie z Chinami a na południu i wschodzie z Indiami; bez dostępu do morza. Lokalna nazwa Druk Jul oznacza Królestwo Smoka.

འབྲུག་ཡུལ
Flaga Bhutanu Godło Bhutanu
Dewiza: brak oficjalnej dewizy
Język urzędowy	dżongkha
Stolica	Thimphu
Ustrój polityczny	monarchia konstytucyjna
Głowa państwa	król Jigme Khesar Namgyal Wangchuck
Szef rządu	premier Lyonpo Khandu Wangchuk
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	128. na świecie 47 000 km² 1%
Liczba ludności  • całkowita (2005)  • gęstość zaludnienia	142. na świecie 2 232 2911 47 osób/km²
Jednostka monetarna	ngultrum (BTN)
Strefa czasowa	UTC +6
Hymn państwowy	Druk tsendhen
Kod ISO 3166	BT
Domena internetowa	.bt
Kod samochodowy	BHT
Kod telefoniczny	+975
1kwestionowane

Spis treści 1 Geografia 2 Historia 3 Ustrój polityczny 4 Podział administracyjny 5 Ludność 6 Miasta Bhutanu 7 Kultura 8 Gospodarka

[edytuj] Geografia

Bhutan jest górzystym krajem bez dostępu do morza leżącym we wschodniej części Himalajów, pomiędzy Tybetem w Chinach na północy, a indyjskimi stanami Assam i Bengal Zachodni na południu i wschodzie i Sikkim na zachodzie. Na północy wznoszą się Himalaje Wysokie osiągające wysokości powyżej 7300 m n.p.m. (najwyższy szczyt Kula Kangri 7553 m), które obniżają się w kierunku południowym tworząc Himalaje Małe, poprzecinane żyznymi dolinami rzek: m.in. Sankosz i Manas.

Klimat zwrotnikowy wilgotny, monsunowy; tropikalny na południu, chłodne zimy i gorące lata w dolinach, ostre zimy i chłodne lata w Himalajach.

Góry do 3500 m są pokryte lasami zajmującymi ponad 50% powierzchni kraju. Powyżej 3500 m występują łaki alpejskie i wieczne śniegi.

[edytuj] Historia

Początki historii Bhutanu są mało znane, lecz odnalezione kamienne narzędzia i megality wskazują, że tereny te zamieszkane były już między XX a XV wiekiem p.n.e..
W VIII wieku indyjski misjonarz Guru Rinpoche (Padmasambhava) rozpowszechnił w Bhutanie buddyzm. Do początku XVII wieku Bhutan nie stanowił jednolitego państwa, tylko był złożony z wielu drobnych, wzajemnie zwalczających się prowincji.

Shabdrung Ngawang Namgyal, lama przybyły w 1616 roku z Tybetu doprowadził do zjednoczenia kraju, wprowadził system dwuwładzy świeckiej i religijnej oraz stworzył system ufortyfikowanych klasztorów. Po śmierci Shabdrunga w 1651 kraj ponownie był szargany wojnami domowymi. W 1772 Bhutan po raz pierwszy został zaatakowany przez Brytyjczyków. Wielka Brytania zaatakowała ponownie w 1864 roku i po 5 miesięcznej walce, w 1865 podpisano pokój na mocy, którego Bhutan został zmuszony do zrzeczenia się części terytorium na południu, otrzymując jednak w zamian coroczną rekompensatę.

17 grudnia 1907 roku zgromadzenie reprezentantów mnichów buddyjskich, urzędników i ludności wybrało pierwszego dziedzicznego króla, którym został popierany przez Brytyjczyków Ugyen Wangchuck, kończąc tym samym system dwuwładzy. W 1910 król podpisał układ z Wielką Brytanią, w którym zgodził się na objęcie kraju brytyjskim protektoratem w zamian za podwojenie rekompensaty.
Po odzyskaniu niepodległości przez Indie w 1947, w 1949 został podpisany bhutańsko-indyjski traktat o przyjaźni, na mocy którego zaanektowane przez Brytyjczyków bhutańskie prowincje zostały zwrócone, a Indie zobowiązały się prowadzić politykę obronną i zagraniczną Bhutanu i pomagać mu gospodarczo. Trzeci bhutański król, panujący od 1953 Jigme Dorji Wangchuck otworzył kraj na świat i doprowadził do przyjęcia w 1971 do ONZ.

[edytuj] Ustrój polityczny

Dziedziczna monarchia konstytucyjna; głową państwa jest król (Druk Gyalpo), który zgodnie z reformami wprowadzonymi w 1998 może być odwołany głosami 2/3 150-osobowego Zgromadzenia Narodowego (Tshogdu).

Jednoizbowe Zgromadzenie Narodowe jest wybierane na 3 lata i składa się z 3 kategorii członków:

• 105 przedstawicieli 20 bhutańskich prowincji
• 10 przedstawicieli klasztorów buddyjskich
• 35 przedstawicieli mianowanych przez króla

Zgromadzenie zbiera się 2 razy w roku, lecz przewodniczący zgromadzenia może zwoływać nadzwyczajne sesje w szczególnych wypadkach. Rozporządzenia króla i rządu są zatwierdzane przez zgromadzenie zwykłą większością głosów.

Rada Ministrów, której przewodniczy Prezes Rady Ministrów, jest mianowana przez króla i zatwierdzana przez Zgromadzenie Narodowe na 5-letnią kadencję.

Kraj podzielony jest na 20 prowincji zwanych Dzongkhag. Przewodniczący prowincji (Dzongdag) jest wybierany w powszechnych wyborach na okres 3 lat. Od 1988 utworzono składające się z 4 prowincji strefy, kolejny szczebel władzy samorządowej. Na czele strefy stoi Chichab, który jest organem zwierzchnim w stosunku do szefów prowincji. Każda z prowincji jest podzielona na bloki składające się z kilku wsi. Na czele bloku stoi Gup, którego rolą jest przekazywanie mieszkańcom rozporządzeń rządu.

Bhutan podpisał w 1949 traktat z Indiami, na podstawie którego jest politycznie nadzorowany przez Indie, a te odpowiedzialne są za jego obronę.

[edytuj] Podział administracyjny

Bhutan jest podzielony na 20 prowincji zwanych Dzongkhag:

[edytuj] Ludność

Szacowana przez CIA Worldfactbook wielkość populacji na 2 232 291 mieszkańców jest kwestionowana. Z oficjalnego spisu mieszkańców sporządzonego w 2003 przez rząd Bhutanu wynika, że kraj ten zamieszkuje 734 340 obywateli. Tak znaczna różnica wynika z faktu, że CIA aktualizuje o wskaźnik przyrostu naturalnego dane przekazane na początku lat 70. XX wieku przez rząd Bhutanu Organizacji Narodów Zjednoczonych. Uważa się, że Bhutan zawyżył wówczas liczbę mieszkańców, aby zostać przyjętym do tej organizacji (do ONZ mogły wówczas zostać przyjęte jedynie państwa, których liczba mieszkańców przekraczała 1 mln), a podawane dziś informacje są bliższe prawdzie.

Gęstość zaludnienia wynosi 45 osób na km² co oznacza, że Bhutan jest jednym z najmniej zaludnionych państw Azji. 20% mieszkańców Bhutanu mieszka w małych miasteczkach głównie na południu i w centrum kraju. Największym miastem jest stolica Thimphu, która zamieszkuje 50 tys. mieszkańców, innymi większymi miastami są Paro i Phuentsoling.

Wśród mieszkanców Bhutanu dominującą grupą jest Ngalop osadzona głównie na zachodzie kraju i Scharchop, którzy związani są ze wschodem Bhutanu, reszta to Nepalczycy i Hindusi.

Narodowym językiem jest dżongkha i jest obok angielskiego językiem oficjalnym. Pismo jest nazywane chhokey i jest bardzo podobne do pisma tybetańskiego. Rząd klasyfikuje 19 dialektów dżonkgha. Lepcha jest używany na zachodzie, tshangla na wschodzie, język nepalski jest szeroko używany na południu.

Odsetek ludności umiejącej czytać i pisać w Bhutanie wynosi tylko 42,2% (56,2% mężczyzn i 28,1% kobiet). U dzieci w wieku 14 lat i młodszych odsetek ten wynosi 39,1%, u osób w wieku 15-59 lat 56,9% a u osób powyżej 60 lat tylko 4%. Średnia wieku populacji wynosi 20,4 lat. Średnia długość życia wynosi 62,2 lat (61 dla mężczyzn i 64,5 dla kobiet). Na 100 kobiet przypada 107 mężczyzn.

[edytuj] Miasta Bhutanu

• Jakar
• Mongar
• Paro - w Paro znajduje się międzynarodowe lotnisko
• Punakha - stara stolica
• Phuentsholing
• Samdrup Jongkhar
• Thimphu - największe miasto w Bhutanie, stolica
• Trashigang
• Trongsa
• Bumthang - kulturowe centrum Bhutanu

[edytuj] Kultura

Dzięki ukształtowaniu terenu Bhutan nie był podatny na zewnętrzne wpływy kulturowe. Długo utrzymywano tu politykę srogiego izolacjonizmu zarówno kulturalnego jak i ekonomicznego, aby zachować dziedzictwo kraju i odrębność. Jeszcze w ostatnich dekadach dwudziestego wieku tylko nieliczni cudzoziemcy mogli odwiedzać Bhutan, dzięki czemu pomyślnie zachował on swoją tradycję i obyczaje.

Bhutańskie dziedzictwo opiera się przede wszystkim na starożytnej kulturze tybetańskiej i na buddyzmie. Dżongkha i sharchop, najczęściej używane języki, są blisko spokrewnione z tybetańskim, a tybetańscy mnisi czytają i piszą starożytną odmiana języka tybetańskiego.

Tradycyjnym strojem mężczyzn jest gho, a kobiet kira.

Istotnym aspektem kultury jest bardzo rozpowszechnione łucznictwo - bhutański sport narodowy. Zawodom towarzyszą różnego rodzaju uroczystości. Współzawodniczą ze sobą wsie i miasteczka.

Drugim sportem narodowym jest digor, dyscyplina podobna do pchnięcia kulą. Piłka nożna w Bhutanie staje się coraz popularniejszym sportem. W 2002 reprezentacja Bhutanu w piłce nożnej rozegrała w Thimphu mecz z drużyną Montserratu, wygrywając go 4:0.

Rigsagar jest nowym stylem popularnej w Bhutanie muzyki, granej zarówno na tradycyjnych jak i elektrycznych instrumentach.

Charakterystyczną budowlą w Bhutanie jest dzong.

[edytuj] Gospodarka

Zdecydowana większość mieszkańców czynnych zawodowo jest zatrudniona w rolnictwie i leśnictwie (ok. 91%). Uprawia się głównie ryż, pszenicę i bawełnę.

W 1967 została wydana pierwsza gazeta Bhutańska - Kuensel.

Obecnie w Bhutanie jest 15 tys. użytkowników Internetu i 23 tys. posiadaczy telefonów komórkowych. Są również kanały radiowe m.in. Bhutan Broadcasting Service. Bhutański lama Dzongsar Jamyang Khyentse Rinpoche znany jest jako reżyser, który napisał scenariusz filmów The Cup (1999) i Podróżnicy i Magicy (2003).

To jest tylko zalążek artykułu związanego z Bhutanem. Jeśli możesz, rozbuduj go.