Himalaje
Z Wikipedii
Himalaje to najwyższe góry na naszej planecie, określane mianem dachu świata, przez tysiące lat wzbudzały respekt i lęk. Przypisywano im znaczenie religijne. Przyciągają wielu śmiałków, podróżników i naukowców, ponieważ odwieczna pasja pcha człowieka do odkrywania terenów niedostępnych, owianych tajemnicą.
Łańcuch Himalajów leży w południowej Azji, ma ponad 2,5 tys. km długości i około 250 km szerokości. Rozciąga się na terenach należących do Pakistanu, Indii, Chin (Tybetu), Nepalu i Bhutanu. Składa się z trzech głównych pasm: Wielkie Himalaje, Małe Himalaje i Siwalik. Szczyty przekraczające 8000 m n.p.m. tworzą Wielkie Himalaje, w których najniższe przełęcze przeważnie leżą powyżej 4000 m n.p.m. Od wschodu pasmo to ogranicza dolina Brahmaputry, a od zachodu - Indusu. Wierzchołki Małych Himalajów sięgają średnio 2400 m n.p.m., tylko na zachodzie 4000 m n.p.m. Najniższe pasmo Siwalik ciągnie się wzdłuż całego systemu od Brahmaputry do Indusu, a jego wysokość nie przekracza 2000 m n.p.m.
Spis treści |
[edytuj] Budowa geologiczne
Zasadnicze wypiętrzenie Himalajów nastąpiło w oligocenie, w czasie orogenezy alpejskiej. Składają się z kolejnych, równoległych luków o wysokości zwiększającej się ku północy, zbudowanych ze skał krystalicznych, w przeważającej części z granitów i gnejsów. Zachodzi tu gwałtowna erozja, rozwijają się zwłaszcza gigantyczne obrywy i osuwiska górskie.
[edytuj] Klimat
Himalaje oddzielają Nizinę Hindustańską od Wyżyny Tybetańskiej. Południowe stoki gór są pod wpływem oddziaływania okresowo wiejących wiatrów - monsunów. W lecie występują tu obfite opady. Z kolei północne stoki znajdują się w strefie oddziaływania klimatu zwrotnikowego, chłodnego i suchego. Wysoko w górach mrozy przekraczają -25°C w lecie, a zimą temperatura spada odo -40°C. Często występują huraganowe wiatry o prędkości nawet 150km/h i gwałtowne załamania pogody.
[edytuj] Piętra roślinne
U podnóża gór ciągną się suche sawanny i lasy iglaste, a następnie nieco bujniejsze liściaste. W części wschodniej do wysokości 1000 m stoki porasta wilgotny i bagnisty las o charakterze dżungli, zwany terajem, dostarczający cennego drewna z drzewa sal. Wyżej rozpoczyna się strefa lasu zwrotnikowego z bambusami, palmami i drzewiastymi paprociami. Od 2000 m zaczynają się lasy liściaste z dębami, magnoliami, kasztanami, klonami i wawrzynami. Powyżej 2600 m zaczynają przeważać drzewa iglaste, m.in. sosny i cedry himalajskie. Od 3500 do 4000 m rozciąga się piętro rododendronów i karłowatych jałowców oraz hal wysokogórskich. Granica wiecznego śniegu leży na wysokości 4500 m (po stronie południowe) i 6000 (po stronie północnej).
[edytuj] Lodowce
Ogółem lodowce zajmują w Himalajach powierzchnię 33 tysięcy kilometrów kwadratowych. Masa lodu ma objętość około 6,6 tysięcy kilometrów sześciennych. Lodowce występują głównie wokół wielkich masywów i najwyższych szczytów górskich. Ich jęzory są zwykle krótkie. Najdłuższe mają lodowce Gangotri i Zema (26km) oraz Rongbuk - lodowiec zlegający północne stoki Mount Everestu. Rozległe pola firnowe występują rzadko, ponieważ stromizna stoków uniemożliwia gromadzenie się firnu. Wody z topniejących lodowców zasilają wielkie rzeki - Ganges, Indus i Brahmaputrę.
[edytuj] Zdobywcy Himalajów
Wyprawy zazwyczaj organizuje się wiosną bądź jesienią. Zimą wspinaczka jest wyjątkowo trudna. Największe sukcesy o tej porze roku odnieśli Polacy: pierwszy raz Mount Everest w zimie (17 lutego 1980 roku) zdobyli Krzysztof Wielicki i Leszek Cichy. Marzeniem każdego himalaisty jest zdobycie Korony Himalajów czyli 14 ośmiotysięczników, z których aż 10 wznosi się w Himalajach, a pozostałe cztery w Karakorum. Jako pierwszemu udało się to w 1986 roku Reinholdowi Messnerowi. O palmę pierwszeństwa ścigał się on z Jerzym Kukuczką, który Koronę Ziemi zdobył niecały rok później, za to wchodził nowymi, trudniejszymi drogami, również zimą. Jerzy Kukuczka zginął w 1989 roku podczas próby przejścia południowej ściany Lhotse. Najsłynniejszą ze wspinających się Polek była Wanda Rutkiewicz, która jako pierwsza Europejka i trzecia kobieta na świecie weszła na Mount Everest w 1978 roku. Zginęła w czasie wyprawy na swój ósmy ośmiotysięcznik - Kanczendzongę - w maju 1992 roku.
