Baia Mare
Z Wikipedii
Współrzędne: 47°43'00" N 023°20'00" E
| Baia Mare | |||
|
|||
| Państwo |  Rumunia |
||
| Okręg | Maramureş | ||
| Mer | Cristian Anghel | ||
| Powierzchnia | 235,73 km² | ||
| Położenie | 47°43' N 23°20' E |
||
| Populacja (2002) • liczba ludności • gęstość |
137 976 585 os./km² |
||
| Nr kierunkowy | 262 | ||
Położenie na mapie |
|||
| Strona internetowa miasta | |||
Baia Mare (nazwa oznacza po polsku "Wielką Kopalnię", węg.: Nagybánya, niem: Frauenbach) stolica i największe miasto okręgu Maramureş w Transylwanii, Rumunia; 148.263 mieszkańców.
Wśród mieszkańców dużą liczbę stanowią Węgrzy, w 1992 r. tworzyli 17,5% ludności miasta, choć jest to liczba ciągle malejąca. W 1910 r. stosunek procentowy wyglądał następująco: Węgrzy - 64,8% mieszkańców, Rumuni - 33,7%, Niemcy - 1,2%.
[edytuj] Historia
W czasie epoki brązu tereny wokół Baia Mare stanowiły królestwo Traków, z których później wywodzili się Dakowie. Były też częścią dużego państwa Daków stworzonego przez Burebistę. Najstarsze wzmianki na temat miasta pochodzą z roku 1142, kiedy to węgierski król Geza II sprowadził tutaj niemieckich osadników. Nazwa tego osiedla brzmiała po niemiecku Frauenbach (węg. Asszonypataka, łac. Rivulus Dominarum) i oznaczała "Rzekę Kobiet". Jednak najcenniejszy dokument to akt lokacyjny miasta wydany przez króla Ludwika Węgierskiego w 1347 r.
W 1411 roku węgierski król zamienił miasto za Belgrad z Djuradjem Brankovićem, księciem Serbii (między 1411 a 1521 rokiem Belgrad był węgierską twierdzą graniczną). Dokument z tego roku mówi o Mennicy w Baia Mare jako o jednej z najstarszych i najsłynniejszych w Siedmiogrodzie.
W 1446 kopalnie i zwierzchność nad Baia Mare przypadły w udziale rodowi Hunyadi jako nagroda za bohaterstwo Jana Hunyadia w bitwach przeciwko najeźdźcom tureckim. Jan Hunyadi ufundował katedrę św. Stefana, z której do dziś przetrwała jedynie Wieża św. Stefana, która pozostaje charakterystycznym miejscem miasta.
W 1469 król Maciej Korwin nadał miastu prawo do rozwijania swojego systemu murów obronnych i baszt, wzmocnionego głębokimi fosami i palisadami strzegącymi przed najeźdźcami. Dzięki temu Baia Mare stała się imponującą fortecą.
W 1567 miasto zostało zaanektowane przez Jana Szigmonda, księcia Siedmiogrodu.
W 1600 roku, jako oznaka wdzięczności za anulowanie wielu miejskich długów, dzierżawca kopalnii, Felician Herbstein, rozkazał wybić złotą monetę z wizerunkiem Michała Walecznego, wojewody Wołoszczyzny. Kolekcjonerzy uważają że ta oneta ma ogromną wartość numizmatyczną.
W latach 1605 - 1606, 1621 - 1629 oraz 1645 - 1648 miasto i okolice stanowiły częsć Księstwa Wołoszczyzny. Od XVI stulecia mistao oficjalnie otrzymało nazwę Nagybánya.
W 1703 roku legendarny banita Pintea Viteazul był świadkiem, obok Franciszka II Rakoczego, odzyskania miasta z rąk Habsburgów Austriackich podczas powstania chłopskiego.
W roku 1889 wydana została pierwsza gazeta po rumuńsku - "Gutinul" - poruszająca problemy społeczne, ekonomiczne i kulturalne. W 1910 roku miasto liczyło 12877 mieszkańców: 9992 (77,6%) Węgrów, 2677 (20,8%) Rumunów, 175 (1,4%) Niemców.
Od 1919/1920 roku (Traktat z Trianon) do 1940 (Drugi Arbitraż Wiedeński), Baia Mare była częścią Królestwa Rumunii, a w latach 1940-1944 Węgier. Traktat Paryski po II wojnie światowej przywrócił miasto Rumunii. W latach 1952 - 1960 Baia Mare leżała w Regionie Baia Mare, 1960 - 1968 w Regionie Maramureş, a od 1968 w hrabstwie Maramureş.
30 stycznia 2000 roku tama otaczająca staw z rudą zarządzana przez firmę Aural SA pękła. W rezultacie 100,000 metrów sześciennych substancji rozlało się do otoczenia, a zawierało 50 do 100 ton związków cyjanków.
[edytuj] Zabytki
Wśród zabytków i obiektów wartych zobaczenia należy wymienić m.in.:
- Muzeum mineralogiczne
- Muzeum sztuki współczesnej i folkloru
- Tzw. Wieża Stefana
- Wieża Rzeźników (Turnul Macelarilor)
