Aung San Suu Kyi

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

Hovudartikkel: Myanmar

Daw Aung San Suu Kyi (fødd 19. juni 1945 i Rangoon Myanmar) er ein forkjempar for demokrati og ikkjevaldeleg motstand mot militærregimet i Myanmar. Ho er vinnar av Raftoprisen og Shakarovprisen i 1990 og Nobels Fredspris i 1991.

[endre] Politisk påverknad

Aung San Suu Kyi er dotter av General Aung San, mannen som forhandla om fridom frå britane i 1947 og som vart myrda av politiske motstandarar i 1948. Suu Kyi er vokse opp i London, og har utdanning frå Universitetet i Oxford. Der traff ho Michael Aris som ho seinare gifta seg med. Dei fekk to sonar, Alexander og Kim.

Suu Kyi vendte attende til Myanmar i 1988 for å pleie si sjuke mor. På denne tida var landet prega av sterk uro og demonstrasjonar mot sosialiststyret. Generalen som hadde sete med makta sidan 1962, Ne Win, gjekk av, berre for å bli erstatta av militærjuntaen SLORC. Suu Kyi vart raskt trukke inn i opposisjonsrørsla og då motstandspartiet NLD (National League for Democracy) vart danna i 1988, var det med ho som generalsekretær. Sidan ho var dotter av frigjeringshelten Aung San vart ho raskt eit populært andlet - første gongen ho tala offentleg fekk ho over 500000 tilhøyrarar. Dette i tillegg til at ho er sterkt påverka av Mahatma Gandhi sin ikkjevaldelege filosofi, har gjort ho til ein populær figur også internasjonalt. NLD med ho i spissen, kjempa for demokratisering av Myanmar, med det resultatet at ho vart sett i husarrest i 1989. Ho avslo tilbudet om å sleppe fri dersom ho forlot landet.

[endre] Husarrest i Myanmar

I 1990 lyste juntaen ut nasjonalt val, og NLD vann med 83% av stemmene. Dette villa gjort Suu Kyi til statsminister, om ikkje juntaen hadde annullert resultatet og nekta ho og alle andre folkevalde, å tre inn i posisjonane sine. Dette førte til internasjonale protestar og Suu Kyi vann både Raftoprisen (1990), Sakharovprisen (1990) og Nobels Fredspris (1991). Den sist nemnde var på 1,3 millionar dollar, og desse pengane brukte Suu Kyi til å opprette eit helse- og utdanningsfond for det burmesiske folket. Ho fekk aldri motta Fredsprisen personleg, den eldste sonen hennar tok imot den på hennar vegne.

Ho vart sett fri frå husarresten i juli 1995, men vart samstudes gjort klar over at dersom ho forlot landet, villa ho bli nekta innreiseløyve attende til Myanmar. Då mannen hennar, Michale Aris fekk diagnosen prostatakreft i 1997, vart han nekta visum til Mynamar, og han døydde i 1999 utan at dei fekk sjå kvarandre. Ho er framleis skild frå barna sine, som bor i Storbritannia.

Ho vart stadig nekta å samtale med partikollegene sine, og i september 2000 vart ho sett i husarrest igjen. 6. mai 2002 vart ho igjen sett fri etter 噙emmelege samtalar mellom juntaen og FN. Ein talsmann for regjeringa sa at Suu Kyi igjen kunna gå fri fordi dei var 'sikre på at vi kan stole på kvarandre'. Aung San Suu Kyi erklærte at dette var 'ein sy soloppgang for landet'. Men allereie 30. mars 2003 vart konvoien hennar angrepe av pøblar støtta av regimet, i Depayin, ein landsby nord i landet. Mange av kollegene hennar vart drepne eller såra. Suu Kyi flykta frå staden, hjulpe av sjåføren sin, Ko Kyaw Soe Lin, men dei vart arresterte i Ye-U. Ho vart fengsla i Inseinfengselet i Yangon. Etter ein kirurgisk operasjon i september samme året, vart ho sett under husarrest.

[endre] Internasjonal stønad

Det internasjonale presset på Myanmar er sterkast frå USA, som seinast i august 2005 fornya sin årelange handelsblokkade, og FN, som stadig kjem med uttalar om at landet må betre villkåra for frivillige hjelpeorganisasjonar som er til stades der. Dei samme har uttala at dei støttar opp om Aung San Suu Kyi sitt arbeid og at ho må frigjerast. Dei fleste landa i Europa støttar meir eller mindre aktivt opp om denne haldninga. EU har oppfordra medlemslanda sine til handelsboikott, men krev det ikkje. Storbritannia lanserte i 2004 ein kampanje mot å feriere i Myanmar, og dette er i tråd med Suu Kyi sine eigne uttaler om at verken turisme eller investeringar i Myanmar kan forsvarast moralsk på noverande tidspunkt.

17. juni 2005 var det demonstrasjonar utanfor dei burmesiske ambassadane i fleire land over heile verda i samband med Aung San Suu Kyi sin 60-årsdag. Demonstrantane forlangte at ho vart sett fri, og dei fekk internasjonal merksemd. Rockeband som U2, R.E.M. og Coldplay har ved fleire høve uttrykt sympati og støtte for fridomsikonet og på den måten skapt merksemd rundt personen Aung San Suu Kyi og situasjonen i Myanmar.