Zeppelin (luchtschip)
De zeppelin (genoemd naar graaf Ferdinand von Zeppelin) is een stijf, sigaarvormig luchtschip bestaande uit een lichtgewicht (aluminium) skelet met daarin zakken die zijn gevuld met een licht gas. Deze zakken, de zgn. draaggascellen werden in de meeste zeppelins gevuld met het uitermate lichte doch zeer brandbare waterstof. Het skelet is door een stoffen bekleding beschermd tegen weersinvloeden. Onder het skelet hangen een commandogondel en een aantal motoren voorzien van propellers waardoor het zich actief kan verplaatsen. Door deze motoren is een zeppelin veel minder afhankelijk van de wind dan een ballon. Aan de staart van de zeppelin bevinden zich de hoogte- en richtingroeren. De passagiersverblijven bevinden zich ofwel in een aparte gondel onder het midden van de romp of zijn gecombineerd met de commandogondel. In latere zeppelins bevonden de passagiersverblijven zich in het inwendige van de romp waardoor de zeppelin een betere stroomlijn kreeg. Het grote verschil tussen zeppelins (stijve luchtschepen) en slappe luchtschepen is dat de vorm van de romp door het skelet niet afhankelijk is van de gasdruk in de draagcellen. In de praktijk worden de slappe luchtschepen ook wel zeppelin genoemd.
 De Graf Zeppelin |
Waterstof, dat werd gebruikt als vulling, is extreem brandbaar. Men wilde het liever vervangen door helium, dat onbrandbaar is. Het drijfvermogen van helium is 8 procent minder dan van waterstof. Het grootste bezwaar was echter dat helium alleen door de Verenigde Staten geleverd kon worden, en de Amerikanen weigerden het gas te leveren omdat ze er in het interbellum niet van overtuigd waren dat het gas alleen voor vredelievende doeleinden gebruikt zou worden.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
Graaf Ferdinand von Zeppelin lijkt interesse te hebben opgevat in het ontwerp van een "bestuurbare ballon" na de Frans-Duitse oorlog van 1870-71, waar hij tijdens het beleg van Parijs zag dat de Fransen met ballonnen de stad verlieten. Ook had hij militair gebruik van een dergelijk luchtschip gezien tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog, waarin hij als militair waarnemer aan de kant van de Unie deelnam.
Na zijn vervroegde pensionering uit het leger in 1890 begon hij aan het project te werken. Hij baseerde zich op het ontwerp van de Kroaatse uitvinder David Schwartz. Op 31 augustus 1895 verkreeg hij een patent waarin de meeste van de eigenschappen van de zeppelin al opgenomen waren. Een idee uit het patent om diverse ballonnen als een trein aan elkaar te koppelen is echter nooit gerealiseerd. In het patent werd gesproken over een "Lenkbarer Luftfahrzug" (bestuurbare luchttrein).
Het comité waaraan hij zijn plannen in 1894 voorlegde toonde weinig belangstelling, waardoor de graaf op zichzelf was aangewezen om het project te realiseren. In 1898 richtte hij het Gesellschaft zur Förderung der Luftschiffahrt (maatschappij ter bevordering van de luchtscheepsvaart), waarbij hij zelf meer dan de helft van het kapitaal van 800.000 Mark inbracht. Hij delegeerde de technische verwezenlijking aan de ingenieurs Theodor Kober en Ludwig Dürr.
[bewerk] LZ1
In 1899 begon de constructie van de eerste Zeppelin in een drijvende montagehal op het Bodenmeer nabij Friedrichshafen. De keuze van deze locatie was om het opstijgen te vereenvoudigen. De hal was namelijk op de wind te draaien.
Het prototype LZ1 (Luftschiff Zeppelin) had een lengte van 128 m, werd aangedreven door twee 14,2 pk (10,6 kW) Daimler motoren en werd in evenwicht gehouden door een gewicht tussen voor- en achtersteven te verplaatsen.
De eerste vlucht van een Zeppelin vond plaats op 2 juli 1900. De vlucht duurde slechts 18 minuten, waarna de LZ1 moest landen nadat het mechanisme voor de verplaatsing van het gewicht t.b.v. het verkrijgen van de juiste balans afbrak. Na reparatie bewees de techniek haar mogelijkheden in diverse vluchten, waarin het snelheidsrecord van het Franse luchtschip La France van 6 m/s werd overtroffen met maar liefst 3 m/s. Maar dit was onvoldoende om investeerders te overtuigen. De graaf had onvoldoende middelen om de ontwikkeling voort te zetten en het prototype werd gedisassembleerd. Ook werd de fabriek gesloten.
[bewerk] LZ2
Hoofdzakelijk dankzij de steun van luchtvaart-enthousiastelingen kregen de plannen van von Zeppelin een tweede (en derde) kans en kon een redelijk betrouwbare technologie worden ontwikkeld. Pas daarna kondern luchtschepen worden ingezet voor de burgerluchtvaart en voor militair gebruik.
Dankzij giften, de opbrengst van een speciale loterij, overheidsinvesteringen en nog 100.000 Mark van graaf von Zeppelin zelf kon de LZ2 gebouwd worden, die op 17 januari 1906 opsteeg voor haar eerste en laatste vlucht. Nadat beide motoren uitvielen moest het luchtschip in de bergen van Allgäu landen, waar het provisorisch aangemeerde luchtschip door een storm onherstelbaar werd beschadigd.
[bewerk] LZ3
Haar opvolger LZ3, waarin alle nog bruikbare delen van de LZ2 waren verwerkt, werd de eerste echt succesvolle zeppelin. In 1908 had het 4398 km afgelegd tijdens 45 vluchten. De Duitse krijgsmacht toonde nu belangstelling voor deze techniek. De LZ3 werd gekocht door het leger en hernoemd naar Z I. Tot 1913 was deze zeppelin in gebruik als opleidingsschip. Tegen deze tijd was het technisch verouderd en werd de Z I buiten gebruik gesteld.
[bewerk] LZ4
Het leger wilde ook de LZ4 aanschaffen, maar eiste eerst een demonstratie om te kunnen vaststellen dat het luchtschip in staat was gedurende 24 uur in de lucht te blijven. Tijdens deze demonstratie werd een tussenlanding in Echterdingen bij Stuttgart gemaakt, waar het in de middag van 5 augustus 1908 door een storm van zijn ankers werd losgeslagen en in een boom terechtkwam. In de hieropvolgende brand verging de LZ4. Hoewel niemand ernstig gewond raakte, moesten twee technici die aan de motoren werkten, een flinke sprong maken.
Dit incident had het einde kunnen zijn van het zeppelinproject, ware het niet dat één van de toeschouwers van het ongeluk spontaan een inzameling hield die een opbrengst van 6.096.555 Mark opleverde. Van dit geld konden de Luftschiffbau Zeppelin GmbH en een zeppelin-stichting worden opgericht. Zo herrees het zeppelinproject niet alleen als een phoenix uit zijn as, maar kreeg het ook een stevige financiële basis.
[bewerk] Eerste Wereldoorlog
Tijdens de Eerste Wereldoorlog zette het Duitse leger zeppelins in om Engeland (Londen en het omliggende land) te bombarderen. Er zijn honderden missies geweest waarbij tienduizenden kilo's bommen op Engeland en andere vijandelijke gebieden zijn afgeworpen vanuit Duitse zeppelins.
Omdat de Britse verdedigers al snel bedreven raakten in het in brand schieten van deze grote en kwetsbare luchtschepen bleken bombardementen vanuit luchtschepen niet bijzonder effectief. Toch bereikten de vluchten hun doel: angst zaaien onder de bevolking. Van deze angst werd weer gebruikgemaakt om vrijwilligers te rekruteren, zie de poster.
[bewerk] Dienstregeling
Ten tijde van de eerste luchtschepen, in het begin van de 20e eeuw, ontstond er een uitgebreide dienstregeling van vluchten over de Atlantische Oceaan die echter aan populariteit inboette door de vele rampen met neerstortende en in brand vliegende luchtschepen. Toen op 6 mei 1937 de met waterstof gevulde zeppelin Hindenburg (LZ-129) tijdens de landing te Lakehurst (in New Jersey, in de buurt van New York, Verenigde Staten) in brand vloog, waarbij 36 mensen omkwamen waaronder kapitein Lehmann, besloot men de overgebleven schepen uit de vaart te nemen en de productie stop te zetten.
[bewerk] Zeppelin NT
Na de successen van Amerikaanse blimps, slappe sigaarvormige luchtballonnen, zijn er al decennia lang vergevorderde plannen om de luchtschepen opnieuw in gebruik te gaan nemen. Zeppelin NT (waarbij NT staat voor New Technology) is een moderne variant die zijn oorsprong heeft in de oude Zeppelin-fabrieken en waarmee sinds enige jaren commercieel rondvluchten worden gemaakt. De zeppelin NT luchtschepen zijn van het semi-rigid-type
Op 1 augustus 2005 vloog een 75 meter lange Zeppelin naar Amsterdam en landde in de haven. Het luchtschip werd ingescheept om naar Zuid-Afrika te worden vervoerd. Daar vliegt het nu rond op zoek naar diamanten.
[bewerk] Belangrijke zeppelins
- zie ook: Lijst van zeppelins (overzicht van alle zeppelins van het ‘Gesellschaft zur Förderung der Luftschiffahrt’, het bedrijf van Ferdinand von Zeppelin)
| productienummer | naam of nummer | waarvoor gebruikt | eerste vlucht | levensloop |
| LZ126 | USS Los Angeles | Oorlogsbetaling door de Duitsers | 4 september 1923 | Buiten dienst in 1932; gesloopt in 1939 |
| LZ129 | Hindenburg | Passagiersvluchten | 26 maart 1936 | Gebaseerd op de Britse R101. De Hindenburg is het grootste luchtvaartuig ooit gebouwd.
Neergestort bij Lakehurst, New Jersey op 6 mei 1937. |
[bewerk] Zie ook
Thema Zeppelin : Ferdinand von Zeppelin, Luftschiffbau Zeppelin en DELAG.
