Witlof

Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Magnoliophyta (Bedektzadigen)
Klasse:	Magnoliopsida (Tweezaadlobbigen)
Orde:	Asterales
Familie:	Asteraceae (Composietenfamilie)
Geslacht:	Cichorium (Cichorei)

Soort

Cichorium intybus var. foliosum

opzetten wortels voor de trek van witlof

Witlof (Nederland) of witloof (Vlaanderen), (Cichorium intybus var. foliosum) is een bladgroente die in het donker wordt geteeld. In het licht wordt de krop door chlorofyl vorming namelijk groen. De afgesneden (afgebroken) krop kan rauw dan wel gekookt gegeten worden. Witlof wordt ook wel Brussels lof genoemd.

Witlof behoort tot de cichoreiachtigen, waar onder andere ook roodlof en andijvie (Cichorium endivia var. latifolium) toe behoren.

[bewerk] Smaken verschillen

Vroeger werd witlof wel eens zeer bitter gevonden. Sommige mensen, vooral kinderen, houden niet van deze bittere smaak van witlof. Er zijn tegenwoordig (2005) witlofrassen die niet of bijna niet bitter zijn. Andere mensen houden juist erg van de bittere smaak van witlof. In rauwe witlof komt de bittere smaak niet naar voren.

Witlof kan rauw gegeten worden als salade met stukjes appel en andere rauwkostgroentes en fruit. Andere bereidingsmethoden zijn gekookt, gebakken of gegratineerd met bijvoorbeeld ham en/of kaas of met een sauce Hollandaise als "witlof á la crème". Door witlof te koken met naast water wat melk wordt de bittere smaak verzacht.

[bewerk] Teelt

Witlof is tweejarig. In het eerste jaar worden de wortelen geteeld door in mei te zaaien, waarna in de herfst de wortelen worden geoogst. Vroeger was witlof een wintergroente en gebeurde de trek met dekgrond, waarbij bovenop de wortels een laag grond werd gebracht. Er werd toen onderscheid gemaakt in een koude en een warme trek. Bij de warme trek werd de bodem onder de wortels verwarmd door onder de wortels kippengaas te leggen en hierdoor elektriciteit te laten lopen. Ook werd wel gebruikgemaakt van verwarmingsbuizen met warm water.

Tegenwoordig wordt witlof bijna het geheel jaarrond getrokken. De wortelen geoogst in september worden direct opgezet. De wortelen geoogst in oktober/november worden gekoeld bewaard. Voor de zeer late trek worden de wortelen in ijs bewaard. Vervolgens worden de wortelen in een donkere ruimte geplaatst. Eerst gebeurde dat nog boven op de grond met dekkleden eroverheen. Tegenwoordig vindt de trek op stromend water plaats. In 3 tot 4 weken groeit de witlofkrop uit.

Door de schaalvergroting van de teelt ontstaat specialisatie. De teelt van de wortels verschuift meer en meer naar akkerbouwbedrijven, die een contract hebben met een witloftrekker. De witloftrekkers zorgen voor de bewaring van de witlofwortels in koelcellen en hebben zeer grote trekcellen. De wortels worden soms over verre afstanden vervoerd, bijvoorbeeld van Noord-Frankrijk naar Friesland.

[bewerk] Geschiedenis

Witlof werd toevallig omstreeks 1830 tijdens de afscheidingsoorlog met Nederland vlakbij Brussel ontdekt toen de boer Jan Lammers in Schaarbeek de cichoreiwortels in zijn kelder onder een laagje zand verstopte en na enkele weken vaststelde dat de bittere wortels waren uitgelopen en dat de blaadjes zoet en mals smaakten. Hij kwam op het idee de witte blaadjes te verkopen als rauwe wintergroente (wit loof). De teelt verspreidde zich rond Brussel en Leuven. De kroppen ontstonden door verbetering van de teelttechniek en door veredeling. Tijdens de eerste wereldoorlog vluchtten Brabantse boeren naar Noord-Frankrijk. Zij hebben de teelt daar geïntroduceerd. De teelt is maar vrij recent in Nederland op grote schaal aanwezig (na 1970). Op dit ogenblik is (Noord)Frankrijk veruit de grootste producent, gevolgd door België en Nederland. De teelt komt in andere landen weinig voor. De groente wordt naar vrijwel alle werelddelen geëxporteerd.

[bewerk] Varianten

Witlof wordt meestal gekookt gegeten. Het kan echter ook rauw (als salade) worden gegeten, of in de oven worden bereid (bijvoorbeeld gegratineerd met ham en kaas).

De Nederlanders noemen de groente witlof, de Vlamingen spreken van witloof. De Fransen spreken meest van endives of ook chicorées witloof om de groente te onderscheiden van andijvie, dat in het frans ook 'endive' heet. In franstalig België (Brussel en Wallonië) spreekt men van chicon, een term die in Frankrijk onbekend is. De Nederlanders spreken van 'witlof trekken', de Vlamingen zeggen 'witloof forceren'.

Zie verder: Nederlandse gerechten, Belgische gerechten, Fazant à la Brabançonne.