Strafproces Saddam Hoessein
Op 19 oktober 2005 begon in Irak het strafproces tegen de voormalig dictator Saddam Hoessein die door de Verenigde Staten gevangen is genomen.
Inhoud |
[bewerk] De gevangenname
Tijdens de Tweede Golfoorlog werd Saddam Hoessein op 13 december 2003 gearresteerd door Koerdische en Amerikaanse soldaten. Tot hij op 1 juli werd overgedragen aan de op 29 juni aangetreden Iraakse interim-regering, was hij krijgsgevangene van de Coalitie. Hem worden oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide ten laste gelegd.
Op 1 juli 2004 werd hij voorgeleid aan het gerechtshof. Hij erkende de rechtbank niet en weigerde de aanklacht, die zeven punten bevatte, te ondertekenen. "Dit is allemaal theater. De echte crimineel is Bush", aldus Saddam Hussein. Toen de rechter hem vroeg zichzelf te identificeren antwoordde hij: "Ik ben Saddam Hussein al-Majid, President van de Iraakse Republiek. Ik ben nog steeds de President van de Republiek en de bezetting kan dat niet ongedaan maken".
Als Saddam Hussein schuldig wordt bevonden aan hetgeen hem in dit eerste proces zal worden verweten, kan tot de doodstraf worden beslist.
[bewerk] Het proces
Op de eerste procesdag (19 oktober) werd de aanklacht in de eerste zaak voorgelezen. Deze zaak betreft de dood van 143 inwoners van de sjiitische stad Dujail die in 1982 werden geëxecuteerd. Dit was een represaille voor een mislukte aanslag op Saddam. Het centrum van Dujail werd tevens gebombardeerd. Jarenlang werden honderden inwoners van de stad gevangen gehouden in gevangenissen en kampen in de woestijn.
Tijdens het proces weigerde Saddam Hussein zijn naam te noemen en zei: "Ik ben de President van Irak". Toen de rechter Rizgar Mohammed Amin, hem aansprak als voormalig president gaf Saddam er duidelijk blijk van het daar niet mee eens te zijn. Saddam Hussein en zijn zeven mede-aangeklaagden pleitten dat zij onschuldig waren aan de ten laste gelegde feiten.
Het proces werd vervolgens opgeschort tot 28 november omdat er, volgens de rechter Rizgar Mohammed Amin, te weinig getuigen waren komen opdagen. De advocaten van Saddam Hussein hadden om drie maanden uitstel gevraagd om zich beter te kunnen voorbereiden.
Op 20 oktober, de dag na de eerste procesdag werd de advocaat van een van Saddams medeverdachten, Awad Hamed al-Bandar, ontvoerd uit zijn kantoor. Een aantal uren later werd hij doodgeschoten teruggevonden. Op 8 november werd de advocaat van vicepresident Taha Yassin Ramadan en Abdullah Kazim Ruwayyid in Bagdad gedood door drie schutters. Ook de advocaat van een vierde medeverdachte raakte gewond. Deze laatste advocaat heeft hierop Irak verlaten.
Toen het proces op 28 november werd hervat, kwamen naast de twee ontbrekende advocaten, nog eens zes andere advocaten niet opdagen. Dit zorgde ervoor dat het process na korte tijd alweer voor een week werd onderbroken om nieuwe verdedigers aan te wijzen voor de verdachten. Tijdens de procedure maakte Saddam zich erg kwaad, aangezien hij met gebonden handen de vier trappen op moest lopen omdat de lift in de rechtbank buitengebruik was.
Ook werd op deze tweede procesdag het eerste bewijs getoond: televisiebeelden van vlak na de aanslag op Saddam. Hierop is te zien dat Saddam opdracht geeft om een aantal mensen "mee te nemen". Verder werd een video met de getuigenis van Waddah al-Sheikh de voormalige hoofd van de veiligheidsdienst van Saddam vertoond. Al-Sheikh werd vlak na de aanslag op het leven van Sadam naar Dujail gestuurd om daar opzoek te gaan naar de mogelijke daders. Hij vertelde dat het Barzan Ibrahim al-Tikriti was, de halfbroer van Saddam die ook terecht staat, die opdracht had gegeven om een groot aantal mensen op te pakken. Al-Sheikh overleed een aantal dagen nadat de video was opgenomen. [1]
[bewerk] Kritiek op het proces
Een proces als dit tegen Saddam Hussein is niet nieuw in de recente geschiedenis. Eerder waren er de processen van Neurenberg, waarin werd afgerekend met kopstukken van het Derde Rijk, waarover overigens wel wordt geschreven, dat die processen plaatsvonden in naam van de "Victor's Justice" - ofwel, dat er was geïmproviseerd met het putten uit de voorhanden zijnde rechtsbronnen, bij gebrek aan een kant-en-klaar (proces)recht.
Op het proces tegen Hussein is de kritiek denkbaar dat er, zeker internationaal, geen eenduidigheid heerst over antwoord op de vraag, naar wíens of welk recht er nu eigenlijk geprocedeerd wordt. Kort gezegd: er is ruimte voor twijfel: het is onduidelijk of er wel beroep kan worden gedaan op geldend recht dat tot zulke straf(bedreiging) strekken kan, nu er immers in Irak een rechtsorde is die nog niet van kracht was ten tijde van de daden waarvoor het dictatorschap nu terecht staat.
Daarom wordt gezocht naar internationale criteria ter berechting van plegers van misdaden tegen de mensheid; het zou namelijk kunnen blijken dat naar geldend internationaal recht het vinden van een passende straf aan de rechters is voorbehouden. Maar: of hieronder voltrekken van de doodstraf moet -of mág- worden verstaan, is onduidelijk.
(vgl.: Statute Of The International Tribunal (Adopted 25 May 1993) [2], waarin expliciet gesteld wordt dat het Tribunaal geen straf opleggen kan die gevangenisstraf overstijgt)
[bewerk] Uitspraak
Op 5 november 2006 wordt Saddam Hoessein schuldig bevonden aan de massamoord op 148 mannen in het dorp Dujail. Dat vond plaats in 1982. De oud-dictator is veroordeeld tot dood door ophanging. Naast Saddam zijn ook zijn halfbroer, Barzan Ibrahim al-Tikriti, en de voormalig Iraaks opperrechter, Awad Hamed el-Bander, veroordeeld tot de doodstraf.
| Bron(nen): |
|
R.M.Heijligers: Het proces tegen Hussein: is de doodstraf hierin een geldige strafbedreiging? Publ. Amsterdam, 19 oktober 2005 |
