Sibylle
Sibylle of sibille (Grieks Σιβύλλα, Latijn Sibylla) was in de Klassieke Oudheid de benaming voor een aantal vrouwen die, geïnspireerd door een godheid (in de regel Apollo) en daardoor in extase, spontaan en ongevraagd de toekomst voorspelden.
Homerus schijnt geen sibyllen gekend te hebben. De naam komt voor het eerst voor bij de filosoof Heraclitus en wijst, net als de wijze van profeteren, op een oosterse origine. Van de 6e tot de 4e eeuw v. Chr. kenden de Grieken slechts één sibylle, die wel op verschillende plaatsen haar activiteiten ontplooide. Dit leidde gauw tot een vermenigvuldiging van het aantal sibyllen, die ook individuele namen kregen, en de eigennaam werd een soortnaam.
Varro somt er (in zijn Antiquitates) tien op:
- de Perzische
- de Libysche
- die van Delphi (= de "Pythia")
- de Cimmerische
- die van Erythrae (Klein-Azië)
- die van Samos
- die van Cumae (hiervan zijn de namen bekend van Amalthea, Herophile, Demophile en, bij Vergilius, Deïphobe)
- die van de Hellespont
- de Phrygische
- die van Tibur (hiervan is de naam Albunea bekend)
De Sibylle van Erythrae zou aan Alexander de Grote zijn goddelijke afkomst geopenbaard hebben, die van Tibur aan keizer Augustus de komst van Jezus Christus. Door de literatuur werd de Sibylle van Cumae het beroemdst: zij zou aan de Romeinse koning Tarquinius (I of II ?) de zgn. Sibyllijnse boeken hebben verkocht, en in Vergilius' Aeneis begeleidde zij de held Aeneas op zijn tocht naar en doorheen de Onderwereld. Bij Cumae werd in 1925 een 130 m lange gang ontdekt, die leidt naar een grot die door sommige onderzoekers wordt geïdentificeerd als de grot van de Sibylle.
Afbeeldingen van sibyllen zijn in de oudheid eerder schaars (vb. op munten), maar in de religieuze kunst van de middeleeuwen en de renaissance worden zij vaak voorgesteld als vóór-christelijke tegenhangers van de Oud-Testamentische profeten. Wereldberoemd zijn de vijf sibyllen die Michelangelo uitbeeldde op het plafond van de Sixtijnse Kapel in het Vaticaan.
