Schoolpact (1958)

Het Schoolpact was een onderwijsakkoord dat op 20 november 1958 door onderhandelaars van de drie politieke partijen in België (meerderheid en oppositie) werd ondertekend. Het maakte een einde aan de zogenaamde schoolstrijd tussen de twee grote onderwijsnetten. De 32 resoluties van het schoolpact werden in wetteksten gegoten en hebben geleid tot de Schoolpactwet van 29 mei 1959.

Fundamenteel erkent het schoolpact het bestaan van de twee grote onderwijsnetten in België en waarborgt ze de bestaanszekerheid hiervan door middel van dotaties of subsidies. De twee netten bestaan uit

1. het officieel onderwijs waarbij de overheid de inrichtende macht is. In 1958 was dat de Staat, de provincie of de gemeente en men sprak respectievelijk van het rijksonderwijs, het provinciaal of het gemeentelijk onderwijs. Sinds de oprichting van de gemeenschappen is het rijksonderwijs overgedragen naar de drie gemeenschappen en heet dit vandaag het gemeenschapsonderwijs. De vroegere Rijsuniversiteit Gent, nu gewoon Universiteit Gent, wordt ook bij dit net gerekend.
2. het vrij onderwijs met een vrije particuliere inrichtende macht. De vrije scholen behoren grotendeels tot het katholieke onderwijs, maar er bestaan ook andere scholen zoals bijvoorbeeld protestantse scholen, methodescholen (Steiner- en Freinetscholen) en vrijzinnige scholen. De Katholieke Universiteit Leuven hoort tot het vrij onderwijsnet.

Het schoolpact hield voornamelijk in dat de (katholieke) vrije onderwijsnetten zich aan een vergelijkbare onderwijsreglementering onderwierpen in ruil voor subsidiëring, die vergelijkbaar is maar niet gelijk aan de financiering van de officiële netten.

Het schoolpact hield bovendien in dat er geen inschrijvingsgeld meer mocht gevraagd worden in het secundair onderwijs.

Na bijna 50 jaar heeft het schoolpact wat van zijn belang ingeboet, o.a. door het toenemende aantal 'net-overschrijdende' initiatieven op onderwijsgebied, of initiatieven die buiten de traditionele netten genomen werden. Bijvoorbeeld de groei van het aantal methodenscholen (Freinet, Steiner,...), de oprichting van een 'neutraal' Limburgs Universitair Centrum (LUC), nu Universiteit Hasselt, de fusie in 2003 van het Rijksuniversitair Centrum Antwerpen (RUCA), de Universitaire Instelling Antwerpen (UIA) en de Universitaire Faculteiten Sint-Ignatius Antwerpen (UFSIA) tot één Universiteit Antwerpen, de bundeling van opleidingen voor volwassenenonderwijs per regio ipv per net,...
Het groot aantal netoverschrijdende initiatieven heeft in 2005 tot de oprichting geleid van de ISC, (InternettenSamenwerkingsCel) op het ministerie van Onderwijs.

Er is in België een zogenaamde leerplicht, maar dat betekent niet dat jongeren verplicht naar school moeten. De ouders mogen ook zelf onderwijs organiseren voor hun kinderen. Dat huisonderwijs is niet gesubisidieerd maar wel gereglementeerd (met het oog op de controle van die leerplicht).