Pingo
Een pingo (Inuktitut voor heuvel) is een bolvormige heuvel die ontstaat in een gebied met permafrost waar de hydrostatische druk van bevriezend grondwater zorgt voor het opheffen van een laag bevroren grond.
De kern van een pingo, die soms nauwelijks kleiner is dan de totale pingo zelf, bestaat uit een lensvormig lichaam van zuiver ijs. Pingo's worden tot 90 meter hoog met een doorsnede van soms meer dan 2 kilometer en zijn meestal rond of ovaal van vorm.
Hedendaagse pingo's komen voor in continentale toendra's en bevinden zich overwegend tussen 65 en 75 graden noorderbreedte.
Door het scheuren van de bovenlaag wordt de ijslaag blootgesteld aan de zon en dan kan een krater of meer ontstaan.
[bewerk] Pingoruïne
Als het klimaat warmer wordt, bijvoorbeeld aan het einde van een ijstijd, blijft van een pingo een cirkelvormig meer of krater over die pingoruïne wordt genoemd. Veel pingoruïnes worden na het afsmelten van het ijs langzaam opgevuld met veen. Dit opvullen kan vele duizenden jaren in beslag nemen. Doordat in het water in pingoruïnes veel pollen en zaden van planten terecht komen, wordt in het veen informatie opgeslagen over de vegetatie. Deze informatie kan gebruikt worden om het klimaat dat tijdens de opvulling heerste te reconstrueren. Om deze reden zijn pingoruïnes bij kwartairgeologen erg in trek als klimaatarchieven. Pingoruïnes kunnen gedateerd worden door middel van bijvoorbeeld tephrochronologie.
In Nederland komen pingoruïnes voor in het grensgebied van Groningen, Friesland en Drenthe, ruwweg in de driehoek Haulerwijk, Drachten en Marum en in de rest van Drenthe. Een prachtig exemplaar is het Esmeer tussen Veenhuizen en Boven-Smilde. Ook de meertjes op de Kampsheide bij Balloo en in het Nieuwe Veen in Bruchterveld zijn pingoruïnes. Ook het Uddelermeer op de Veluwe is waarschijnlijk een pingoruïne.
In België komen deze pingoruïnes voor op de Hoge venen in de provincie Luik.
Een oude naam voor pingoruïnes is gletsjerkom - vroeger dacht men dat dergelijke kuilen ontstaan waren door achtergebleven brokken landijs.
Pingo is ook de naam van een populair computer- en speelhalspel uit de jaren '80.
[bewerk] Externe link
- www.hollandscheveld.nl/pingo.htm Website met animatie van het ontstaan van een pingoruïne.
