Olaf V van Noorwegen
| 1903-1991 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 |
||||||
| Koning van Noorwegen | ||||||
|
||||||
|
Alexander Frederik Eduard Christiaan (Appleton House bij Sandringham, 2 juli 1903 - Oslo, 17 januari 1991) was van 1957 tot 1991 als Olaf V (Noors: Olav V) koning van Noorwegen. Hij was de zoon van prins Karel van Denemarken, tweede zoon van Frederik VIII van Denemarken. Zijn moeder was prinses Maud, dochter van Edward VII van het Verenigd Koninkrijk. Toen Karel in 1905 als Haakon VII tot koning van Noorwegen werd verkozen nam Alexander als kroonprins de naam Olaf aan.
Op 21 maart 1929 huwde Olaf zijn nicht prinses Märtha van Zweden (een kleindochter van Oscar II van Zweden en Frederik VIII van Denemarken; beide stamden direct af van Joséphine de Beauharnais). Uit dit huwelijk werden drie kinderen geboren:
Toen de Duitsers Noorwegen in 1940 bezetten vluchtte de koninklijke familie met de regering naar de Verenigde Staten. Ze reisden daar rond om steun te winnen voor de Noorse zaak. Märtha en de kinderen brachten deze tijd door in Washington DC alwaar zij goed bevriend raakte met Franklin Delano Roosevelt.
In 1945 keerde de familie terug naar Noorwegen. Kroonprinses Märtha stierf op 5 april 1954 in een ziekenhuis in Oslo. Met de dood van Haakon VII op 21 september 1957 werd Olaf koning. In eerste instantie wilde de Noorse regering weinig aandacht besteden aan de troonsovername door Olaf. Het liefst had de regering dat Olaf door middel van een eedsaflegging het koningschap op zich genomen zou hebben. Olaf zelf wilde echter ingezegend worden. Dit geschiedde op 22 juni 1958 in de kathedraal van Nidaros in Trondheim.
Er lag een zware druk op de schouders van Olaf. Zijn vader stond symbool voor de Noorse vrijheidsstrijd en zelfstandigheid. Het was nu aan Olaf om deze trend door te zetten. Door zijn sterke plichtsgevoel en medemenselijkheid en het verder uitdragen van zijn vader's motto "Alt for Norge" ("Alles voor Noorwegen") werd hij al snel een populaire en geliefde koning.
Een sprekend voorbeeld is dat hij het voor elkaaar kreeg dat de plicht om in de auto een gordel te dragen voor hem niet gold, maar hij stond wel gewoon in de file in plaats van de rijbaan voor openbaar vervoer te gebruiken (waartoe hij het recht had). Tijdens de oliecrisis van 1973 was autorijden in Noorwegen verboden en daarom nam de koning de metro naar zijn skioord. Toen hij een kaartje wilde kopen zei de conducteur dat andere mensen dat al voor hem hadden gedaan. Toen een journalist hem vroeg of hij niet bang was onbeveiligd rond te lopen, antwoordde hij: "Waarom zou ik bang zijn? Ik heb vier miljoen lijfwachten!" - de Noren.
Olaf sportte graag en had in 1928 bij de Olympische Spelen zelfs goud gewonnen bij zeilen. Hij is voor zijn dood in 1991 nog actief geweest om de Winterspelen naar het Noorse Lillehammer 1994 te krijgen. Hij was ook geïnteresseerd in kunst - en dan met name 19e- en 20e-eeuwse Scandinavische schilderkunst - en kon opmerkelijk goed namen en gezichten onthouden.
Hij stierf op 17 januari 1991 gevolgd door massaal rouwbetoon van het volk. Zijn zoon Harald volgde hem op als Harald V.
