Kabinetsformatie/Nederland/eind 2006

In dit artikel wordt een actuele gebeurtenis beschreven.
De informatie op deze pagina kan daarom snel veranderen.

Na de Tweede Kamerverkiezingen van 2006 op 22 november 2006 is een kabinetsformatie gestart.

Inhoud

1 Verloop van de formatie
- 1.1 Verkenning: informateur Hoekstra
2 Mogelijke coalities
- 2.1 Samenstelling Eerste Kamer onzekere factor
3 Externe link
4 Bronnen

[bewerk] Verloop van de formatie

Op vrijdag 24 en zaterdag 25 november heeft koningin Beatrix de eerste gesprekken gehad met haar adviseurs (de vice-voorzitter van de Raad van State, Herman Tjeenk Willink en de voorzitters van de Eerste Kamer, Yvonne Timmerman-Buck, en van de Tweede Kamer, Frans Weisglas) en met de nieuw verkozen fractieleiders.

[bewerk] Verkenning: informateur Hoekstra

Op zaterdagmiddag 25 november 2006 benoemde zij de CDA-politicus en lid van de Raad van State Rein Jan Hoekstra tot informateur, met als opdracht:

"Op korte termijn onderzoeken welke mogelijkheden op basis van de verkiezingsuitslag aanwezig zijn voor de vorming van een kabinet dat mag rekenen op een vruchtbare samenwerking met de Staten-Generaal."^[1]

Hoekstra was eerder informateur, samen met de VVD-er Frits Korthals Altes, tijdens de formatie van het kabinet-Balkenende II.

Na vier dagen van verkennende gesprekken met alle fractieleiders wilde Hoekstra vanaf vrijdag 1 december nagaan of een stabiele meerderheidscoalitie met SP, PvdA en CDA mogelijk was.^[2] Op maandag 11 december maakte Hoekstra kenbaar dat deze coalitie niet haalbaar is, omdat de verschillen tussen CDA en SP te groot zijn.^[3]

Op 12 december begon de informateur aan een tweede ronde gesprekken met de fractievoorzitters. Op 14 december werd duidelijk dat na de SP ook GroenLinks niet zal meewerken aan een kabinet met het CDA. Volgens Halsema zal GroenLinks in een kabinet met het CDA in de verdrukking komen en de rol van 'bijwagentje' krijgen. Ook vindt zij dat het programma en het gedachtengoed van GroenLinks te veel afwijkt van het CDA.^[4]

In deze week werd de formatie overschaduwd door een conflict tussen een Kamermeerderheid en het demissionaire kabinet-Balkenende III. Op 13 december nam de Tweede Kamer een motie van afkeuring tegen minister Verdonk van Vreemdelingenzaken aan, omdat zij weigerde de uitzetting van uitgeprocedeerde asielzoekers op te schorten.^[5] De VVD dreigde met het opstappen van alle ministers van deze partij. Het kabinet besloot op 14 december tot een portefeuille-wisseling, waarbij minister Hirsch Ballin van Justitie de verantwoordelijkheid voor het vreemdelingenbeleid overnam van Verdonk, die in ruil daarvoor jeugdbescherming, preventie en reclassering terugkreeg.^[6]

Vanaf 15 december werd de combinatie CDA-PvdA-ChristenUnie onderzocht.^[7] Op maandagmiddag 18 december ontving de informateur de fractievoorzitters van deze drie partijen voor een gezamenlijk gesprek.^[8] Diezelfde avond bracht informateur Hoekstra verslag uit bij de koningin, waarbij hij adviseerde om Herman Wijffels (CDA) te benoemen tot informateur om met CDA, PvdA en ChristenUnie te gaan onderhandelen.^[9]^[10]

[bewerk] Mogelijke coalities

Op basis van de verkiezingsuitslag is er geen meerderheid haalbaar bestaande uit één of twee partijen. Er zijn verschillende mogelijkheden om met drie partijen aan een meerderheid van 76 zetels te komen. Een vier of meer partijen kabinet lijkt onwaarschijnlijk, omdat dit zonder redundante partijen enkel mogelijk is met grote polariteit binnen de coalitie.

Een grote coalitie met additionele partijen, ten behoeve van de stevigheid en het evenwicht zoals het kabinet-Den Uyl (vijf partijen waarvan twee redundant), zou wel mogelijk zijn. Aan onderstaande coalities moeten dan een of twee partijen toegevoegd. Een voorbeeld van zo'n grote coalitie in de huidige verhoudingen: CDA, PvdA, ChristenUnie en GroenLinks (87 zetels).

Theoretisch mogelijke drie partijen coalities
Partijen			Zetels	Moeilijkheden
CDA	PvdA	SP	99	Niet mogelijk volgens Hoekstra.
CDA	PvdA	VVD	96	PvdA wil ander beleid, en niet meeregeren met 'vorig kabinet'
CDA	SP	VVD	88	SP en VVD staan ver van elkaar
CDA	PvdA	PVV	83	PvdA en PVV staan ver van elkaar
CDA	PvdA	GL	81	GroenLinks zegt niet in een kabinet met louter partijen die verloren hebben te willen.
CDA	PvdA	CU	80	Christelijk en conservatief voor de PvdA. PvdA wil liefst samen met SP.
CDA	PvdA	D66	77	D66 heeft gezegd niet deel te nemen aan een kabinet
CDA	PvdA	PvdD	76	PvdD wil niet met het CDA in een kabinet
CDA	PvdA	SGP	76	SGP heeft gezegd niet deel te nemen aan een kabinet
PvdA	SP	VVD	80	SP en VVD staan ver van elkaar

In een politiek assenstelsel zou een CDA-PvdA-ChristenUnie coalitie het meest uniforme (minst verdeelde) vlak vormen.

[bewerk] Samenstelling Eerste Kamer onzekere factor

De samenstelling van de Eerste Kamer zal op 7 maart 2007 worden bepaald door de Provinciale Statenverkiezingen 2007. Aangezien een toekomstige regeringscoalitie bij voorkeur een meerderheid in beide kamers zal willen hebben, wordt het mogelijk geacht dat de afsluiting van de formatie pas zal plaatsvinden na deze verkiezingen.